Donald Trump: Tỷ phú làm đảo lộn chính trường Mỹ

Từ khi tham gia cuộc đua tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016, trùm bất động sản, truyền thông Donald Trump luôn trở thành tâm điểm của báo giới bởi ông đã là nhân vật rất nổi tiếng theo nhiều cách. Nhưng việc tỷ phú này đang dẫn đầu những cuộc thăm dò dư luận khiến người Mỹ vừa phấn khích, vừa bối rối và sợ hãi.

Donald Trump (sinh năm 1946) là con thứ tư trong gia đình năm anh em của một trùm bất động sản nổi tiếng ở thành phố New York. Trump không chỉ là một trong những nhà kinh doanh bất động sản nổi tiếng nhất ở Mỹ mà còn là ngôi sao truyền hình thực tế, là nhà văn…

Sự có mặt của Donald Trump luôn thu hút đám đông cuồng nhiệt. Ảnh: Imgur.

Tỷ phú 4 lần phá sản

Donald Trump là Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Trump Organization, một công ty phát triển bất động sản có trụ sở ở Mỹ và là người sáng lập Trump Entertainment Resorts - khu nghỉ dưỡng, giải trí mang tên ông hoạt động trong lĩnh vực casino và khách sạn ở nhiều nơi trên thế giới. Donald Trump được miêu tả là người có lối sống hoang phí, phát ngôn rất thẳng thắn, thậm chí khó nghe. Ông cũng là một nhân vật truyền thông có tiếng, là người dẫn chương trình kiêm nhà sản xuất của show truyền hình thực tế “The Apprentice” (Người tập sự) của đài NBC.

Và khi Donald Trump trở thành tâm điểm của cuộc chạy đua vào Nhà Trắng, tài sản cũng như công việc làm ăn của ứng cử viên 69 tuổi này bị soi nhiều hơn bao giờ hết. Trump tuyên bố, tài sản của ông lên tới 8,7 tỷ USD, nhưng tạp chí Forbes gần đây chỉ ước tính ông sở hữu 4,1 tỷ USD, nghĩa là Trump thực sự giàu, nhưng không đủ mức mà ông muốn mọi người tin.

Từ năm 1991, các công ty liên quan đến Trump phá sản 4 lần, bao gồm sòng bạc Taj Mahal ở thành phố Atlantic năm 1991, khách sạn Plaza Trump ở Atlantic năm 1992, khu resort sòng bạc và khách sạn Trump năm 2004, và khu resort giải trí Trump năm 2009. Tuy nhiên, tài sản cá nhân của Trump vẫn được bảo toàn vì việc nộp hồ sơ xin phá sản theo Ðiều 11 Luật Phá sản cho phép một công ty (với cổ đông, chủ sở hữu, hội đồng quản trị và tổng giám đốc điều hành độc lập) vẫn được hoạt động để tái cơ cấu và giảm nợ.

Donald Trump.

Phá vỡ các nguyên tắc chính trị

Không chỉ đang dẫn đầu về tỷ lệ ủng hộ trong các cuộc thăm dò dư luận, Trump còn luôn tạo nên sức hút lớn với đám đông. Một cuộc vận động cử tri ở bang Alabama gần đây phải chuyển địa điểm đến sân vận động lớn hơn khi số lượng người dự kiến tham gia khoảng 20.000 người đã tăng gấp đôi. Ðiều này cũng không có gì lạ, vì Trump từng được trả 1,5 triệu USD cho một giờ diễn thuyết trước hàng ngàn người hâm mộ.

Từ khi đăng ký tranh cử, trùm bất động sản kiêm ngôi sao truyền hình thực tế này thách thức tất cả những nguyên tắc chính trị thông thường. Vì thế, nhiều người nghi ngờ khả năng ông sẽ chiến thắng trong cuộc bầu cử năm sau. “Nếu Trump được lựa chọn thì mọi điều chúng ta biết về bầu cử tổng thống đều sai”, Washington Post dẫn lời ông Larry Sabato, Giám đốc Trung tâm Chính trị tại ÐH Virginia (Mỹ), bình luận gần đây.

