Đắp chiếu mỏ sắt 14.500 tỉ đồng

Có mức đầu tư lên đến trên 14.500 tỉ đồng nhưng gần 10 năm qua dự án mỏ sắt Thạch Khê dừng hoạt động

Lo lắng về hệ lụy từ dự án này gây ra, tỉnh Hà Tĩnh đã kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) sớm tham mưu Thủ tướng Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị cho dừng dự án.

"Đắp chiếu" gần 10 năm

Dự án khai thác và tuyển quặng sắt mỏ Thạch Khê do Công ty CP Sắt Thạch Khê và Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam triển khai tại huyện Thạch Hà, tĩnh Hà Tĩnh, với tổng mức đầu tư 14.517,2 tỉ đồng (giai đoạn I: 6.777,4 tỉ đồng; giai đoạn II: 7.739,8 tỉ đồng). Dự án khởi công tháng 9-2009, đến năm 2011 khi chủ đầu tư đã triển khai thử nghiệm công nghệ và bóc đất tầng phủ được khoảng 12,7 triệu m3 (thuộc đất bóc xây dựng cơ bản mỏ) đến độ sâu -34 m so với mực nước biển, thu hồi 3.000 tấn quặng thì bất ngờ dừng hoạt động theo yêu cầu của Thủ tướng tại Văn bản số 164/TB-VPCP ngày 11-7-2011 để cơ cấu lại doanh nghiệp, giải quyết các vấn đề giải phóng mặt bằng, tái định cư.

Dự án khai thác và tuyển quặng sắt mỏ Thạch Khê ngừng khai thác nhiều năm nay

Tính đến nay, dự án đã giải phóng mặt bằng 830 ha, gồm 741 ha mặt bằng khu vực mỏ và 89 ha các khu xây dựng tái định cư. Diện tích đã ký hợp đồng thuê đất 552 ha. Tổng chi phí đầu tư thực hiện dự án hơn 1.983 tỉ đồng, đã giải ngân hơn 1.851 tỉ đồng...

Có mặt tại khu vực dự án vào những ngày đầu tháng 10-2019, chúng tôi chứng kiến cảnh nhiều diện tích thuộc dự án cỏ dại mọc um tùm. Một số khu vực được người dân địa phương dùng làm nơi chăn thả trâu bò. Bảng trưng bày dự án, các phương tiện máy móc do "đắp chiếu" nhiều năm nên đã hư hỏng dần theo thời gian. Tại khu vực nhà điều hành, chúng tôi may mắn gặp được một số người xưng là bảo vệ, những người này cho biết trước đây công trường rất đông người nhưng hiện tại do dự án dừng hoạt động nên chỉ còn một số anh em trực để bảo vệ tài sản. Ông Nguyễn Công Thắm - Trưởng thôn Văn Sơn, xã Thạch Đỉnh, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh - bức xúc: "Cả thôn có hàng trăm hộ bị ảnh hưởng do thu hồi đất để thức hiện dự án. Họ lấy đất rồi bỏ hoang năm này qua năm khác rất lãng phí. Nếu dự án không triển khai, chính quyền cần sớm thu hồi, trả lại đất cho người dân sản xuất, ổn định cuộc sống".

Ông Trương Văn Hưởng, Phó Chủ tịch UBND xã Thạch Đỉnh, cho biết dự án mỏ sắt Thạch Khê chủ yếu nằm trên địa bàn xã Thạch Đỉnh; ảnh hưởng đến 4 thôn, gần 3.800 nhân khẩu. Dự án mới triển khai một thời gian ngắn rồi dừng mà đã ảnh hưởng rất lớn đến môi trường, đời sống của người dân. "Nguyện vọng thiết tha nhất của chúng tôi là mong Chính phủ cho dừng dự án để người dân có thể ổn định cuộc sống, địa phương phát triển kinh tế" - ông Hưởng đại diện cho các hộ dân trong xã lên tiếng.

Tiềm ẩn nhiều nguy cơ

Trước thực trạng nói trên, mới đây, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã có cuộc làm việc và báo cáo với đoàn công tác của Bộ KH-ĐT về một số nội dung liên quan đến dự án khai thác và tuyển quặng sắt mỏ Thạch Khê. Tại buổi làm việc, ông Lê Đình Sơn, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh, đã đề nghị Bộ KH-ĐT tiếp tục quan tâm, hỗ trợ tỉnh tham mưu Thủ tướng Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị kết luận về chủ trương dừng tổ hợp dự án khai thác, tuyển quặng sắt Thạch Khê. Cũng theo ông Sơn, tỉnh Hà Tĩnh coi mỏ sắt Thạch Khê là nguồn tài nguyên lớn, có tiềm năng kinh tế rất lớn cho tỉnh và cả quốc gia nhưng chỉ nên triển khai, khai thác khi hội đủ các điều kiện cần thiết.

Trước đó, tỉnh Hà Tĩnh cũng đã có văn bản kiến nghị cho dừng dự án này bởi còn rất nhiều vấn đề đặc biệt lo ngại, như: công nghệ, kỹ thuật khai thác chưa phù hợp với đặc thù địa chất mỏ, tiềm ẩn nhiều nguy cơ tác động lớn đến môi trường; phương thức vận chuyển quặng khó khả thi, hiệu quả thấp, ảnh hưởng lớn đến hệ thống hạ tầng giao thông của tỉnh, thị trường tiêu thụ quặng sắt chưa chắc chắn; năng lực tài chính của Công ty CP Sắt Thạch Khê và Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (cổ đông chính) không bảo đảm; dự án khó đạt được hiệu quả kinh tế, chưa nói đến các rủi ro về mặt xã hội, môi trường, an ninh trật tự trên địa bàn. Ngoài ra, dự án có nhiều rủi ro không bảo đảm an toàn trong quá trình khai thác; tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường, đời sống dân sinh khu vực gần dự án...

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Lê Minh Đạo - Chánh Văn phòng Đoàn ĐBQH, HĐND, UBND tỉnh Hà Tĩnh - cho biết: Quan điểm của tỉnh là nên dừng dự án khai thác và tuyển quặng sắt mỏ Thạch Khê, hiện tỉnh đã có nhiều văn bản kiến nghị cho dừng dự án này.

Trữ lượng số 1 Đông Nam Á

Mỏ quặng sắt Thạch Khê, tỉnh Hà Tĩnh được xem là lớn nhất Việt Nam và đứng số 1 ở khu vực Đông Nam Á, được phát hiện khoảng từ năm 1960 với trữ lượng 544 triệu tấn. Theo tính toán ban đầu của cơ quan chức năng, sản lượng quặng khai thác từ mỏ Thạch Khê sẽ đạt 370-400 triệu tấn. Thời gian đầu có thể khai thác 10-15 triệu tấn/năm và những năm tiếp theo sẽ nâng dần lên, kéo dài 47 đến hơn 50 năm.