Nguyên Thống đốc: Dân găm giữ USD tăng trở lại

Theo ông Lê Đức Thuý – nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN), người dân đang găm giữ ngoại tệ nhiều hơn. Vì thế, việc đưa lãi suất huy động USD về 0% cũng không có nhiều ý nghĩa, làm giảm nhu cầu tích trữ ngoại tệ trong dân.

Theo ông Lê Đức Thuý, tỷ lệ găm giữ ngoại tệ trong dân đang tăng cao trở lại

Thực tế này được ông Lê Đức Thuý đưa ra tại hội thảo công bố báo cáo tài chính năm 2015 và chỉ dẫn cảnh báo do Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia tổ chức sáng 14/3.

Đánh giá về “sức khoẻ” hệ thống ngân hàng, ông Lê Đức Thuý cho rằng, quy mô của hệ thống ngân hàng so với GDP tương đối lớn, nhưng cán cân thanh toán tổng thể lại đang có sự thâm hụt. Bên cạnh đó, thị trường cũng đang tồn tại sự mất cân đối giữa huy động và cho vay VND, giữa huy động và cho vay đồng USD. 

“Dù lãi suất huy động ngoại tệ chỉ bằng 0% nhưng vẫn không làm cho người dân chuyển ngoại tệ sang gửi tiền đồng vào ngân hàng. Huy động ngoại tệ vẫn nhiều hơn cho vay. Điều này chứng tỏ găm giữ ngoại tệ trong dân đang tăng lên” – ông Thuý nói.

Chia sẻ mối lo chung với nguyên Thống đốc, ông Trương Văn Phước – Phó Chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia cũng đưa ra nhận định, việc chống đô la hoá của Việt Nam đã không đạt được mục tiêu khi không làm giảm tỷ lệ đô la hoá xuống, ngược lại tỷ lệ này đang tăng lên.

“Chúng ta thành công đưa tỷ giá hối đoái về mức ổn định nhưng tỷ lệ đô la hoá, giữ đô la trong dân chúng lại tăng lên” – Phó Chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia chia sẻ.

Phân tích rõ hơn, ông Phước dẫn số liệu năm 2015 huy động vốn toàn hệ thống ngân hàng tăng 16,1% so với năm 2014. Trong đó, huy động vốn VND tăng 16,3%, trong khi năm 2014 là 19,3%. Huy động ngoại tệ tăng 14,3%, chủ yếu tập trung vào 4 tháng cuối năm 2015. Tuy nhiên, so với con số huy động vốn năm 2014 chỉ tăng 4,7% thì mức tăng trên 14% của năm 2015 là đáng kể.

“Việc Trung Quốc điều chỉnh tỷ giá đã tác động tới tâm lý người dân và họ đã chuyển sang mua ngoại tệ, gửi vào hệ thống ngân hàng . “Có nghĩa người dân vẫn đang kỳ vọng rất nhiều từ tỷ giá” – ông Phước bình luận.

Ngoài ra, thị trường tài chính ngân hàng cũng đang vấp phải áp lực về thanh khoản khiến lãi suất huy động/cho vay có chiều hướng tăng từ cuối năm 2015 và vẫn chưa dừng lại.

“Dự báo mặt bằng lãi suất cho thể tăng thêm từ 1-2% trong năm nay. Tăng trưởng kinh tế sẽ như thế nào nếu lãi suất huy động và cho vay tăng lên? Tình hình như vậy thì không thể nói doanh nghiệp mở rộng hoạt động kinh doanh bình thường như năm 2015”, nguyên Thống đốc NHNN đặt câu hỏi và tỏ ra lo lắng.

Thậm chí, theo Chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia Vũ Viết Ngoạn, khu vực ngân hàng tuy cải thiện nhưng chất lượng chưa cao và sức khoẻ vẫn còn “mong manh”, thể hiện ở chất lượng tài sản, đặc biệt là nợ xấu.

Theo số liệu của Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia cho thấy, chất lượng tín dụng có sự cải thiện trong năm 2015, nợ quá hạn là 179.501 tỷ đồng, tỷ lệ nợ quá  hạn là 4,4% (năm 2014 là 5,3%). Nợ xấu là 119.660 tỷ đồng, tương đương tỷ lệ 2,9% (năm 2014 là 3,7%), giá trị tuyệt đối khoảng 120.000 tỷ đồng. Nhưng nợ xấu bán cho VAMC hiện đã là 243.000 tỷ đồng, gấp đôi số nợ xấu hạch toán trên sổ sách của ngân hàng.

“Nợ bán cho VAMC các ngân hàng vẫn phải trích lập dự phòng rủi ro khiến gánh nặng tài chính thêm đè nặng. Chưa kể, chênh lệch lãi suất đầu vào – đầu ra không hề nhỏ, nên nếu trừ đi tất cả các khoản trích lập, chi phí... thì thực chất lợi nhuận của các ngân hàng là rất thấp. Nợ xấu tiếp tục là gánh nặng, nếu không có thêm cách giải quyết ngoài giải pháp hiện tại thì đây vẫn sẽ là điểm nghẽn lớn của hệ thống ngân hàng trong năm 2016” – TS. Vũ Viết Ngoạn băn khoăn.

Bên cạnh đó, cơ cấu vốn, vấn đề thanh khoản của các ngân hàng cũng là yếu tố đáng bàn.

Lâu nay các nhà băng vẫn sống dựa vào nguồn vốn ngắn hạn. Tỷ lệ huy động vốn của các nhà băng trong các bản báo cáo thường là 60-70%, nhưng chủ yếu là kỳ hạn dưới 1 năm, kỳ hạn huy động dài 24 tháng, hoặc 36 là “cực kỳ hiếm”.

“Hệ thống ngân hàng đang tiềm ẩn rủi ro thanh khoản. Nguyên nhân chủ yếu do tín dụng trung dài hạn tăng trưởng trên 50%, trong khi vốn huy động trung dài hạn chỉ 10%. Đáng nói, tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn lên tới 31,8%, năm 2014 chỉ là 20,2%. Nếu nhà điều hành không có giải pháp điều chỉnh kịp thời thì các ngân hàng sẽ lâm vào khó khăn thanh khoản, sức khoẻ tiếp tục “mong manh” và không thể được coi là trụ cột, bệ đỡ bền vững của nền kinh tế”- ông Vũ Viết Ngoạn cảnh báo.

Về triển vọng kinh tế năm 2016, Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia đưa ra mức dự báo tăng trưởng GDP dao động 6,7 – 6,8%; lạm phát và lạm phát cơ bản hội tụ trong khoảng 3-3,5%...