Nín thở với… lan

Không chỉ mai Tết, thời tiết thất thường năm nay khiến nhiều nhà vườn trồng lan tại TPHCM điêu đứng.

Người dân TPHCM đến tận vườn lan để tham quan và đặt hàng ngày tết.

Lo mất Tết

Mặc dù đã bước sang tháng 12 nhưng tại TPHCM, những cơn mưa muộn vẫn kéo dài. Chúng tôi tìm đến vườn lan của bà Nguyễn Thị Bé - chủ vườn lan Minh Dũng (ấp Bến Đò 2, xã Tân Phú Trung, H. Củ Chi). Đưa chúng tôi đi một vòng quanh nhà vườn rộng 10.000m2, bà Bé cho biết: “Chưa năm nào thời tiết lạ lùng như lúc này, mưa kéo dài suốt. 

Nghề trồng cây phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết, nếu cứ tình trạng này thì chúng tôi rất khó để canh thời điểm kích cây ra hoa cho đúng dịp Tết”. Theo bà Bé, những năm trước, hết mưa rồi nắng; còn giờ, mưa cứ kéo dài, trời lại se lạnh khiến hoa rất “khó chịu” và dễ mắc bệnh.

Đưa tôi đi giữa hàng ngàn gốc mokara xanh mướt tìm “đỏ mắt” mới thấy một vài gốc đâm nụ. Chị Thanh Mai (xã Hiệp Phước, H. Nhà Bè) - chủ vườn lan Thanh Mai rớm nước mắt: “Năm nay thời tiết khó đoán, mưa nhiều và thiếu nắng khiến lan đã kích bông sẽ không ra đúng vụ. Lan bây giờ chỉ toàn lá, đồng nghĩa với việc mất mùa tết năm nay”. Bằng kinh nghiệm, chị Mai cho hay, để lan ra hoa đúng Tết thì trước tết từ 2 - 3 tháng là đã phải kích bông. Và đến thời điểm này thì lan bắt đầu vươn vòi chắc chắn khoảng 25 - 26 tháng Chạp, hoa sẽ nở kịp Tết. Tiền bạc vay ngân hàng, bạn bè đổ hết vào mùa hoa, giờ cây toàn lá là gia đình khỏi ăn tết - chị Mai lo lắng.

Nỗi lo mất mùa lan Tết hiện rõ trên khuôn mặt các nông hộ ở các khu vực trồng lan ở Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi, Thủ Đức… Bà Nhật Minh (quận Thủ Đức) với vườn lan denro rộng 500m2 trầm buồn: “Cố công chăm sóc với hy vọng sẽ trúng mùa tết, bởi denro là loại hoa năm nào cũng hút hàng, nhất là dịp tết thì càng tăng giá. Thế nhưng, năm nay vườn nhà tôi lại nở bung từ cuối tháng 11 âm lịch thì làm sao có hoa để bán Tết. Thương lái nắm tình hình thì vào vườn ép giá, mình không bán cũng không giữ được lâu trên cây nên nhắm mắt mà cắt”. Ước tính, bà Minh mất cả trăm triệu đồng cho vụ hoa này.

Không dám nhận đơn hàng

Nếu như năm ngoái, cùng thời điểm này, hầu hết các nhà vườn trồng lan đều tất bật tiếp đón những đoàn thương lái từ các tỉnh đến tham quan, đặt hàng thì năm nay ngược lại, nhà vườn đóng cửa không dám cho thương lái vào. Bà Nguyễn Thị Thanh - chủ vườn lan rộng 2.000m2ở xã Bình Chánh (huyện Bình Chánh) dè dặt khi có khách hỏi: “Giờ mình không nhận mối mới, khách hàng cũ cũng không dám đảm bảo chắc chắn có đủ số lượng cung cấp mùa Tết này”.

 Khi biết chúng tôi không có ý định mua, bà mới trải lòng: “Năm ngoái, thương lái từ các tỉnh miền Tây vào đầy vườn, thấy chậu nào “lú” vòi là gom lại một chỗ, nhân công tất bật gói giấy báo, đóng thùng đem đi. Còn giờ, cũng chăm sóc cây như vậy nhưng chưa thấy hoa có động tĩnh gì. Bằng kinh nghiệm nhiều năm trong nghề, tôi biết lan sẽ ra hoa vào thời điểm tháng 2 chứ không thể đúng Tết được. Do đó tôi phải từ chối những đơn hàng Tết sớm, từ chối thương lái mới. Trang bán hàng online cũng không dám nhận đơn hàng vì sợ ảnh hưởng đến uy tín”.

Vườn lan bà Bé nở sớm, nên bà có thể mất khoảng 6.000 cành trong vụ Tết này.

Vốn là giảng viên về công nghệ sinh học, vườn lan Phước Lộc Thọ của bà Lê Thị Mỹ Phước (xã Bà Điểm, Hóc Môn) là một những nhà vườn hiếm hoi buộc lan phải ra đúng ý chủ. Vườn lan của bà thường xuyên đón những đoàn khách từ TPHCM đến ngắm và mua lan.

 Thế nhưng năm nay bà e dè trước các đơn hàng sớm. “Hiện, lan cắt cành gần như đã được các mối sỉ ở chợ hoa Hồ Thị Kỷ (Q.10) đặt trước. Tôi cũng có nhân giống lan chậu, giò để phục vụ khách mua lẻ trưng trong nhà, làm quà tặng Tết… Dù đã chủ động nguồn hàng nhưng tôi vẫn không dám nhận đơn hàng, chỉ ưu tiên các mối quen”.

