Thép TQ "móc túi" người Việt chục ngàn tỉ

Người tiêu dùng Việt trở thành nạn nhân của hành vi sản xuất, kinh doanh tôn giả, nhiều khi họ bị “móc túi” mà không hề hay biết.

Những hệ lụy từ tình trạng tôn gian, thép giả Trung Quốc đã được nhiều doanh nghiệp và các bộ, ngành nêu ra tại hội thảo “Tình trạng tôn gian, tôn kém chất lượng nhập khẩu - Hậu quả và giải pháp” do Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) tổ chức ngày 27-11 ở Hà Nội.

Tôn thép Trung Quốc khuynh đảo thị trường

Theo ông Nguyễn Văn Sưa, Phó Chủ tịch VSA, trong số hàng nhập khẩu thì tôn mạ từ Trung Quốc có số lượng lớn, chất lượng kém và bán với giá rẻ, thậm chí bán dưới giá thành. Điều này làm tổn thất nghiêm trọng đối với các nhà sản xuất tôn mạ trong nước, làm mất uy tín của các doanh nghiệp chân chính.

Cùng bức xúc, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, cho rằng đặc điểm của mặt hàng tôn mạ và tôn sơn phủ màu là khó xác định chất lượng nếu quan sát bằng mắt thường, trong khi đó hiểu biết của rất nhiều người dân về mặt hàng này còn hạn chế.

Đây chính là cơ hội cho những hành vi gian lận để trục lợi. Người tiêu dùng trở thành nạn nhân của hành vi sản xuất, kinh doanh tôn giả, nhiều khi họ bị “móc túi” mà không hề hay biết.

“Bằng thủ đoạn đôn dem, nghĩa là thực tế tấm tôn dày chỉ 0,28 mm nhưng kích thước in trên tôn là 0,35 mm. Mua theo giá tôn 0,28 mm, bán theo giá 0,35 mm, họ đã móc túi người tiêu dùng một khoản chênh lệch giá từ hành vi gian lận này” - ông Hùng chia sẻ.

Cũng theo ông Hùng, điều đáng lo ngại là chất lượng công trình được làm từ tôn, thép giả, kém chất lượng đồng nghĩa với quyền được an toàn về tính mạng, sức khỏe, tài sản của người tiêu dùng đang bị thách thức.

Nhiều doanh nghiệp tôn, thép Việt đang điêu đứng vì thép Trung Quốc. Ảnh: TRÀ PHƯƠNG

Ăn gian chất lượng

Ông Vũ Văn Thanh, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Hoa Sen, cho biết gian lận về độ dày tấm tôn hay còn gọi là đôn dem để đánh lừa người tiêu dùng, kiếm lời bất chính là hành vi phổ biến.

“Chúng tôi đảm bảo rằng in độ dày 4 dem thì chắc chắn sẽ đủ 4 dem. Tuy nhiên, tôn gian, tôn Trung Quốc kém chất lượng thì có thể chỉ có 3 dem. Giá bán trung bình 1 mét tôn lạnh màu 74.000 đồng, còn giá bán tôn Trung Quốc kém chất lượng chỉ 70.000 đồng. Thoạt nghe người tiêu dùng sẽ dễ dàng bị đánh lừa bởi giá tôn Trung Quốc rẻ hơn. Tuy nhiên, nếu tính toán một cách khoa học, tuổi thọ của tôn giá rẻ chỉ 10 năm, còn tôn đúng chuẩn hơn 20 năm.

Nếu chia bình quân ra, dùng tôn gian người tiêu dùng sẽ phải chi khoảng 7.000 đồng/m/năm còn nếu dùng đúng chất lượng chỉ mất 3.700 đồng/m/năm. Từ đó, có thể thấy người tiêu dùng nếu mua tôn Trung Quốc sẽ đắt hơn 89%” - ông Thanh tính toán.

Ông Thanh nhìn nhận tình trạng hàng nhập khẩu giá rẻ gia tăng đột biến trong những năm gần đây, trong đó tôn nhập khẩu Trung Quốc đang chiếm tới 90% đã đe dọa nghiêm trọng nền sản xuất trong nước.

Còn theo thống kê của VSA, ước tính tổng sản lượng tiêu thụ nội địa năm 2015 gần 2,6 triệu tấn, với việc thị phần suy giảm 20%, các doanh nghiệp sản xuất trong nước sẽ bị tổn thất 9.300 tỉ đồng.

Thực trạng trên khiến doanh nghiệp tôn thép Việt phải đối mặt với những thách thức cả ở thị trường nội địa lẫn thị trường xuất khẩu. Khi bán ra nước ngoài thì vấp phải những hàng rào thương mại, hàng rào kỹ thuật vô cùng khắt khe ở các nước, ở “sân nhà” thì bị cạnh tranh khốc liệt bởi hàng nhập khẩu kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái tràn vào với số lượng lớn.

Thậm chí nhiều nguồn thép từ Trung Quốc đã mạo danh thép Việt xuất đi các nước khác. Điều đó có thể đẩy doanh nghiệp Việt vào tình thế tiến thoái lưỡng nan.

Từ thực tế này ông Sưa đề xuất hành vi giả nhãn hiệu, sản xuất, kinh doanh tôn kém chất lượng,… cần xử lý mạnh tay hơn, nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì chuyển sang cơ quan điều tra xem xét. Đồng thời ban hành quy định cụ thể và chặt chẽ về vấn đề in thông tin sản phẩm trên bề mặt tôn.

Ông Sưa hy vọng: “Nếu quy định này được ban hành thì những cơ sở làm ăn gian dối sẽ khó lòng có thể lợi dụng những khe hở để trục lợi bất chính. Từ đó bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng và những nhà sản xuất chân chính”.

Đủ chiêu lách thuế

Bên cạnh câu chuyện tôn giả, vấn đề lợi dụng chính sách thuế để tuồn thép Trung Quốc vào Việt Nam cũng được đặt ra.

Ông Nguyễn Văn Sưa cho biết lượng phôi thép nhập khẩu từ Trung Quốc đội lốt thép hợp kim crom trong tháng 8 và 9-2015 đã làm cho Nhà nước thất thu trên 1,89 triệu USD.

“Việt Nam có quy định chung những loại thép chưa sản xuất được, trong đó có thép hợp kim, thép chất lượng cao dùng cho ngành cơ khí chế tạo được đánh thuế nhập bằng 0%. Với chiêu bài này, thép Trung Quốc nhập khẩu vào Việt Nam dưới danh nghĩa thép hợp kim được hưởng thuế ưu đãi 0%” - ông Sưa phân tích.

Thừa nhận thực tế này, ông Kiều Dương, đại diện Cục Quản lý thị trường thuộc Bộ Công Thương, thông tin gần đây có hiện tượng doanh nghiệp nhập khẩu phôi thép từ Trung Quốc sử dụng các chiêu để lách thuế. Với giá phôi thép bình quân hiện nay là 300 USD/tấn thì Nhà nước sẽ bị thất thoát khoảng 27 USD mỗi tấn phôi thép nhập khẩu từ Trung Quốc.