Chần chừ giảm thuế xăng dầu!

Doanh nghiệp đầu mối nộp thuế nhập khẩu thấp nhưng được tính cao khi đưa vào giá bán khiến người dân không được hưởng giá xăng dầu rẻ nhưng liên bộ điều hành giá vẫn chưa nghĩ ra phương án sửa đổi

Người tiêu dùng thiệt thòi khi phải mua xăng với giá cao do cơ quan quản lý chậm điều chỉnh thuế Ảnh: TẤN THẠNH

Theo nguyên tắc, thuế nhập khẩu xăng dầu được doanh nghiệp (DN) nộp sẽ tính vào giá bán cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, khoản thuế DN nộp vào ngân sách đang ít hơn khoản thuế được tính trong mỗi lít xăng, dầu bán ra cho người tiêu dùng. Phần chênh lệch quá lớn này đã chảy vào túi các đầu mối kinh doanh.

Chênh lệch thuế thành lợi nhuận DN

Từ ngày 1-1-2015, theo lộ trình cam kết khi tham gia Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), thuế nhập khẩu xăng dầu từ ASEAN được điều chỉnh như sau: xăng 20%, dầu diesel và dầu ma dút còn 5%. Đến ngày 1-1-2016, thuế các mặt hàng dầu tiếp tục giảm về 0%, riêng xăng vẫn giữ mức thuế 20%.

Với thị trường Hàn Quốc, thuế nhập khẩu xăng là 10% (thấp hơn các thị trường khác 10%), các loại dầu chịu thuế nhập khẩu 5%, áp dụng theo Thông tư 20 của Bộ Tài chính ban hành ngày 16-12-2015 về biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt theo Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Hàn Quốc.

Tuy nhiên, giá cơ sở được tính toán để làm căn cứ xác định giá bán lẻ xăng dầu ngoài thị trường lại đang tuân thủ Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu ban hành vào cuối năm 2014. Theo đó, thuế nhập khẩu tính trong giá cơ sở đối với xăng là 20%, dầu diesel và dầu ma dút là 10%.

Cơ chế này đã tạo khoản vênh 5%-10% tiền thuế và DN đã được hưởng lợi từ chính khoản vênh này. Đại diện một DN đầu mối xăng dầu khu vực phía Nam thừa nhận khoản chênh lệch này không hề nhỏ, nhất là đối với DN có sản lượng bán hàng lớn. “Các DN Việt Nam nhập xăng dầu chủ yếu từ các nước ASEAN, nhiều nhất là từ Singapore, Malaysia, Thái Lan. Khu vực này chiếm từ 50%-70% sản lượng nhập khẩu xăng dầu nói chung. Do vậy, từ khi có ưu đãi thuế từ cuối năm 2015 đến đầu năm 2016 thì đúng là cơ chế đã tạo điều kiện cho DN biến khoản chênh lệch thuế từ khu vực ưu đãi thành lợi nhuận” - đại diện DN này cho hay.

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý thêm, chỉ những lô hàng có chứng nhận form D (chứng nhận xuất xứ từ khu vực được ưu đãi) mới được hưởng thuế suất ưu đãi, chứ không phải tất cả xăng dầu từ thị trường ưu đãi đều được hưởng thuế thấp. Ngoài ra, có những thời điểm giá xăng, dầu form D cao hơn giá xăng, dầu bình thường nên phần chênh lệch thuế không phải DN được hưởng tất cả.

Song, chính vị đại diện này cũng thừa nhận: “DN nhập hàng form D giá rẻ nhưng người mua hàng không được lợi là bất hợp lý. Vì vậy, cần điều chỉnh chính sách sao cho hài hòa lợi ích giữa DN và người tiêu dùng”.

Bất hợp lý đã biết khá lâu

Nguyên nhân dẫn đến khoản chênh lệch thuế nói trên là do có sự vênh nhau giữa quy định trong Nghị định 83 về điều hành kinh doanh xăng dầu và các chính sách thuế theo lộ trình hội nhập kinh tế thế giới. Sự bất hợp lý này đã được nhận diện khá lâu nhưng đến nay, 2 bộ liên quan là Công Thương và Tài chính vẫn chưa nghiên cứu cũng như chưa đề xuất phương án điều chỉnh.

Người phát ngôn của Bộ Công Thương chiều 14-3 cho biết do nhận thấy những điểm bất cập nên Bộ Công Thương đã và đang tiếp tục đề nghị và phối hợp với Bộ Tài chính sớm có giải pháp tài chính tổng thể xử lý hài hòa việc giảm thuế nhập khẩu xăng dầu theo lộ trình của các FTA trên cơ sở bảo đảm lợi ích của nhà nước, DN kinh doanh - sản xuất xăng dầu và các đối tượng tiêu dùng.

Theo một thành viên tổ liên ngành điều hành xăng dầu, không phải đến khi có ý kiến phản ánh, liên bộ mới nghĩ đến việc rà soát, điều chỉnh thuế mà đã liên tục có sự trao đổi, phối hợp giữa 2 bộ về việc xem xét lại mặt bằng chung thuế nhập khẩu ưu đãi ngay khi các điều khoản liên quan đến các hiệp định thương mại có hiệu lực. “Bộ Tài chính sẽ cân nhắc phương án để tận dụng được lợi thế từ các hiệp định thương mại và cân đối lợi ích giữa nhà nước, DN, người tiêu dùng. Việc này phải làm càng sớm càng tốt nhưng phải hợp lý, có đánh giá, xem xét, cân nhắc lợi, hại bởi nó liên quan đến tình hình trong nước, quốc tế cũng như tình hình hội nhập của Việt Nam” - một thành viên tổ điều hành xăng dầu cho biết.

Về nguyên tắc, việc điều hành giá xăng dầu phải thực hiện theo cơ chế phối hợp. Theo đó, Nghị định 83 chỉ đưa ra công thức tính giá, Bộ Công Thương chủ trì điều hành các hoạt động liên quan đến xăng dầu nhưng Bộ Tài chính chủ trì vấn đề giá, hướng dẫn phương pháp tính giá, quỹ bình ổn… “Xử lý thế nào là chuyện 2 bộ còn phải bàn, thậm chí phải xin ý kiến cơ quan lãnh đạo cao hơn” - một thành viên tổ điều hành xăng dầu nói.