Nadal bắt đầu ở bên kia sườn dốc?

Những thất bại bất ngờ của Nadal trên sân đất nện và phong độ không thật xuất sắc kể từ đầu mùa và cả chấn thương lưng có thể là dấu hiệu của một Nadal bắt đầu già cỗi.

Năm năm trước, bác sĩ Angel Ruiz Cotorro nói với Toni Nadal rằng “Rafa sẽ chỉ có mười năm đỉnh cao. Nếu bắt đầu nổi lên từ năm 21 tuổi, cậu ấy sẽ ở đỉnh cao cho tới năm 30 tuổi. Nhưng Nadal chín từ năm 18 tuổi (vô địch Grand Slam đầu năm 19 tuổi), nên giai đoạn đỉnh cao của anh sẽ dừng lại sau tuổi 27”.

Cotorro là một trong những bác sĩ thể thao hàng đầu Tây Ban Nha. Ông đã chữa trị chấn thương đầu gối cho Nadal bằng những liệu pháp tiên tiến (và cả tranh cãi) để anh không phải trải qua những cuộc phẫu thuật. 

Sau khi chứng kiến Nadal trở lại trong năm 2013 với những thành tích kỳ diệu và dường như tay vợt số 1 thế giới có thể vượt qua giới hạn mang tính tự nhiên ấy, Cotorro cho rằng Nadal có thể kéo dài sự nghiệp đỉnh cao thêm một vài năm nữa, nhờ việc anh có một nền tảng thể lực đặc biệt (vừa có tố chất của một VĐV marathon, vừa có tố chất của một VĐV điền kinh cự ly ngắn).

Nhưng có vẻ như sự mừng rỡ và đính chính lại của của Cotorro nói trên được đưa ra hơi sớm. Trái với năm 2013 kỳ diệu là năm 2014 đầy những biến động.

Hai chức vô địch kể từ đầu năm tại Qatar và Brazil trở nên nhạt nhòa trước các thất bại liên tiếp của anh tại Monte Carlo và Barcelona - những giải đấu anh từng chiến thắng gần như tuyệt đối trong mười năm trước (trừ trận thua Djokovic ở Monte Carlo 2013).

Nadal đang thể hiện như dáng dấp của một lão tướng dù mới sắp tròn 28 tuổi

Kể cả việc Nadal đã chơi rất ấn tượng tại Australian Open 2014 cho tới khi anh bị chấn thương lưng trong lúc tập trước trận chung kết với Wawrinka (sau đó thua 1-3) cũng phản ánh quy luật số năm chơi thể thao đỉnh cao càng nhiều thì nguy cơ phát sinh chấn thương càng lớn.

Hay hình ảnh một Nadal không đau đớn (ở đầu gối hay ở lưng) nhưng các cú thuận tay của anh đa phần đều rất ngắn (thiếu độ sâu), có điểm rơi bên trong hay sát mép sau của ô giao bóng cũng không còn là ẩn số nếu cho rằng sau mười năm chơi đỉnh cao, Nadal đã mang dáng dấp của một lão tướng dù tới tháng Sáu này anh mới tổ chức sinh nhật lần thứ 28.

Tất nhiên, Nadal đã thua một Ferrer còn lớn hơn anh tới 5 tuổi và Almagro cũng chẳng còn cách tuổi 29 bao xa. Nhưng họ là những tay vợt chín muộn hơn, và chiến thắng của họ chỉ phản ánh sự thăng hoa trong một trận đấu (thậm chí giải đấu). Nó hoàn toàn khác với việc phải hội tụ đủ các phẩm chất cần thiết để duy trì phong độ đỉnh cao trong cả một năm. Bằng chứng là cả Ferrer và Almagro đều đã thua ngay sau khi loại Nadal.   

Quy luật 10 năm không chừa ai

Cotorro đã đúc kết quy luật đó dựa trên sự nghiệp của các tay vợt hàng đầu thế giới qua từng giai đoạn. Sampras nổi lên từ năm 1990 và bắt đầu rơi vào cuộc khủng hoảng phong độ sau mùa giải 2000. Agassi vô địch Grand Slam đầu tiên năm 1992 (sau bốn lần vào chung kết), rồi phong độ suôn sẻ cho tới năm 2001 (giành 7 Grand Slam), và sau đó vất vả hơn để giành Grand Slam cuối cùng của sự nghiệp (năm 2003).

