Sức sống mới của nền kinh tế

Năm 2015, bên cạnh  những yếu tố có thể tạo sức sống mới cho nền kinh tế, thì vẫn còn tiềm ẩn nhiều rủi ro mà nếu không xử lý tốt sẽ gây khó khăn không nhỏ cho sự phát triển. Trưởng ban Kinh tế T.Ư Vương Đình Huệ (ảnh) đã có những chia sẻ thẳng thắn với NTNN xung quanh chủ đề nói trên. 

3 điểm sáng của nền kinh tế

Năm 2014 đã đi qua với những thay đổi khá tích cực trong việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội. Theo đánh giá của ông thì đâu là điểm sáng của nền kinh tế đất nước trong năm qua?

- Những điểm tích cực và điểm sáng tôi thấy cần nhấn mạnh thế này: Thứ nhất, kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định và vững chắc hơn 2013. Lạm phát năm nay cũng thấp hơn nhiều so với chỉ tiêu của Quốc hội. Còn tăng trưởng GDP theo công bố của Tổng cục Thống kê ngày 27.12 là ước đạt 5,98%, đạt chỉ tiêu tăng trưởng trong nhiệm kỳ này.

Vấn đề thứ hai tôi thấy thị trường tài chính tiền tệ ổn định hơn, biểu hiện ở chỗ lãi suất huy động và cả cho vay đều giảm. Tỷ giá của Việt Nam đồng so với đô la ít biến động, điều này hỗ trợ tích cực cho xuất khẩu và củng cố tâm lý thị trường. Điểm sáng thứ 3, quá trình tái cơ cấu nền kinh tế đã đạt được những tiến bộ đáng kể.

Cụ thể của việc tái cơ cấu nền kinh tế của nước ta hiện ở giai đoạn nào?

- Tôi chỉ nói về 3 vấn đề chính tái cơ cấu. Một là tái cơ cấu doanh nghiệp (DN) nhà nước thì trong năm 2014 này chúng ta đã đẩy mạnh cổ phần hóa và thoái vốn. Số liệu mà Quốc hội báo cáo, thoái vốn trong 9, 10 tháng đầu năm nay thì khoảng bằng 3,5 lần so với năm trước, rất nhanh và cổ phần hóa hiện nay cũng đang tiến triển không chỉ với DN nhỏ mà với cả những DN lớn, như dệt may hay là Vietnam Airlines bắt đầu có những chuyển biến tích cực.

Đối với tái cơ cấu ngân hàng, chúng ta cũng đẩy lùi được nguy cơ đổ vỡ hệ thống, ổn định được thanh khoản, tích cực hỗ trợ vốn cho sản xuất kinh doanh của DN. Xử lý nợ xấu cũng đạt được kết quả bước đầu. Thứ ba về tái cơ cấu đầu tư công, chúng ta đang triển khai đúng hướng, giảm dần được phân tán, dàn trải, hiệu quả sử dụng vốn đầu tư tăng lên.

Với những điểm sáng như vậy thì nền kinh tế của Việt Nam tăng trưởng so với khu vực và thế giới như thế nào?

- Với những điểm sáng cơ bản như vậy thì các hãng đánh giá tín nhiệm trong năm vừa rồi có nâng xếp hạng tín nhiệm đối với Việt Nam. Moody’s nâng xếp hạng tín nhiệm Việt Nam từ mức B2 lên B1 cùng với đánh giá triển vọng và ổn định; Fitch đã nâng tín nhiệm nợ nội địa, nội tệ và ngoại tệ dài hạn của Việt Nam từ mức B+ lên BB- và kèm theo triển vọng tích cực, Fitch căn cứ vào mấy vấn đề này để đưa ra xếp hạng từ B+ lên BB-: Thứ nhất là GDP tăng cao hơn các nước đồng hạng; thứ hai, tăng trưởng tín dụng giảm xuống mức vừa phải, lạm phát được kiểm soát, tỷ lệ tiết kiệm đầu tư cao hơn các nước đồng hạng.