Nói về nỗi lo mất mùa lan Tết, bà Phước hy vọng bước sang tháng Chạp sẽ hết mùa mưa, nắng nhiều, lúc đó lan đã kích bông vẫn kịp thời điểm nở hoa đúng những ngày đầu năm mới. Cũng lo thiếu hàng nên bà Phước đã nhập thêm lan Ngọc Điểm để cung cấp cho khách. Dự báo, giá lan cắt cành bán tại vườn vào khoảng 5.000 đồng - 15.000 đồng/cành.

Tuy lo lắng mất mùa lan Tết, thế nhưng theo các chuyên gia nông nghiệp, nhà vườn có thể yên tâm bởi lan là hoa được ưa chuộng quanh năm. Do đó, nếu không kịp mùa Tết thì sẽ bán vào những vụ sau. Bà Nguyễn Thị Bé tính toán: “Trung bình mỗi tuần tôi cắt 6.000 cành đưa ra thị trường. Nhưng do năm nay lan trong vườn đều đã nở sớm nên chắc chắn sẽ thất thu mùa Tết. Tuy nhiên, sau Tết chỉ hơn một tháng là đến những dịp lễ 14/2, 8/3, 30/4… Đây cũng chính là thời điểm lan hút hàng và giá cả cũng không thua gì ngày Tết hy vọng sẽ bù lại”.

Theo Hội Sinh vật cảnh TPHCM, diện tích trồng lan của thành phố đang tiếp tục tăng nhanh do các nhà vườn mở rộng quy mô cũng như nhiều người đầu tư vườn mới. Nhu cầu chơi lan tết ngày càng trở nên phổ biến so với cây mai nên cung không đủ cầu, dù diện tích trồng lan tăng nhanh như Củ Chi, Hóc Môn, Nhà Bè, quận 9, Thủ Đức...

“Năm nay dự kiến lan sẽ hút hàng một phần do lan mokara, denro bị mất mùa, nhưng phần lớn là do nhu cầu tiêu thụ tăng không chỉ của người dân TPHCM mà còn ở các tỉnh khác. Do đó giá các loại lan cũng dự kiến tăng 20-30% so với tết năm ngoái. Trong đó, lan dendro sẽ có giá 60.000 đồng -70.000 đồng/cây, trong khi lan mokara bán tại vườn giá 200.000 đồng - 300.000 đồng/cây có hai giò hoa” - ông Trần Minh Thái - giám đốc công ty cung cấp hoa tươi Minh Thái (quận 3) nhận định.

Nhiều vườn lan ở Củ Chi, Nhà Bè, Hóc Môn… do ảnh hưởng mưa nhiều nên đến giờ cây.

Chị Nguyễn Thị Thùy Vũ - Giám đốc công ty cổ phần Thế Giới Hoa Tươi: “Ba năm trở lại đây, thị trường hoa lan tương đối ổn định và không tăng giá. Mặc dù năm nay thời tiết có thất thường nhưng hoa lan sẽ không bị ảnh hưởng nhiều, tình trạng hút hàng, sốt giá sẽ không xảy ra. Dự kiến, hồ điệp chậu có giá trung bình từ 300.000 đồng trở lên, lan cắt cành giá khoảng 10.000 - 15.000 đồng/cành”. 

Theo chị Vũ, trường hợp nếu có xảy ra tình trạng khan hiếm lan đi chăng nữa thì vẫn còn nguồn lan từ Thái Lan, Hàn Quốc… với giá rất rẻ đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Chị Vũ cũng cho rằng ngoài lan, khách hàng có thể chọn các loại hoa khác như hoa ly, hướng dương, thược dược… chứ không nhất thiết phải là lan trong dịp tết này.  

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TPHCM, diện tích trồng lan trên toàn thành phố ước tính đạt 290 ha, tăng 20,8% so với cùng kỳ. Trong dịp Tết 2016, các nhà vườn đã sản xuất 4,3 triệu chậu lan, 6,3 triệu cành lan cắt cành với tổng trị giá gần 208 tỷ đồng. Ông Trần Trường Sơn - Phó chủ tịch Hội Nông dân TPHCM cho biết: “Với thế mạnh là hoa nhiệt đới, lan cắt cành dần trở thành cây chủ lực của TPHCM trong những năm gần đây. Tuy nhiên, do thời tiết không thuận lợi nên nhiều nhà vườn không thể kích cây ra hoa như mong muốn. Để hạn chế những tình huống đáng tiếc, thời gian tới, Hội sẽ tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng, các chuyên gia nông nghiệp tổ chức các buổi tập huấn, thông tin kịp thời về nông vụ đến bà con, đồng thời có những dự báo để bà con chủ động trong sản xuất”.

Nói về bảo hiểm nông nghiệp, ông Nguyễn Văn Trực - Phó giám đốc Sở NN&PTNT TPHCM cho rằng, trước đây Sở đã triển khai thí điểm ở một số đối tượng như nông dân trồng mai ở của Gò Vấp, Thủ Đức… Mặc dù được nhà nước hỗ trợ, có chính sách đàng hoàng nhưng không nhân rộng được mô hình, lý do là người tham gia quá ít và cũng không mặn mà. Thêm cái vướng nữa tình hình sản xuất nông nghiệp của nước mình nhiều thiên tai, tỷ lệ rủi ro cao nên bảo hiểm “né”. Công ty bảo hiểm Bảo Việt có dịch vụ này nhưng giờ người mua cũng không thể tiếp cận được do họ không còn bán.