Theo cây viết mảng chính trị Mark Halperin của Bloomberg, các chiến lược gia của đảng Cộng hòa đã chỉ ra các vấn đề có thể khiến Trump trở nên khó chịu với các cử tri ủng hộ đảng này. Trump không đáng tin vì có nhiều vấn đề trong kinh doanh lẫn cá nhân, như hai lần ly dị, nói năng suồng sã về niềm tin của chính mình… Halperin cho rằng, những đối thủ của Trump có thể tấn công vào các tuyên bố mơ hồ về chính sách của tỷ phú này. Gần đây, trong một cuộc trả lời phỏng vấn về chính sách đối ngoại, Trump nói rằng, không quan trọng việc ông phải biết thủ lĩnh của các tổ chức khủng bố chính hay sự khác nhau giữa hai nhóm Hezbollah và Hamas.

Biếm họa về Donald Trump nói xấu người Mexico và Thượng nghị sĩ John McCain. Tranh: Dave Granlund.

Ðiều ngạc nhiên là sự chống đối mạnh nhất đối với Trump lại không phải từ các đối thủ và đảng đối lập mà lại từ chính trong nội bộ đảng. Sau vài tuần quan sát, các lãnh đạo đảng Cộng hòa và nhà bình luận bảo thủ đã lên án Trump là quay lưng với truyền thống của đảng. “Khi nào Donald Trump sẽ ngừng làm bẽ mặt bạn bè ông ta, chưa nói đến cả nước này?”, Tổng giám đốc tập đoàn truyền thông News Corp Rupert Murdoch, một trong những nhân vật có ảnh hưởng lớn nhất trong ngành truyền thông Mỹ, viết trên Twitter gần đây.

Năm 2012, ứng viên Todd Akin, Thượng nghị sĩ bang Missouri, bị các lãnh đạo đảng Cộng hòa từ bỏ và tìm cách đẩy ra khỏi cuộc đua sau những bình luận gây tranh cãi về cưỡng hiếp và mang thai. Nỗi lo sợ của họ đã được chứng minh là đúng: Akin thua các ứng viên khác với khoảng cách rất xa. Ứng viên Cộng hòa khác là Richard Mourdock cũng thua cuộc sau một câu hỏi tương tự về nạo phá thai sau cưỡng hiếp được nêu ra sau câu chuyện của Akin. Nhưng Trump giờ đưa những câu chuyện kiểu như của Akin lên một cấp độ cao hơn. Ông gọi người di dân Mexico là “bọn hiếp dâm” trong khi bị tố cáo thuê người nhập cư từ Ba Lan làm việc nhà và trả công rẻ mạt - 1 USD một giờ. Trump xúc phạm Thượng nghị sỹ John McCain, cụ thể là chê bai “thành tích” ngồi tù ở Hỏa Lò Hà Nội của cựu phi công Mỹ. Về hiện tượng biến đổi khí hậu, Trump nói chính người Trung Quốc đã tạo ra khái niệm Trái đất ấm lên để khiến ngành sản xuất của Mỹ mất khả năng cạnh tranh. Gần đây nhất, Trump lại vấp phải nhiều chỉ trích khi không sửa sai cho một cử tri khi người này nói Tổng thống Mỹ Barack Obama là người Hồi giáo.

Tỷ phú Trump không cần tiền của đảng, không cảm thấy phải lấy lòng bất kỳ thành viên nào trong đảng, và cũng hưởng lợi từ việc báo chí đăng tải cả tin tốt lẫn tin xấu về mình. Vì thế, các lãnh đạo đảng Cộng hòa đang phải chịu đựng một ứng viên chẳng hề coi trọng các nguyên tắc chính trị nói chung và của đảng nói riêng vì không biết ngăn Trump lại bằng cách nào.

Có lẽ sự thô lỗ của Trump lại khiến nhiều người thấy hấp dẫn trong khi làm thất vọng cả hệ thống chính trị mà người ta thường mặc nhiên cho rằng phải thế. Phần lớn trật tự hiện nay dựa trên cảm giác xấu hổ - một môi trường nơi những chính trị gia hoang tưởng nhất cũng phải xin lỗi vì những hành vi làm mất lòng, hoặc thậm chí từ chức khi phải đối mặt nhiều chỉ trích từ các đồng minh. Tuy nhiên, Trump đạp trên tất cả những rào cản này và có điều gì đó giống như siêu quyền lực. Có lẽ nhiều người dân Mỹ đang chán những lời lẽ chính trị được gọt giũa và thích những thứ góc cạnh.