Phần lớn phụ gia thực phẩm là nhập lậu

Bà Vũ Thanh Thủy, Phó trưởng Phòng Quản lý ATTP - Ban Quản lý chợ Đồng Xuân cho rằng, việc phát hiện các vi phạm tại chợ gặp rất nhiều khó khăn, diện tích quầy sạp nhỏ, các hộ thường có những điểm lưu giữ hàng hóa ở ngoài địa bàn chợ, khi có khách hàng thì mới “tuồn” sản phẩm vào. Vì vậy việc kiểm tra nhiều khi không phát hiện được gì. Cũng theo bà Thủy, rất khó tránh khỏi có những hộ kinh doanh lén lút buôn bán các mặt hàng cấm, các chất phụ gia không đảm bảo an toàn, bởi không chỉ vấn đề lợi nhuận mà đây còn là “nghề” của họ từ nhiều năm.

Hiện nước ta cho phép sử dụng 23 nhóm PGTP với 337 chất, bao gồm cả hương liệu. TS Nguyễn Thanh Phong, Phó Cục trưởng Cục ATVSTP - Bộ Y tế cho biết, hơn 90% lượng PGTP đang tiêu thụ tại thị trường trong nước phải nhập khẩu với khoảng 20 công ty chuyên nhập khẩu chính ngạch từ các nước Mỹ, Pháp, Thụy Sỹ, Thái Lan, Indonesia và đặc biệt là Trung Quốc (chiếm khoảng 30% tổng số PGTP nhập khẩu). Trên thực tế, số PGTP được nhập khẩu chính ngạch này cũng mới chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu tiêu dùng của người dân. Theo ông Phong, hàng PGTP nhập lậu rất lớn nhưng không thống kê được, đặc biệt là nhập lậu từ Trung Quốc qua đường biên giới, bày bán ở các cơ sở nhỏ lẻ.

Đầu độc người tiêu dùng

Cùng với việc kinh doanh thì việc sử dụng PGTP độc hại, PGTP nhập lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ cũng rất phổ biến, gây nguy hại nghiêm trọng tới sức khỏe người tiêu dùng. Kết quả kiểm tra tình hình sử dụng PGTP trong 3 năm gần đây cho thấy, có đến 15,6% mẫu thực phẩm dương tính với hàn the, 13% mẫu có chất bảo quản vượt ngưỡng cho phép và 12% số mẫu có phẩm màu kiềm. Các chuyên gia y tế cảnh báo, sử dụng PGTP độc hại liều cao có nguy cơ gây ngộ độc cấp tính, liều thấp sẽ gây ngộ độc mãn tính. Chẳng hạn, với 1gam hàn the có thể gây tiêu chảy, nôn mửa, dùng lâu dài thì chất này sẽ tích tụ, cộng dồn lại gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sức khỏe, nếu dùng đến 15gam thì sẽ gây tử vong… Do đó, việc quản lý, kiểm soát mặt hàng PGTP sẽ hạn chế được việc đầu độc sức khỏe cho cả thế hệ.

Tuy nhiên, vì lợi nhuận nên người sản xuất, kinh doanh vẫn cố tình vi phạm, còn người tiêu dùng thì vẫn dễ dãi sử dụng các loại PGTP độc hại mua trôi nổi trên thị trường. Theo khảo sát của Cục ATVSTP, có đến 42% người kinh doanh và 68% người tiêu dùng hiểu biết chưa đúng về loại sản phẩm này nên việc kiểm soát, quản lý càng trở lên khó khăn hơn. Ông Đỗ Thanh Lam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường - Bộ Công thương cho biết, thực phẩm có chứa chất độc hại hoặc được sử dụng chất bảo quản, phụ gia, phẩm màu công nghiệp đang lưu hành rất nhiều trên thị trường, chủ yếu tập trung ở địa bàn thành phố và vùng lân cận, nơi có nhu cầu lớn về thực phẩm. Chỉ tính riêng từ đầu năm 2012 đến nay, lực lượng Quản lý thị trường đã kiểm tra và xử lý 4.607 vụ vi phạm về VSATTP với số tiền xử phạt vi phạm hành chính lên đến 17,5 tỷ đồng, trong đó có nhiều vụ vi phạm về kinh doanh, sử dụng PGTP.

Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân khiến tình trạng vi phạm này ngày càng phổ biến là do số cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm ở nước ta quá lớn, đa phần nhỏ lẻ, còn cán bộ quản lý, thanh tra lại thiếu chưa thực sự làm tròn trách nhiệm. Đặc biệt, do đường biên giới kéo dài nên vấn đề chuyển lậu hàng hóa qua các đường tiểu ngạch luôn nhức nhối. Trong khi đó, chế tài xử lý với các cơ sở vi phạm về VSATTP nói chung còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe.