Vốn vay Trung Quốc kém ưu đãi, lãi suất cao

Một số dự án sử dụng vốn vay, nhà thầu và thiết bị Trung Quốc thường chậm tiến độ, không đảm bảo chất lượng.

Báo cáo "Định hướng thu hút, quản lý và sử dụng vốn viện trợ không hoàn lại (ODA) và vốn vay ưu đãi giai đoạn 2018 đến 2020, tầm nhìn 2025" của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) đánh giá vốn ODA Trung Quốc là khoản vay kém ưu đãi hơn so với các nhà tài trợ khác tại Việt Nam. Đồng thời, đây là các khoản vay có điều kiện, thường là chỉ định thầu cho các doanh nghiệp Trung Quốc.

Cụ thể, vốn vay Trung Quốc thường có lãi suất 3% một năm, cao hơn mức lãi vay từ các thị trường khác như Nhật Bản 0,4%-1,2% tùy vào thời hạn vay; Hàn Quốc 0%-2% tùy theo điều kiện đấu thầu hay Ấn Độ 1,75% một năm; các nước liên minh châu Âu (EU)...

Chưa kể, vay vốn từ Trung Quốc sẽ phải chịu phí cam kết 0,5%, phí quản lý 0,5%, trong khi thời hạn vay và ân hạn đều ngắn hơn các thị trường vốn khác, lần lượt 15 và 5 năm. Các khoản vay tín dụng ưu đãi được cung cấp qua Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc (China Eximbank). 

Dự án đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông (Hà Nội) kéo dài thời gian thi công 10 năm, 4 lần xin lùi tiến độ và đội vốn gần gấp 2 lần. Ảnh: NLĐ

Bộ KH-ĐT nhận định tín dụng ưu đãi của Trung Quốc chỉ phù hợp sử dụng cho các dự án có nguồn thu trực tiếp, có khả năng trả nợ. Tuy nhiên, một số dự án sử dụng vốn vay, nhà thầu, thiết bị Trung Quốc thường xuyên chậm tiến độ, không đảm bảo chất lượng, tăng tổng mức đầu tư… "Định hướng trong thời gian tới đối với việc vay nguồn tín dụng ưu đãi của Trung Quốc cần được xem xét, cân nhắc" - Bộ KH-ĐT đề nghị.

Thực tế, một số dự án sử dụng vốn vay, nhà thầu, thiết bị Trung Quốc thường xuyên chậm tiến độ, không đảm bảo chất lượng, tăng tổng mức đầu tư... ảnh hưởng tới hiệu quả đầu tư. Điển hình là dự án đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông (Hà Nội) kéo dài thời gian thi công 10 năm, 4 lần xin lùi tiến độ và đội vốn gần gấp 2 lần, từ 552 triệu USD lên 868 triệu USD.

Ngoài ra, 1/3 trong số 12 dự án đắp chiếu của ngành Công Thương cũng đều sử dụng vốn vay từ Trung Quốc, chẳng hạn Nhà máy Đạm Ninh Bình, đầu tư giai đoạn 2 Nhà máy Đạm Hà Bắc, dự án mở rộng giai đoạn 2 Gang thép Thái Nguyên...

Theo Bộ KH-ĐT, hiện Việt Nam đang tiếp cận vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi từ các nguồn như: Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Quỹ Phát triển Nông nghiệp Quốc tế (IFAD)… Tuy nhiên, do đã "tốt nghiệp ODA" (dừng nhận các khoản vay ưu đãi từ Hiệp hội phát triển Quốc tế (IDA) thuộc WB) từ 1-7-2017 nên sẽ tiếp cận nguồn tài chính ít hơn từ WB. Dự kiến, đầu năm 2019, Việt Nam cũng bị hạn chế vay vốn ưu đãi từ ADB. Riêng luồng vốn ODA và vay ưu đãi từ Nhật Bản, Hàn Quốc vẫn còn khá lớn và có vai trò chiến lược.