Nhiều yếu tố thúc đẩy kinh tế 2015

Theo ông, đâu là những thách thức, khó khăn của nền kinh tế năm 2015?

- Theo tôi thì những khó khăn, thách thức đối với kinh tế Việt Nam 2014 sẽ tiếp tục diễn ra trong 2015. Qua tổng hợp chúng tôi thấy: Một số cân đối vĩ mô còn khó khăn, thiếu vững chắc. Trong các cân đối vĩ mô hiện nay thì cân đối khó khăn nhất là vấn đề cân đối ngân sách; rồi cân đối về năng lượng, cân đối về an ninh, về lương thực... Nhất là cân đối ngân sách trong bối cảnh giá dầu giảm.

Thứ hai, tốc độ tăng trưởng chưa cân xứng với tiềm năng, do nhu cầu nội địa phục hồi chậm. Bên cạnh đó, sản xuất kinh doanh của DN còn gặp nhiều khó khăn. Qua báo cáo của Tổng cục Thuế thì số lượng DN đang hoạt động có thuế thu nhập để nộp thuế khá thấp, khoảng 30% thôi.

Khó khăn thách thức nữa là nợ công của chúng ta cao, áp lực trả nợ ngân sách lớn. Chúng ta còn phải vay nợ để đảo nợ khá nhiều, vừa rồi Quốc hội thảo luận rất kỹ vấn đề này rồi. Nợ xấu còn cao, xử lý thì còn chậm và chưa thực sự hiệu quả. Tái cơ cấu nền kinh tế diễn ra chưa đạt yêu cầu như mong muốn...

Để giải quyết những khó khăn, thách thực trên thì trong năm 2015 chúng ta sẽ chú ý đến những vấn đề gì?

- Năm 2015 xu hướng phục hồi kinh tế thế giới tiếp tục sẽ diễn ra, tuy một số nước vẫn gặp khó khăn. Ở trong nước, năm 2015 có mấy động thái mà chúng ta phải chú ý. 2015 là năm cuối cùng nhiệm kỳ, năm “chạy nước rút” để chuẩn bị cho nhiệm kỳ sau. Chúng tôi thấy không khí và tinh thần các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư đang tập trung cao độ và nhiều nỗ lực để đạt mức hoàn thành chỉ tiêu cao nhất của kế hoạch 5 năm. Người Việt mình khi chạy nước rút cũng rất đáng nể đấy, khi có động lực rồi thì sẽ chạy nhanh, rất thôi thúc về đích.

Năm 2015 cũng sẽ kết thúc việc đàm phán và sẽ triển khai nhiều hiệp định tự do thương mại. Tất cả các sự kiện về hội nhập quốc tế như vậy tạo ra động lực quan trọng đối với tăng trưởng thương mại và đầu tư, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Ngoài ra, năm 2015 là năm sẽ có nhiều bộ luật, đạo luật liên quan đến kinh doanh, đến môi trường đầu tư được ban hành và có hiệu lực như Luật DN sửa đổi, Luật Đầu tư sửa đổi, Luật Quản lý sử dụng vốn nhà nước tại DN; Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở, Luật Dạy nghề... Hàng hoạt các luật có liên quan tới thể chế kinh tế thị trường sẽ tạo ra sức sống mới cho nền kinh tế.

Doanh nghiệp nào cũng phải tuân thủ luật chơi

Giá dầu thế giới đang giảm rất mạnh và xu hướng vẫn tiếp tục giảm. Điều này đã tác động đến kinh tế Việt Nam như thế nào trong năm 2015?

Quan điểm

Ông Vương Đình Huệ

  Năm 2015 chúng tôi cũng phải dành quỹ thời gian  tập trung nghiên cứu các thể chế, các chính sách để phát triển các loại hình DN từ FDI cho đến DN nhà nước. Ngoài ra, sẽ tập trung nghiên cứu thể chế chính sách cho việc phát triển và nâng cao hiệu quả của kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác, nhất là trong nông nghiệp”.  

