Người bị thu hồi đất phải được bồi thường về cả tinh thần

Ngày 22/4, Liên minh Đất Đai (LANDA) công bố kiến nghị cho Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai 2013. Một trong những kiến nghị quan trọng của LANDA là mức bồi thường cho những người bị thu hồi đất phải bằng mức thu nhập bình quân tháng tính trong thời gian 3 năm trước khi bị thu hồi.

Dân chưa hài lòng về giá bồi thường đất

Theo LANDA, ngoài việc người dân chưa hài lòng về giá đất luôn thấp hơn giá thị trường mỗi khi bồi thường thu hồi đất, những đối tượng này còn gặp khó khăn trong ổn định cuộc sống và tìm việc làm mới. Ở rất nhiều dự án, người dân bị thu hồi đất đã sử dụng hết khoản gạo và tiền được hỗ trợ mà vẫn chưa tìm ra được sinh kế mới, đành ngồi yên trong nghèo khó.

GS.TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường, Cố vấn cao cấp và thay mặt LANDA nêu kiến nghị, khi thu hồi đất, quyền lợi không chỉ ở chuyện giá đất bằng với thị trường mà điều quan trọng hơn là người mất đất có đảm bảo được cuộc sống như trước không.

Theo ông Võ, hiện nay mỗi lao động bị thu hồi đất được hỗ trợ 30 cân gạo mỗi tháng, trường hợp bình thường được hỗ trợ 6 tháng, đặc biệt hơn thì 12 tháng, khó khăn hơn là 24 tháng… Khi những người này ăn hết chỗ gạo đó trong từng ấy tháng thì làm gì nữa? Vấn đề là phải tìm được cơ chế lợi ích đầu tư phải được chia sẻ. Ai cũng thấy là làm dự án đầu tư phải ra lợi ích cao hơn nhiều từ làm nông nghiệp. Vậy những người làm nông nghiệp trước đây được gì từ dự án đầu tư đó. Nếu chỉ cho những người bị thu hồi đất 6 tháng, mỗi tháng 30kg gạo/ nhân khẩu thì không thể được gọi là lợi ích từ đầu tư.

GS.TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường

“Chúng ta phải tính thu nhập thật của người nông dân trước khi bị thu hồi đất là bao nhiêu. Điều này chắc chắn là biết. Cộng đồng dân cư biết. Tôi tin chắc cộng đồng biết rất chính xác thu nhập nhà người bên cạnh, thậm chí người ta ăn mấy con gà một tháng cũng biết”, ông Võ nói.

“Cuộc sống phải sướng hơn”

Vị cố vấn cao cấp của Liên minh Đất đai nêu quan điểm, kể cả khi người dân tìm được công việc mới mà mức thu nhập ấy không bằng thu nhập trước khi thu hồi đất thì vẫn phải tiếp tục hỗ trợ phần bù cho bằng mức trước khi bị thu hồi. Đó là nguyên tắc rất công bằng trong bồi thường. Tuy nhiên, việc này khó vì nhiều nhà đầu tư không thích vì bị tổn hại đầu tư nhiều hơn.

Ông Võ cho biết, nhiều quốc gia trên thế giới làm việc này rất sòng phẳng, bồi thường mọi thứ thiệt hại, kể cả về thiệt hại tinh thần chứ không chỉ về công việc, về đồng tiền ngang với giá đất.

Rất nhiều nước làm được việc người bị thu hồi đất sướng hơn người không bị thu hồi đất. Các nước phát triển hiện nay hầu hết là như vậy như Mỹ, Pháp, Anh, Đức và các nước cộng đồng Châu Âu.

Trong bản kiến nghị, LANDA cũng đề nghị Ban soạn thảo Dự thảo Nghị định bổ sung quy định về công khai, minh bạch hồ sơ trong thủ tục giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất. Theo đó, hồ sơ của người thuê đất, gia hạn sử dụng đất, các quyết định của cơ quan liên quan cần được công khai trên trang thông tin điện tử của cơ quan tài nguyên và môi trường, trang thông tin điện tử của Uỷ ban nhân dân cấp có thẩm quyền.