BÌ sợi - nghề nuôi sống thôn nghèo BÌnh Lương

Thôn Bình Lương, xã Tân Quang, Văn Lâm, Hưng Yên từ lâu đã trở nên nổi tiếng với làng nghề làm bóng bì, nem chua, nem ngọt từ bì lợn. Sống chết cùng với nghề kiếm cơm. Với thâm niên làm nghề đã hơn 30 năm, những vị cao tuổi của thôn Bình Lương luôn nói về cái nghề truyền thống, là bát cơm manh áo đã nuôi sống cả thôn nghèo của mình một cách tự hào.

Nghề nuôi sống cả làng

Hiện nay, tại Hà Nội không chỉ riêng thôn Bình Lương mà còn rất nhiều nơi khác như Bắc Ninh, Hà Nội đều có nghề sản xuất bì truyền thống. Thế nhưng thôn Bình Lương luôn là nơi cung cấp nguồn hàng bì, nem chua, nem ngọt cho cả thị trường Hà Nội. Nhận thấy tầm quan trọng của nghề truyền thống ở địa phương, những người dân ở đây luôn tích cực nâng cao tay nghề trong sản xuất, chế biến.

Khác với những làng quê trồng lúa, ở đây là trước mỗi căn nhà của người dân, đều có sự xuất hiện của những mảnh da lợn được phơi trên giàn. Ít ai biết được rằng, chính những mảnh da đó đã nuôi sống những người dân nghèo nơi đây. Thôn Bình Lương, xã Tân Quang (Văn Lâm – Hưng Yên) cũng chính là nơi cung cấp bóng bì cho cả thị trường Hà Nội và những tỉnh lân cận, thậm chí còn đi xuất khẩu sang nước ngoài. Chị Đào Bích Diệp – chủ một cơ sở sản xuất bóng bì cho hay, để làm bóng bì, thì sau khi làm sạch bì (da)lợn, việc phơi bì là khâu quan trọng quyết định chất lượng của bóng bì.

Việc thu mua bì lợn cho đến khi sản xuất ra bóng bì là cả một quá trình lao động dài, mất rất nhiều thời gian. Chị Diệp cho biết: “Bì lợn được thu mua khắp nơi, nhưng chủ yếu là từ những người bán thịt lợn ở ngoài chợ. Vì đây là hàng không hiếm, nhưng không phải lúc nào cũng có nhiều, nên phải rất vất vả, mất công mới mua đủ số lượng cần thiết được…”.

Sau quá trình vất vả là thu mua, bì lợn sẽ được rửa sạch, rồi sau đó được phân loại để chế biến. Bì lợn chất lượng phải có độ dày tương đốí. Loại bì này sẽ được các cơ sở sản xuất sử dụng làm bóng bì, nem chua, nem ngọt. Với những loại da phụ phẩm khác, sẽ được làm keo. Tuy vậy, không phải bao giờ người ta cũng mua được loại da lợn ngon, thế nên việc sản xuất cũng không hề dễ dàng. “Trong 100 con lợn, cũng chỉ được khoảng độ chục con là có da đẹp, ngon, thế nên việc mua được loại da chất lượng cũng là điều may mắn…” – Chị Diệp chia sẻ.

Được biết, cứ 3kg bì tươi sẽ cho ra khoảng 1kg bì khô. Bì sau khi rửa sạch sẽ được lọc mỡ. Mỡ được rán trên một cái bếp lò to, chảo để rán cũng là loại đặc biệt. Sau khi rán xong, phụ phẩm sẽ được gom lại để làm thức ăn cho cá. Còn mỡ sẽ được bán cho những người làm quẩy hoặc dùng trong gia đình.

Mặc dù là làng nghề tự phát, nhưng hầu như những hộ gia đình làm nghề bóng bì ở đây đều có giấy phép kinh doanh và đều được trải qua những lớp tập huấn về vệ sinh an toàn thực phẩm. Nói về điều này, ông Đỗ Huy Cót – trưởng thôn Bình Lương cho biết : “Trước đây khi chưa có những lớp tập huấn, chúng tôi còn rất tờ mờ về vệ sinh an toàn thực phẩm nên còn có rất nhiều thiếu sót trong khâu đảm bảo vệ sinh. Thế nhưng từ khi được trung tâm y tế huyện Văn Lâm phổ biến, cũng như các cơ quan chức năng nhắc nhở, các hộ gia đình sản xuất bóng bì trong thôn đã có ý thức hơn rất nhiều. Chúng tôi được tham dự các lớp tập huấn về VSATTP, rồi được cấp giấy chứng nhận. Điều đó khiến bà con rất vui…”. Nói về nguyện vọng của mình, ông Cót cũng như những người dân ở đây rất mong muốn các cơ quan chức năng tiếp tục phổ biến các lớp về VSATPT, đảm bảo cho việc sản xuất cũng như hoạt động kinh doanh ở những hộ gia đình của thôn. Đối với họ, nghề làm bóng bì đã trở thành một nghề nuôi sống cả gia đình, thậm chí từ lâu những người dân ở đây còn coi nó là nghề truyền thống của cả thôn.

Việc sản xuất bóng bì từ da lợn không tránh khỏi những vấn đề về VSATPT. Nhận thức được điều này, những người dân nơi đây rất có ý thức trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, cải thiện công nghệ sản xuất, chế biến. Trước đây, rất nhiều phương tiện truyền thông đã đăng tải những thông tin về vấn đề VSATTP trong việc sản xuất bóng bì, không chỉ ở thôn Bình Lương mà còn rất nhiều nơi khác. Những hình ảnh đó đã khiến những hộ sản xuất ở đây không khỏi suy nghĩ, trăn trở. Anh Lê Duy Lâm – chủ cơ sở sản xuất bóng bì có tiếng tại thôn Bình Lương cho biết: “Trước kia, khi các phương tiện truyền thông, báo chí phản ánh nhiều về vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm, xác định làm nghề lâu dài với số lượng hàng lớn, những người sản xuất như chúng tôi đã cố gắng thay đổi, nâng cao công nghệ sản xuất và chất lượng sản phẩm. Đây là nghề nuôi sống cả gia đình, thế nên chúng tôi không thể bỏ được mà phải làm tốt hơn…”.

Bì hay những thành phẩm từ bì như bóng bì, nem chua, nem ngọt là món ăn truyền thống trong mâm cỗ của người dân miền Bắc, nhất là những dịp lễ, tết. Những dịp quan trọng hay đãi khách món ăn này thể hiện sự sang trọng, khéo léo của người nội trợ trong gia đình. Đây cũng là thời điểm những người dân thôn Bình Lương vất vả hơn để sản xuất. Hàng ngày, những người dân ở đây phải làm việc từ sáng cho tới tối để đảm bảo đủ số lượng bóng bì phục vụ nhu cầu của thị trường. Cũng trong thời điểm này, các cơ quan chức năng đều đi kiểm tra VSATTP của những hộ sản xuất ở đây một cách bất ngờ và gắt gao hơn, thế nhưng việc vi phạm và xử phạt là không có. Ông Cót chia sẻ: “Chúng tôi rất đồng ý việc kiểm tra bất ngờ của các cơ quan chức năng, vì như thế các hộ gia đình luôn phải giữ cho mình yếu tố vệ sinh lên hàng đầu, đảm bảo chất lượng sản xuất, uy tín của cả thôn…”. Sự lao động đáng trân trọng đó đã làm nên tên tuổi của cả một làng nghề, một món ăn cổ truyền của người dân Bắc Bộ.