- Việt Nam là nước vừa xuất khẩu vừa nhập khẩu dầu, nên lợi thì không phải lợi hết cả mà thiệt không phải cái gì cũng thiệt. Có một ý thế này, giá dầu Việt Nam xuất khẩu là dầu ngọt nhẹ bán ngon lành lắm, chứ không phải giá dầu Brent. Giá dầu của ta thường bán được trên 20-25 giá so với giá thế giới. Nếu giá dầu thế giới 80USD thì giá dầu của ta là 100USD. Đương nhiên là khi giá dầu thế giới giảm 1USD thì tất nhiên ta hụt ngân sách. Năm 2014 hơn 1 triệu tấn dầu so với kế hoạch chúng ta vẫn khai thác được; cho nên đúng là giá dầu hụt thì tác động ngay vào thu ngân sách, nhưng khả năng các kịch bản đối phó để mà đảm bảo được giá dự toán dầu thô trong ngân sách là hoàn toàn có khả năng khả thi, vì như đã nói giá dầu của mình cao hơn giá dầu thế giới.

Ngoài ra, trong chừng mực nào đó mình có thể khai thác thêm sản lượng để bù đắp thiếu hụt này, không đến nỗi quá lo lắng, tất nhiên chúng ta tiếp tục cập nhật theo dõi tiếp.

Nhưng mà ngược lại, chúng ta cũng có lợi khi dầu mà chúng ta nhập vào giá thấp, thấy ngay là giá xăng giảm 12 lần liên tiếp. Tôi vừa đi tiếp xúc cử tri Bình Định, Phú Yên về, bà con khấn khởi lắm. Với giá dầu như hiện nay bà con tiết kiệm được hàng triệu đồng một chuyến biển. Ngoài ra, giá dầu thấp thì giá thành, giá phí của chúng ta, của nền kinh tế thấp, cước giao thông vận tải thấp... Tuy nhiên, như tôi đã nói ở phần đầu, giá xăng dầu giảm thì cân đối ngân sách nhạy cảm nhất. Chúng ta hoàn toàn không chủ quan, phải theo dõi, cập nhật tiếp tình hình kinh tế thế giới.

DN tư nhân được đánh giá là động lực của tăng trưởng nhưng họ đang kêu không được đầu tư, quan tâm xứng đáng. Trưởng ban nhìn nhận vấn đề này như thế nào?

- Tôi nghĩ nói thế cũng chưa hẳn đã đúng đâu. Chúng tôi hỏi các nhà đầu tư nước ngoài, ông có thấy trong hệ thống pháp luật Việt Nam có gì mà ưu tiên cho DN nhà nước hay ưu tiên cho DN tư nhân trong nước hay ưu tiên cho ông hay không? Họ trả lời là không hề có thắc mắc chuyện tại sao Việt Nam có DN công và DN tư. Họ nói thẳng không phải cứ công là xấu mà tư là tốt, quan điểm của họ rõ ràng như thế. Điều này rất đúng, bởi chính sách của Đảng và Nhà nước ta rất nhất quán, là không có phân biệt đổi xứ với loại hình DN nào cả.

Nhưng đúng là trong thực thi có nổi lên là DN FDI người ta kêu mấy chuyện: Một, họ tiếp cận được vào những tài liệu quy hoạch rồi, còn những vấn đề liên quan đến văn bản chính sách, chế độ của Nhà nước thì tiếp cận còn khó khăn. Họ cũng kêu thủ tục hành chính, quy trình của mình càng xuống dưới lại càng rắc rối. Người ta ngại nhất chuyện chính sách thiếu nhất quán, tức là họ không tiên lượng được sự thay đổi chính sách. Ba cái này mình phải tập trung gỡ theo hướng phải làm sao đó ổn định. Thực chất, cái này các nhà đầu tư trong nước cũng mong muốn chứ không phải chỉ các nhà đầu tư nước ngoài.

Xin cảm ơn ông!