Vụ bán cảng Quy Nhơn giá bèo: Thu hồi 75% vốn bán trái thẩm quyền?

Một loạt đề nghị của Bộ Giao thông Vận tải trong việc cổ phần hóa Cảng Quy Nhơ đều bị coi là không đúng đề án, thiếu căn cứ pháp lý và cơ sở thực tiễn.

Đề xuất bán vốn thiếu cơ sở pháp lý

Nội dung trên vừa được Thanh tra Chính phủ công bố trong kết luận thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật trong quá trình thực hiện cổ phần hóa Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines) từ giai đoạn cuối năm 2010, đầu năm 2011 đến nay.

Theo kết luận, tổng số tiền Vinalines thu được từ việc cổ phần hóa Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn và thoái hết 75,01% vốn đầu tư tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn là gần 537 tỷ đồng.

Tuy nhiên, văn bản kết luận chỉ ra, việc cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại Cảng Quy Nhơn, Bộ Giao thông vận tải, Vinalines, Ban chỉ đạo cổ phần hóa, tổ giúp việc, Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn và các cơ quan, đơn vị có liên quan đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm.

Theo đó, việc Bộ Giao thông vận tải đề nghị Thủ tướng cho phép cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn sau đó, lại tiếp tục đề nghị cho phép Vinalines chuyển nhượng hết 49% vốn điều lệ tại Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn là không đúng với đề án tái cơ cấu Vinalines giai đoạn 2012-2015 đã được Thủ tướng phê duyệt.

Theo kết luận, khi đề xuất chuyển nhượng hết 49% vốn nhà nước tại Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản đề nghị Bộ GTVT bổ sung, giải trình những nội dung quan trọng mà Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đặt ra về kinh tế - an ninh - quốc phòng hiện tại và lâu dài cần phải được làm rõ. 

Chính Vinalines đã có văn bản gửi Bộ GTVT báo cáo, đánh giá về vai trò, tiềm năng của Cảng Quy Nhơn, lợi ích hiện tại và lâu dài của việc sở hữu 49% vốn so với việc bán hết và đề nghị được duy trì tỷ lệ sở hữu 49% vốn điều lệ tại Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn.

Tuy nhiên, Bộ GTVT đã không xem xét, đánh giá toàn diện những nội dung các cơ quan nói trên đã nêu mà tiếp tục có văn bản đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho bán hết 49% vốn nhà nước tại Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn. Điều này theo kết luận là “thiếu căn cứ pháp lý, cơ sở thực tiễn, chưa thực hiện đầy đủ vai trò, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực và đại diện chủ sở hữu đối với Vinalines”.

Bộ Giao thông cũng bị đánh giá đã chỉ đạo Vinalines về phương thức chuyển nhượng vốn nhà nước tại cảng Quy Nhơn không rõ ràng, thiếu nhất quán. Ban đầu, Bộ chỉ đạo đấu giá qua Sở Giao dịch chứng khoán, nhưng sau đó lại chỉ đạo bán theo phương thức thỏa thuận trực tiếp.

Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra trách nhiệm của Văn phòng Chính phủ. Cụ thể, dù Bộ Giao thông Vận tảiđề nghị tiếp tục bán hết 49% vốn nhà nước với những lý do thiếu cơ sở pháp lý, thực tiễn nhưng Văn phòng Chính phủ vẫn trình Phó thủ tướng cho bán hết 49% vốn nhà nước.

Đề xuất bán vốn của Bộ GTVT bị cho là thiếu căn cứ pháp lý, cơ sở thực tiễn, chưa thực hiện đầy đủ vai trò, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước 

Ban hành văn bải trái thẩm quyền

Một điểm đáng chú ý, việc Bộ GTVT đã ban hành 2 văn bản chuyển nhượng cổ phần tại Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn cho Công ty Hợp Thành theo phương thức thỏa thuận trực tiếp khi không báo cáo, chưa được Thủ tướng Chính phủ cho phép là trái thẩm quyền, vi phạm quy định hiện hành.

Ngoài ra, việc phê duyệt giá trị doanh nghiệp, giá trị cổ phần đã có những khuyết điểm, vi phạm.

Cụ thể, Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế ATC (ATC) áp dụng phương pháp thống kê kinh nghiệm để xác định chất lượng còn lại của 3 cầu cảng, không thu thập hồ sơ, tài liệu có liên quan để phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng kỹ thuật thực tế của cầu cảng là không thực hiện đúng quy định.

Về việc mua bán cổ phần lần đầu khi cổ phần hóa, Công ty Hợp Thành (nhà đầu tư chiến lược) đã chậm thanh toán tiền mua cổ phần với số tiền hơn 46,8 tỷ đồng (thanh toán chậm 2 ngày với số tiền 18,9 tỷ đồng, chậm 12 ngày với số tiền 27,9 tỷ đồng), vi phạm thời hạn thanh toán.

Tuy vậy, Ban chỉ đạo cổ phần hóa và Tổng giám đốc Công ty Cảng Quy Nhơn đã không xem xét, xử lý theo đợp đồng và quy định của Bộ Tài chính. Trách nhiệm chính trên theo đánh giá thuộc về Công ty Hợp Thành, Ban chỉ đạo cổ phần hóa và Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn.

Qua đó, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ GTVT chủ trì kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tập thể, cá nhân thuộc thẩm quyền quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm trong quá trình trên.

Bộ GTVT cũng được đề nghị chỉ đạo Vinalines theo thẩm quyền kiểm điểm, xử lý trách nhiệm các tập thể, cá nhân có khuyết điểm, vi phạm, trong đó có: Ban Chỉ đạo cổ phần hóa và Tổ giúp việc và trách nhiệm chính thuộc về Trưởng ban Chỉ đạo và Tổ trưởng Tổ giúp việc.

Thanh tra Chính phủ cũng nêu kiến nghị chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với những cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm.

Về kinh tế, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ GTVT chủ trì, chỉ đạo, thực hiện việc thu hồi 75,01% cổ phần tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn về sở hữu Nhà nước vì bộ này đã cho phép Vinalines chuyển nhượng cho Công ty Hợp Thành theo phương thức thỏa thuận trực tiếp, trái thẩm quyền.