Li kì chuyện cõng từng gùi sầu riêng vượt biên sang Trung Quốc

Thời gian gần đây, trên một số tờ báo xuất hiện thông tin Trung Quốc không nhập khẩu sầu riêng Việt Nam dẫn tới tình trạng ùn tắc kéo dài tại cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) và là nguyên nhân khiến giá sầu riêng nghịch vụ ở một số tỉnh ĐBSCL rớt mạnh. PV Dân Việt đã có chuyến thâm nhập thực tế tại cửa khẩu Tân Thanh để tìm hiểu thực hư.

Trước đó, nhiều nhà vườn trồng sầu riêng tại cù lao Thanh Bình, huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long vô cùng lo lắng vì sầu riêng nghịch vụ loại 1 bán cho thương lái chỉ còn 40.000 đồng/kg, giảm gần một nửa so với thời điểm chính vụ. Tại nhiều vườn sầu riêng, trái chín rụng khắp nơi, người dân thu gom chất đống trong nhà nhưng có rất ít thương lái đến hỏi mua.

Tình trạng này trái ngược hẳn so với mọi năm, khi thương lái chủ động tìm đến đặt cọc mua sầu riêng cả tháng trước khi thu hoạch, đợi đến ngày giờ là họ cho người đến phân loại và chở, xuất bán sang Trung Quốc.

Để tìm hiểu rõ thực hư thông tin, sáng 5.12 phóng viên đã có mặt tại cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn). Theo ghi nhận của phóng viên, tại đây không có tình trạng xe container tắc đường kéo dài. Xe cộ vẫn qua lại cửa khẩu bình thường và lực lượng Hải quan, Biên phòng tại đây tạo điều kiện thuận lợi để hàng hóa thông quan nhanh chóng.

Thông quan hàng hóa tại cửa khẩu diễn ra bình thường, không có tình trạng xe tắc hàng dài.

Phóng viên đã trao đổi với ông Nguyễn Bảo Ngọc, Chi Cục trưởng Chi cục Hải quan Tân Thanh (Cục Hải quan Lạng Sơn), ông Ngọc cho biết: “Hiện nay phía Trung Quốc tiến hành truy xuất nguồn gốc xuất xứ các sản phẩm nông sản nhập khẩu, trong đó sầu riêng Việt Nam không nằm trong danh mục nhập khẩu của Trung Quốc đã ký với Việt Nam. Nhiều mặt hàng khác như xoài, chanh leo... và từ ngày 15.12 tới đây, tinh bột sắn dây của Việt Nam cũng không nằm trong danh mục nêu trên nên phía họ sẽ không cho xuất sang”.

Theo quy định phía Trung Quốc, sầu riêng Việt Nam là 1 trong nhiều mặt hàng nông sản không thuộc danh mục nhập khẩu thì nhẽ ra tại các cửa khẩu, trong đó có Tân Thanh sẽ phải “sạch bóng sầu riêng”. Tuy nhiên thực tế theo ghi nhận của PV tại đây, vẫn thấy sự có mặt của những xe container chở đầy sầu riêng. Đặc biệt là mùi trái sầu riêng chín thơm nức mũi nên không khó để phát hiện sự có mặt của những trái sầu riêng ở nơi này.

Tiếp tục tìm hiểu sâu hơn, PV phát hiện mỗi ngày vẫn có khoảng vài trăm tấn sầu riêng vượt đường mòn sang biên giới Trung Quốc. Do quen biết với một người phụ nữ thường xuyên đi vác hàng tại cửa khẩu nên tôi đã nài nỉ chị cho đi theo. "Cách đoạn lại có "chim lợn", nguy hiểm lắm", chị nói. Thuyết phục mãi cuối cùng người phụ nữ này cũng cho tôi “bám càng” theo.

Người phụ nữ này cho biết, bình thường “bọn phụ nữ đi hàng sầu” chỉ vác được 2 thùng/chuyến, mỗi thùng 35kg và được trả công 70.000 đồng/chuyến. Nhưng riêng đàn ông, thanh niên khỏe có thể vác 3-4 thùng/chuyến là chuyện thường.

“Hàng sầu có 2 loại, 1 loại là dạng giỏ nhựa khoảng 9kg mỗi giỏ, được trả công vận chuyển 18.000 đồng; còn 1 loại nữa là dạng đóng thùng giấy khoảng 16-17kg, mỗi thùng được trả công 35.000 đồng” - chị này cho biết.

Những thùng sầu riêng đóng hộp màu vàng, bên ngoài có những lỗ thông hơi được các nam, nữ cửu vạn "cõng" theo đường mòn qua Trung Quốc.

Theo chân người phụ nữ này, khoảng 17h40 lúc đã chập choạng tối, chúng tôi có mặt tại “cánh phải” của ngôi chùa Tân Thanh nổi tiếng Xứ Lạng. Tại đây có con đường mòn dẫn về phía biên giới và hàng trăm người đi lại, xe cộ ra vào tấp nập. Đúng 6h tối, một chiếc container chở sầu riêng lùi vào hướng con đường này. Hàng chục phu vạn ào ra để đón hàng. Những thùng sầu riêng thơm nức mũi được các phu vạn cả nam, cả nữ nhanh chóng “thiết kế cho vào gùi” để đeo lên vai như đeo ba lô.

Theo người phụ nữ này, tại đây có 3 con đường mòn quen thuộc được dân phu vạn đặt cho 3 cái tên mà ai dân cửu vạn cũng biết đó là đường hồi, đường keo và đường công trình. Và hàng sầu riêng chủ yếu đi đường hồi, đi từ sáng sớm đến tầm 8h tối.

Con đường leo dốc đồi khoảng 800m này sẽ dẫn các phu vạn tới một điểm đón hàng quen thuộc phía nước bạn Trung Quốc, sau đó sẽ được khuân lên xe vào nội địa. Theo như lời người phụ nữ này nói, hàng ngày chỉ riêng tại đây có đến hàng chục tấn sầu riêng “xuất khẩu” qua đường mòn sang Trung Quốc.

Không chỉ hoa quả mà ngay cả hàng đông lạnh cũng được đóng vào thùng xốp trắng để vận chuyển theo đường mòn qua nước bạn.

Lý giải vì sao nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam, trong đó có sầu riêng chưa thể xuất khẩu chính ngạch, đàng hoàng sang thị trường nước bạn, ông Nguyễn Bảo Ngọc, Chi Cục trưởng Chi cục Hải quan Tân Thanh cho biết: “Các sản phẩm nông sản phải đạt các tiêu chuẩn phía bên họ đưa ra như xưởng sản xuất, cơ sở sản xuất, bao bì rõ ràng, phải đăng ký với nhà sản xuất… Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam cũng đã tổ chức nhiều đoàn làm việc, đàm phán với phía nước bạn Trung Quốc liên quan đến vấn đề xuất khẩu nông sản Việt Nam qua thị trường Trung Quốc, hi vọng thời gian tới chúng ta sẽ đạt được nhiều thỏa thuận nhằm đưa nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu chính ngạch sang thị trường này".