Và chính Federer, người được coi là thiên tài trong số các thiên tài của tennis thế giới mọi thời đại cũng không là ngoại lệ. Federer vô địch Grand Slam đầu tiên năm 22 tuổi và đến năm 31 tuổi, phong độ của anh bắt đầu đi xuống. Chỉ trong tám năm đầu tiên, Federer đã giành 16 Grand Slam thì trong hai năm sau đó, Federer chỉ đăng quang thêm một lần và ở năm thứ 11, anh chưa một lần lọt vào tới chung kết của bốn giải đấu lớn nhất. Hay Federer từ năm 28 tuổi trở đi cũng chỉ giành được hai Grand Slam trong khi sự kỳ vọng từ chính bản thân anh là nhiều hơn thế.

Federer cũng được coi là người có lối chơi giảm thiểu những rủi ro chấn thương, và trên thực tế, trong chục năm đỉnh cao, Federer hầu như không dính chấn thương nào đáng kể, nhưng năm ngoái, Federer bị chấn thương lưng hành hạ và là nguyên nhân đáng kể khiến anh trải qua mùa giải tồi tệ nhất trong sự nghiệp.

Nếu nhìn rộng hơn, quy luật mười năm cũng đang chi phối Tsonga, người vừa mới kỷ niệm sinh nhật lần thứ 28 và chẵn mười năm chuyển sang  sự nghiệp đỉnh cao. Tsonga vừa mới bị đánh bật ra khỏi Top 10 ATP, không còn đi sâu ở các giải đấu, và suýt làm tuyển quần vợt của Pháp phải trả giá ở Davis Cup (trước tuyển Đức vắng toàn bộ các ngôi sao).

Nadal đang sa sút niềm tin nghiêm trọng sau những thất bại

Nadal sẽ ra sao?

Nhưng Nadal mới chỉ chớm bước vào giai đoạn hậu mười năm đỉnh cao. Sự ảnh hưởng của tuổi thọ thể thao sẽ chưa chi phối mạnh mẽ tới phong độ của anh tới mức Nadal sắp bị gạt ra khỏi top những tay vợt hàng đầu.

Việc mới chỉ cách đây chưa đầy nửa năm, Nadal vẫn còn gần như bất bại (cho tới US Open 2013) cho thấy còn có những nguyên nhân khác mang tính thời điểm dẫn tới sự suy yếu của anh.

Tác động tâm lý từ thất bại đau đớn của anh trong trận chung kết với Wawrinka có thể đã giáng một đòn đau, làm giảm sự hưng phấn và tự tin.

Khi sự tự tin giảm sút, Nadal không còn thực hiện những cú đánh đã tạo ra sự khác biệt giữa anh với phần còn lại nữa. Các cú thuận tay của Nadal ngắn hơn, hầu như không áp đặt được đối thủ. Nadal cũng thiếu những đường bóng né trái đánh phải mà trước đây nó giúp anh cùng với Federer là hai tay vợt xuất sắc nhất ở kỹ năng này. 

Chấn thương lưng cũng đã làm Nadal phải điều chỉnh cú giao bóng, và hậu quả của nó là Nadal vốn không mạnh ở kỹ năng này, giờ hay giao lỗi kép hơn và dễ bị tấn công ngược trở lại ngay khi đối thủ trả giao bóng.

Một hình ảnh thường thấy là Nadal ngày càng lùi sâu sau vạch cuối sân, kể cả khi anh giao bóng. Vị trí ấy chỉ là để chơi phòng ngự, và là cách phá sức nhanh nhất trong khi cả năm 2013 thành công của Nadal được biết tới nhờ lối đánh tấn công áp sát trong sân.

Điều tích cực từ hai thất bại trên sân đất nện sở trường của Nadal là anh chơi trận sau tốt hơn trận trước. Nếu như Nadal thua toàn diện trước Federer ở Monte Carlo thì ở trận đấu với Almagro, Nadal đôi lúc đã chơi thứ tennis quen thuộc của mình với các cú thuận tay đủ lực và đủ sâu. Nadal ở Barcelona cũng di chuyển tốt hơn, đủ nhanh để né trái đánh phải, và các cú đánh biến hóa hơn để không dễ bị phán đoán.

Nhưng sự cải thiện ấy có được tiếp tục trong quãng thời gian còn lại và đủ để sẵn sàng bảo vệ chức vô địch Roland Garros 2014 khởi tranh trong vòng một tháng nữa hay không lại là một ẩn số.

Giờ đây, chỉ biết rằng, trong một giai đoạn mới, Nadal sẽ phải vào trận với tâm lý rằng, rất nhiều tay vợt đang ngày một tin tưởng họ có thể thắng anh ở bất cứ đâu, kể cả sân đất nện!