Nghịch lý nông sản hữu cơ giá cao phải cạnh tranh với "hàng chợ"

Hiện nay, sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ đã và đang được một số địa phương triển khai, mở ra hướng đi mới giúp tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao thu nhập cho nông dân. Tuy nhiên, việc sản xuất nông nghiệp hữu cơ hiện nay còn gặp khó khăn do quy trình sản xuất khắt khe, chi phí cao, thị trường tiêu thụ không ổn định, thậm chí nông sản hữu cơ phải cạnh tranh với “hàng chợ”.

Đầu tư bài bản khó vì quy mô nhỏ

Là một trong những địa phương đầu tiên triển khai sản xuất nông nghiệp hữu cơ, đến nay toàn tỉnh Hòa Bình có khoảng 35ha đất sản xuất nông nghiệp hữu cơ, trong đó có 14,6ha được cấp chứng nhận hữu cơ với sản phẩm chủ yếu là rau và cây ăn quả có múi. Điển hình như mô hình sản xuất rau hữu cơ tại huyện Lương Sơn với diện tích 17ha có 13 nhóm nông dân tham gia, trong đó có 6,6ha đã được cấp chứng nhận hữu cơ và 10,4ha chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm.

Nghịch lý nông sản hữu cơ giá cao phải cạnh tranh với "hàng chợ" - 1

Nông dân trồng rau hữu cơ ở xã Thanh Xuân, huyện Sóc Sơn (Hà Nội). Ảnh: H.Đ

Hiện sản phẩm nông sản hữu cơ bán ra với giá còn thấp do khâu sơ chế của các cơ sở còn thiếu; việc sản xuất hữu cơ chủ yếu vẫn do các hộ gia đình thực hiện nhưng việc ký hợp đồng, thu mua sản phẩm lại do đại diện các cơ sở ký kết về giá cả, thời gian thu mua, số lượng, chủng loại.

Ông Vương Đắc Hùng

Ông Vương Đắc Hùng – Phó Giám đốc Sở NNPTNT Hòa Bình cho biết, hiện hình thức quản lý sản xuất hữu cơ tại tỉnh chủ yếu là bố trí cơ cấu các nhóm rau, quản lý vật tư đầu vào, kiểm tra đánh giá nội bộ, kiểm soát chất lượng sản phẩm đầu ra. Trong đó, chủng loại rau chủ yếu là muống, cải, ngót, dền, mùng tơi, bí, mướp, dưa chuột, đậu đỗ... Để thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hữu cơ, tỉnh Hòa Bình đã chú trọng vào công tác tập huấn, đào tạo về sản xuất nông nghiệp hữu cơ cho các học viên là nông dân các xã, thị trấn trên địa bàn triển khai mô hình với hình thức học lý thuyết kết hợp thực hành ngay trên đồng ruộng. Đồng thời chuyển giao kỹ thuật gieo trồng, giám sát từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó là tham gia các gian hàng hội chợ nhằm giới thiệu, quảng bá sản phẩm tại nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước để bảo đảm đầu ra ổn định cho sản phẩm rau hữu cơ, giúp nông dân yên tâm sản xuất. Dù đầu tư bài bản, song ông Hùng cũng thẳng thắn thừa nhận rằng, diện tích sản xuất nông nghiệp hữu cơ trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhỏ lẻ, manh mún, sản phẩm chưa đa dạng, chất lượng chưa đồng đều. Hơn nữa, cơ sở hạ tầng hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu trong sản xuất, nhất là sản xuất theo hướng hữu cơ ở các địa bàn vùng sâu, xa. Các doanh nghiệp đầu tư vào liên kết sản xuất rau hữu cơ còn ít, nhất là các mô hình sản xuất theo chuỗi”- ông Hùng khẳng định.

