Khó khăn nguồn vốn, chủ đầu tư hững hờ với nhà ở xã hội

250.000 căn là con số chiến lược phát triển nhà ở xã hội giai đoạn 2016 -2020, tuy nhiên, theo Bộ xây dựng, số lượng đã hoàn thành và đưa vào sử dụng trong thời gian qua là rất hạn chế. Đặc biệt, nhiều dự án có nhu cầu chuyển đổi sang nhà ở thương mại.

Chủ đầu tư hững hờ vì thiếu vốn

Theo khảo sát, hiện có khoảng 206 dự án nhà ở xã hội (NOXH) với tổng diện tích 8.435.000 m2, khoảng 168.700 căn hộ đang bị chậm tiến độ hoặc bị dừng thi công. Đây là một thưc tế lãng phí rất lớn về nguồn nhân lực, tài chính, vật lực, đặc biệt là nguồn tài nguyên đất bị bỏ phí.

Thiếu vốn, nhưng khách hàng có thừa là sự hững hờ đối với các nhà đầu tư đối với loại hình NOXH.

Lướt qua một số dự án NOXH “lùm xùm” thời gian qua như: NOXH Bright City (thôn Lai Xá, xã Kim Chung, Hoài Đức, Hà Nội). Từ tháng 10/2015 đến 12/2016 dự án này nhiều lần chậm tiến độ, bị dừng thi công. Cụ thể, ngày 20/12/2016  chủ đầu tư phải ra thông báo dừng thi công với lý do thiếu vốn. Đồng thời yêu cầu các hộ dân mua nhà tại tòa nhà A3 chuyển sang A1.1 và A2 để đảm bảo nguồn lực tiến độ dự án.

Đến cuối năm 2017, là thời điểm bàn giao nhà, thì cũng là lúc tòa nhà A3 dừng hẳn thi công ở tầng 17 và 3 tòa còn lại gồm A11; A12; A13 mới hoàn thiện xong phần khung. Đến tháng 1/2018, toàn bộ công trình này đã dừng thi công hẳn.

Lý giải về việc dừng thi công này, đại diện chủ đầu tư cho biết, do chính sách vay gói vay 30.000 tỷ thay đổi, chấm dứt đột ngột nên không tiếp tục vay với mức vay ưu đãi. Cơ chế cho vay tiếp theo không thực hiện được theo hợp đồng tín dụng đã ký với BIDV Tây Hà Nội, nên dẫn đến dự án khó khăn về vốn và không xây dựng tiếp được.

Một dự án NOXH khác là The Vesta (Phú Lãm,Hà Đông) thì xây xong nhưng không bán được vì khách hàng không vay được vốn ưu đãi do gói 30.000 tỷ đã kết thúc.

Theo lời đại diện của chủ đầu tư, thời điểm dự án hoàn thiện và bán sản phẩm, rất nhiều khách hàng đã nộp hồ sơ đăng ký mua “có đến 90% khách hàng đăng ký mua nhà ở dự án này. Tuy nhiên, gói vay khép lại đúng thời điểm chủ đầu tư ký hợp đồng mua bán với khách hàng, nên khách không thể vay được vốn”.

Rót vốn giải cứu?

Theo thống kê, Hà Nội hiện có 206 dự án NOXH với quy mô xây dựng khoảng 168.700 căn hộ, diện tích 8,4 triệu m2 đang bị chậm tiến độ hoạc tạm dừng thi công.

Bộ Xây dựng cho biết, đến thời điểm hiện nay, việc phát triển NOXH mới chỉ đạt khoảng 30% so với mục tiêu đề ra trong kế hoạch phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020.

Nhu cầu lớn, nhưng hiện nay nhiều chủ đầu tư không mấy mặn mà với phân khúc này. Chủ đầu tư cũng chưa chủ động đầu tư xây dựng loại nhà ở có diện tích nhỏ, giá thấp. Cơ cấu nguồn cung căn hộ nhà ở bị mất cân bằng, các hộ nghèo, thu nhập thấp không đủ khả năng và điều kiện để cải thiện chỗ ở.

Nhiều chủ đầu tư đã phải cầm cự bằng cách dừng thi công, thậm chí là xin chuyển sang mô hình nhà ở thương mại.

Một nguyên nhân khác là do vốn ngân sách bố trí cho NOXH đang bị tắc. Chính những khó khăn về nguồn vốn, đã khiến nhiều người không mấy mặn mà với phân khúc NOXH.

Để giải cứu tình trạng trì trệ trong phát triển NOXH, mới đây, Bộ Xây dựng đã đề xuất Chính phủ bổ sung vốn tín dụng cho NOXH, bao gồm 3.000 tỷ đồng cho NH chính sách xã hội và hơn 3.400 tỷ cho các tổ chức tín dụng trong năm 2018 nhằm đẩy nhanh tiến độ 206 dự án đang thiếu vốn, bị chậm tiến độ hoạc tạm dừng thi công.

Việc chính phủ nới van, rót thêm vốn tín dụng cho các dự án NOXH, rõ ràng đang tạo nên gánh nặng cho ngân sách nhà nước không hề nhỏ, nhất là trong bối cảnh thu chi ngân sách đang mất cân đối như hiện nay.

Tuy nhiên, dù Ngân sách nhà nước có dành ra một lượng lớn vốn cho việc phát triển NOXH để phát triển thì hiệu quả của việc này vẫn còn là một dấu hỏi. Thực tế, ngay cả tầng lớp trung lưu của Hà Nội và Tp.HCM cũng gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận nhà ở. Nếu chỉ đơn thuần  dựa trên các chương trình trợ cấp về giá của nhà nước dưới hình thức hỗ trợ vốn vay và giảm lãi suất như hiện nay. Có lẽ là chưa đủ để những người thuộc đối tượng thu nhập thấp có khả năng tiếp cận NOXH, cả hình thức nhà ở để bán và cho thuê.