Nợ Vinashin biến thành nợ Chính phủ

Với sự dàn xếp của Ngân hàng Thụy Sĩ Credit Suisse, tháng 6.2007, Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) đã vay bằng cách phát hành 600 triệu USD trái phiếu với kỳ hạn 8 năm.

Những người mua trái phiếu này là các chủ nợ của Vinashin. Các chủ nợ có thể bán trái phiếu trên thị trường cho người khác và người cầm trái phiếu này trở thành chủ nợ mới của Vinashin. Vì thế số chủ nợ và giá mua bán lại trái phiếu Vinashin có thể thay đổi theo thời gian và nhất là theo khả năng trả nợ của Vinashin. Theo thỏa thuận đến tháng 12.2010 Vinashin phải trả một phần gốc 600 triệu USD cho các chủ nợ. Vinashin đã không trả được phần gốc này và 2 khoản tương tự vào đầu năm 2011, tổng cộng là 180 triệu USD.

Khi không trả được nợ Vinashin lâm vào tình trạng phá sản. Do các khoản vay này không được bảo đảm (không được Chính phủ bảo lãnh, không được thế chấp bằng tài sản của Vinashin) nên nếu Vinashin phá sản và phải thanh lý mọi tài sản để trả nợ, thì các chủ nợ trái phiếu này có ưu tiên cuối cùng (sau các khoản nợ với người lao động, nợ nhà nước, các khoản nợ có bảo đảm khác) và như thế các chủ nợ có khả năng mất trắng hoặc chỉ thu được một phần nhỏ (chẳng hạn 10-15%) của món nợ.

Khi không trả được nợ Vinashin lâm vào tình trạng phá sản

Vì thế sau sự kiện không trả được 180 triệu USD gốc và 23 triệu tiền lãi vào cuối 2010 và đầu 2011, giá trái phiếu Vinashin trên thị trường đã sụt đáng kể. Đã có chủ nợ bán tháo trái phiếu Vinashin cho người khác. Không rõ giá mua bán là bao nhiêu, có lẽ không quá 30% mệnh giá(?). Tháng 4.2011 Vinashin mong đợi các chủ nợ giảm cho 90% khoản nợ, tức là chỉ trả 10%, cho thấy giá trái phiếu lúc đó có thể đã rất thấp.

Vì Vinashin là tập đoàn kinh tế nhà nước nên một số chủ nợ đã đòi Chính phủ Việt Nam trả thay, thậm chí có chủ nợ mới, như Quỹ Đầu cơ Elliott Advisors LP đã tiến hành kiện Vinashin ra trước tòa án Anh. Kiện cáo tiếp tục, tàu của Vinashin dù đã chuyển cho Vinaline vẫn bị giữ ở nước ngoài. Vinashin tìm cách đàm phán với các chủ nợ để tái cơ cấu lại khoản nợ 600 triệu USD này từ nhiều tháng nay.

Theo tin được công bố ngày 13.3.2013, Vinashin đã thỏa thuận được với 51% số chủ nợ, những người nắm giữ 75% tổng số nợ, về cách tái cơ cấu khoản nợ này. Theo đó Vinashin sẽ phát hành 623 triệu USD trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh với kỳ hạn 12 năm, lãi suất 1%/năm, không trả lãi và gốc hàng năm mà trả một lần cả gốc và lãi khi đáo hạn. Nói cách khác sau 12 năm Vinashin (hoặc nếu Vinashin không trả được thì Chính phủ) phải trả tổng cộng 697,76 triệu USD cho những người nắm giữ trái phiếu Vinashin này.

Có thể thấy nếu Vinashin thỏa thuận được như vậy với các chủ nợ thì đấy là giải pháp tái cơ cấu nợ tốt cho Vinashin. Và cách làm như vậy không xa lạ trên thị trường tài chính. Nó cũng có thể chấp nhận được đối với các chủ nợ ban đầu vì họ chắc chắn được trả sau 12 năm vì có bảo lãnh của Chính phủ ngược lại thì họ có thể mất trắng. Với các chủ nợ mới đã mua lại được trái phiếu Vinashin với giá rẻ, thí dụ 30% của mệnh giá, thì họ có lời kha khá (được lãi gần 11%/năm), còn nếu đã mua với 20% mệnh giá thì lãi lên đến 15,8%/năm. Trong trường hợp đó đấy là một khoản đầu tư rất hấp dẫn.

Cũng không loại trừ có các ngân hàng thương mại Việt Nam đã mua trái phiếu Vinashin với giá thấp từ các chủ nợ nước ngoài.