Cùng thực trạng đó, tại mô hình trồng rau hữu cơ Trác Văn ở xã Trác Văn, huyện Duy Tiên (Hà Nam) cũng đang có hàng chục hộ tham gia sản xuất rau, củ, quả. Tuy nhiên, phần lớn bà con vẫn kêu khó tiêu thụ. Bà Trịnh Thị Nguyên, một hộ dân sản xuất rau hữu cơ ở Trác Văn cho rằng: “Vào những ngày trồng rau trái vụ, việc sản xuất rau ra cung cấp cho các cửa hàng, siêu thị ở tỉnh và Hà Nội vẫn được giá trung bình khoảng 15.000 đồng/kg, tuy nhiên số lượng không được nhiều. Còn vào ngày sản xuất chính vụ rau nhiều bà con phải mang ra chợ bán như các hàng nông sản bình thường với giá chợ mà còn khó bán”.

Khó cạnh tranh “hàng chợ”

Không chỉ các sản phẩm trồng trọt theo tiêu chuẩn hữu cơ gặp khó khăn, các mô hình chăn nuôi cũng đang rơi vào tình cảnh tương tự. Sau hơn 2 năm tham gia vào mô hình sản xuất hữu cơ, ông Phạm Thanh Bình, chủ trang trại gà ở huyện Thanh Sơn (Phú Thọ) có phần chán nản bởi sản phẩm của ông dù được nuôi theo quy trình bài bản song việc tiêu thụ vẫn gặp khó khăn.

Theo Bộ NNPTNT, những năm gần đây sản xuất nông nghiệp hữu cơ ở nước ta đang từng bước phát triển. Hiện nay, đã có 30 tỉnh, thành phố triển khai sản xuất nông nghiệp hữu cơ với diện tích khoảng 43.000ha, tập trung tại TP.Hà Nội và các tỉnh Hòa Bình, Lào Cai, Hà Giang, Hà Nam, Lâm Đồng, Cà Mau, Bến Tre, Bà Rịa-Vũng Tàu. Trong đó, tỉnh Bến Tre có hơn 3.000ha trồng dừa, Ninh Thuận 448ha trồng nho, táo, rau… Sản phẩm hữu cơ được tiêu thụ trong nước và xuất khẩu đến nhiều nước trên thế giới.

Mặc dù vậy, việc phát triển nông nghiệp hữu cơ ở nước ta vẫn còn gặp nhiều khó khăn do phần lớn nông dân chưa muốn chuyển đổi sang sản xuất nông nghiệp hữu cơ bởi quy trình sản xuất khắt khe, chi phí sản xuất cao, thị trường chưa ổn định. Hơn nữa, Việt Nam vẫn chưa có hệ thống tiêu chuẩn quốc gia, các tổ chức chứng nhận và khung pháp lý đồng bộ cho sản xuất, chứng nhận và giám sát chất lượng cho sản phẩm hữu cơ cũng là nguyên nhân chưa thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hữu cơ phát triển. Ông Nguyễn Duy Hồng - Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật Hà Nội cho biết: Hiện sản xuất rau an toàn trên địa bàn Hà Nội vẫn gặp nhiều khó khăn ở đầu ra do người tiêu dùng chưa thực sự tin tưởng vào chất lượng rau an toàn, rau hữu cơ.

Trao đổi hướng tháo gỡ khó khăn nêu trên, Phó Giám đốc Sở NNPTNT Hà Nội Ngô Đại Ngọc cho rằng: “Các sở, ngành và chính quyền địa phương cần tăng cường tuyên truyền để người tiêu dùng nâng cao nhận thức về an toàn thực phẩm, trong đó chú trọng sản xuất nông nghiệp hữu cơ, sử dụng sản phẩm hữu cơ. Đồng thời, dựa vào lợi thế của mỗi địa phương, chọn cây trồng, vật nuôi phát triển cho phù hợp. Đối với trồng trọt nên ưu tiên lựa chọn một số loại nông sản như: Rau ăn lá, gia vị, thảo dược, chè xanh hữu cơ, cây thuốc nam, một số loại cây ăn quả bản địa...”.