'Siết' lại hoạt động cho vay tiêu dùng

Thời gian qua, nổi cộm các vụ việc liên quan tới việc cho vay và đòi nợ "khủng bố" khách hàng của nhiều công ty tài chính tiêu dùng.

Ngày 15/5, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã có văn bản số 3436/NHNN-TTGSNH yêu cầu các Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (gọi tắt là TCTD) chấn chỉnh hoạt động cho vay tiêu dùng, cho vay phục vụ đời sống tại các TCTD. Thời gian qua, nổi cộm các vụ việc liên quan tới việc cho vay và đòi nợ "khủng bố" khách hàng của nhiều công ty tài chính tiêu dùng trong đó điển hình có FE credit với việc phát hành thẻ tín dụng và tự động kích hoạt tài khoản rồi "siết nợ" khách. 

Vay tiêu dùng đang tạo ra nhiều rủi ro

Văn bản nêu rõ, để ngăn ngừa hành vi gian lận, vi phạm các quy định của pháp luật về cho vay tiêu dùng, cho vay phục vụ đời sống, bảo đảm quyền lợi hợp của bảo đảm các khách hàng, bảo đảm an toàn trong hoạt động cho vay, phát hành sử dụng thẻ tín dụng của các TCTD, tiếp theo văn bản số 1366/TTGSNH4 ngày 03/5/2018 của Ngân hàng Nhà nước (Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng) về việc tăng cường thực hiện Chỉ thị số 07/CT-NHNN đối với hoạt động cho vay tiêu dùng, phục vụ nhu cầu đời sống của TCTD, để đảo đảm an toàn hoạt động hệ thống tài chính và quyền lợi của khách hàng vay, Thống đốc NHNN yêu cầu các TCTD thực hiện nghiêm túc các công việc sau đây:

Rà soát các quy định nội bộ, đảm bảo ban hành đầy đủ theo đúng quy định của pháp luật, đặc biệt các quy định nội bộ về cho vay phục vụ đời sống, cho vay tiêu dùng, quản lý tiền vay, phát hành và cung ứng dịch vụ thanh toán thẻ tín dụng phù hợp với đặc điểm hoạt động kinh doanh của TCTD theo đúng quy định tại Thông tư 39 quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và Thông tư số 43 quy định cho vay tiêu dùng của công ty tài chính, Thông tư số 19 quy định về hoạt động thẻ ngân hàng... Phổ biến, quán triệt, triển khai tới tất cả các đơn vị, nhân viên của TCTD để thống nhất thực hiện, tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật và quy định nội bộ.

Cùng đó, NHNN yêu cầu các tổ chức này chấp hành nghiêm chỉnh các văn bản quy phạm pháp luật về cho vay phục vụ đời sống, cho vay tiêu dùng, phát hành thẻ tín dụng đặc biệt là các quy định  liên quan đến lãi suất, phí liên quan đến hoạt động cho vay, phương pháp tính lãi và phí, minh bạch lãi suất cấp tín dụng..

NHNN cũng yêu cầu các  tổ chức tín dụng, tổ chức cho vay phải thực hiện nghiêm các quy định về minh bạch hóa hoạt động cho vay như: Quy định về niêm yết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung, cung cấp thông tin về hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung cho khách hàng theo đúng quy định tại Thông tư 39/2016/TT-NHNN; Cung cấp đầy đủ cho khách hàng trước khi xác lập thỏa thuận cho vay các thông tin về lãi suất cho vay, nguyên tắc và các yếu tố xác định lãi suất trong trường hợp áp dụng lãi suất có điều chỉnh, lãi suất quá hạn, loại phí và mức phí theo đúng quy định tại Thông tư 39/2016/TT-NHNN.

Riêng đối với các công ty tài chính tiêu dùng, phải ban hành đầy đủ quy định về khung lãi suất cho vay tiêu dùng áp dụng thống nhất trong toàn hệ thống trong từng thời kỳ, trong đó bao gồm mức lãi suất cho vay cao nhất, mức lãi suất cho vay thấp nhất đối với từng sản phẩm cho vay tiêu dùng và báo cáo NHNN về khung lãi suất cho vay theo quy định tại Thông tư 43/2016/TT-NHNN.

Trước việc các công ty có dấu hiệu thu hồi nợ, đòi nợ bị người dân kêu và than phiền rất nhiều, NHNN cũng yêu cầu thực hiện nghiêm các quy định về đôc đốc, thu hồi nợ theo đúng quy định tại Thông tư 43/2016/TT-NHNN và quy định của pháp luật có liên quan.

Đi kèm đó, NHNN yêu cầu cần  tăng cường hoạt động giám sát, kiểm tra, kiểm soát việc tuân thủ các quy định của NHNN và pháp luật về hoạt động cấp tín dụng nói chung, cho vay phục vụ đời sống, cho vay tiêu dùng nói riêng ở tất cả các chi nhánh, đơn vị kinh doanh trong mạng lưới hoạt động TCTD; đảm bảo cán bộ, nhân viên thực hiện đúng quy trình, quy định nội bộ và quy định của pháp luật (trong đó bao gồm minh bạch thông tin hợp đồng, bảo mật thông tin khách hàng, sử dụng biện pháp thu hồi nợ phù hợp...); Kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật, quy định nội bộ trong hoạt động cho vay tiêu dùng, cho vay phục vụ đời sống, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng.

Ngoài ra, cơ quan này cũng lưu ý phải  rà soát chất lượng cán bộ, nâng cao chất lượng quy trình tuyển dụng, đánh giá cán bộ, hạn chế rủi ro đạo đức có thể xảy ra; Thường xuyên tổ chức tập huấn nghiệp vụ, đào tạo nâng cao kỹ năng, ý thức tuân thủ pháp luật, đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ, nhân viên của TCTD.

Cuối cùng, cần phối hợp với các cơ quan chức năng trong việc nắm bắt thông tin, kịp thời thông báo, cảnh báo trong hệ thống để có các biện pháp phòng ngừa, hạn chế tối đa rủi ro, vi phạm có thể xảy ra đối với TCTD.

Văn bản này ra đời trong bối cảnh tài chính cho vay tiêu dùng đang "bùng nổ" và phát triển có dấu hiệu nóng. Hoạt động cho vay cũng đem lại những phiền toái đồng thời ở nhiều nơi nhiều chỗ còn có sự "lập lờ" về lãi suất, cách tính lãi khiến khách hàng như bị ...lừa. Thời gian tới, được biết NHNN cho biết sẽ chấn chỉnh hoạt động này để lập lại kỉ luật kỉ cương.