Èo uột FDI nông nghiệp

25 năm- từ 1987, đã đánh dấu bước trưởng thành của thu hút FDI (vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài) vào VN. Tuy nhiên, nguồn vốn này đổ vào nông nghiệp, nông thôn lại quá èo uột, ngày càng thụt lùi...

Chỉ đầu tư các dự án "xổi"

Theo Bộ KHĐT, nếu năm 2001, FDI đầu tư vào nông nghiệp (NN) chiếm 8% tổng vốn FDI vào Việt Nam (VN), thì đến năm 2006 con số này chỉ còn 7,4%, năm 2007 còn 5,37%, năm 2008 là 3% và các năm 2009, 2010, 2011 chỉ còn 1%.

Không chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ về dự án và tổng vốn đầu tư mà các dự án FDI trong NN còn nhỏ về quy mô. Nếu như quy mô vốn đầu tư bình quân một dự án FDI vào khoảng 14,7 triệu USD thì một dự án FDI NN chỉ chiếm chưa tới 6,6 triệu USD, thấp xa so với quy mô bình quân một dự án kinh doanh bất động sản (130 triệu USD) hoặc dự án trong lĩnh vực điện, khí (92,6 triệu USD) hay dự án trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng (17,6 triệu USD).
 
Không những ít, phân bổ vốn FDI trong NN cũng không đồng đều. Các dự án FDI chỉ tập trung vào một số ngành như chăn nuôi, chế biến thức ăn chăn nuôi, trồng rừng, chế biến gỗ và lâm sản, thủy sản. Trồng rừng và chế biến gỗ chiếm khoảng 78% tổng vốn FDI vào NN; trong khi các ngành chế biến nông sản, thủy sản rất ít.

Nguồn vốn FDI đổ vào nông nghiệp, nông thôn lại quá èo uột, ngày càng thụt lùi

PGS- TS Bùi Tất Thắng - Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ KHĐT) nói: "Việc thiếu một chiến lược thu hút FDI dài hạn, cơ sở hạ tầng nông thôn yếu kém, kỹ năng lao động thấp, mức độ rủi ro cao... là những trở ngại lớn, ngăn cản các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận với NN VN. Chưa kể, trong bối cảnh khó khăn như hiện nay thì nhà đầu tư FDI càng ít quan tâm tới thị trường NN của ta".

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh- nguyên trợ lý Bộ trưởng KHĐT, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cũng cho rằng, NN của VN luôn tiềm ẩn rủi ro từ nhiều phía. Các doanh nghiệp FDI không "ngó ngàng" gì đến các dự án phát triển công nghệ sinh học, lai tạo giống cây trồng, vật nuôi mới hay trồng, chế biến các loại rau, quả xuất khẩu có hàm lượng kỹ thuật cao mà chỉ đầu tư các dự án "xổi".

Mặt khác, do nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp vừa thiếu về số lượng, vừa yếu về chất lượng nên có tới 30% số dự án FDI tại VN đã bị giải thể so với mức bình quân chung của cả nước là 20%. Cho đến nay, "vấn đề tích tụ ruộng đất để có vùng sản xuất lớn là yếu tố quyết định để thu hút FDI NN ở các địa phương lại rất khó thực hiện do chính sách đền bù, thuế và chế độ ưu đãi đầu tư chưa rõ ràng"- ông Doanh cho biết thêm.

Nông thôn cần gì ở FDI?

Giải pháp để thúc đẩy thu hút FDI vào NN, theo các chuyên gia là VN cần xác định vị trí của nguồn vốn FDI đối với nhu cầu đầu tư phát triển của ngành NN, những dự án cụ thể cần ưu tiên đầu tư nhằm thu hút các nhà đầu tư có tiềm năng mạnh về NN.

Bộ KHĐT cho biết, tới đây nguồn vốn ngân sách, vốn viện trợ phát triển (ODA) sẽ được tập trung đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng nông thôn, đào tạo nghề cho nông dân, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ nhằm nâng cao trình độ của lao động NN; nâng cao chất lượng, sản lượng của nguồn nguyên liệu nông sản.

Còn các doanh nghiệp FDI được khuyến khích đầu tư chủ yếu vào ngành chế biến nông lâm sản. Thu hút đầu tư FDI vào lĩnh vực NN sẽ hướng vào những dự án sử dụng ít tài nguyên, có hàm lượng khoa học công nghệ cao, sản xuất giống...
Theo số liệu của Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ KHĐT, tính đến tháng 6.2012, lũy kế các dự án đầu tư FDI vào lĩnh vực NN vừa tròn 500 dự án trong tổng số gần 14.000 dự án FDI (chiếm 3,6% tổng số dự án) với tổng số vốn đầu tư gần 3,3 tỷ USD. Năm 2012, Việt Nam thu hút được 13,013 tỷ USD vốn FDI thì chỉ có 87,8 triệu USD "rót" vào NN.

Bộ trưởng KHĐT Nguyễn Quang Vinh cho biết, tới đây sẽ sửa Nghị định 61 về khuyến khích đầu tư vào NN nông thôn; các cơ chế về tín dụng, lãi suất, đất đai sẽ được cải thiện...

Nông dân có thể vay vốn ưu đãi để đầu tư phát triển nguồn nguyên liệu nông sản phục vụ công nghiệp chế biến; hỗ trợ các hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ sản xuất NN và chế biến nông sản.

Mở rộng chính sách bảo hiểm NN, áp dụng hình thức nông dân cho nhà đầu tư FDI thuê đất hoặc góp vốn bằng đất để cùng kinh doanh NN. Các doanh nghiệp FDI đầu tư vào NN đang hy vọng VN sẽ có các chính sách ổn định và hoàn thiện hơn.