Chê SCIC, nhiều doanh nghiệp muốn về “Siêu ủy ban” cho xứng tầm

Ông Đặng Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính), lý giải tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn tại DNNN hiện nay chậm hơn so với kế hoạch đề ra là do nhiều doanh nghiệp có ý chờ "Siêu uỷ ban" Quản lý vốn Nhà nước đi vào hoạt động để về đây cho xứng tầm với vị trí của mình, thay vì về SCIC.

Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PVN) sắp tới sẽ được chuyển về "Siêu ủy ban" (Ảnh minh họa)

Dù phần lớn các doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa một thời gian đều có kết quả hoạt động tốt hơn trên nhiều mặt về doanh thu, lợi nhuận, quyền lợi cho người lao động… Nhìn lại quá trình cổ phần hóa vừa qua có rất nhiều mô hình tốt như Petrolimex, Vinamilk, PV Gas, Vietnam Airlines, một số doanh nghiệp dược phẩm đã cổ phần hóa đều có hoạt động tốt hơn.

Tuy nhiên, việc bàn giao các doanh nghiệp sau cổ phần hóa về SCIC còn chậm, đặc biệt giai đoạn 2016 - 2017, danh mục là 62 doanh nghiệp bàn giao nhưng thực tế chỉ bàn giao được 37 doanh nghiệp. Trong 8 tháng đầu năm nay mới có 4 doanh nghiệp được bàn giao.

Ngoài ra, có một thực tế khác là trong 2 năm 2017 - 2018 theo danh mục có gần 300 doanh nghiệp phải thoái vốn tuy nhiên kết quả còn hạn chế.

Ông Đặng Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính (Ảnh: Mof)

Theo ông Đặng Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) nguyên nhân ở đây là vấn đề e ngại của người đứng đầu doanh nghiệp. Họ sợ về tổ chức doanh nghiệp lúc đó sẽ tiến hành quản lý theo mô hình doanh nghiệp, công khai minh bạch theo cơ chế thị trường.

Trong khi đó việc đánh giá hiệu quả và quyền lợi của người lãnh đạo doanh nghiệp nếu ở cơ quan đại diện chủ sở hữu hiện đang làm hai nhiệm vụ vừa là cơ quan chủ sở hữu, vừa quản lý doanh nghiệp việc can thiệp sẽ không soi kỹ và còn du di về đánh giá hiệu quả gắn với trách nhiệm ban lãnh đạo doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, là sự quyết tâm của cơ quan đại diện chủ sở hữu. Có thể thấy vẫn còn sự luyến tiếc về đơn vị mà mình đã quản lý dẫn đến một số cơ quan ngại bàn giao và lấy nhiều lý do khác nhau để trì hoãn.

Ngoài ra, một lý do được ông Đặng Quyết Tiến nhắc tới là sự ra đời của “Siêu ủy ban” quản lý vốn Nhà nước. Khi thành lập Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, một số cơ quan còn tư tưởng đợi Ủy ban hoạt động để về đây cho tương xứng với vị trí của mình thay vì về SCIC.

"Tuy nhiên việc này đã được Bộ Chính trị, Chính phủ công bố rõ, danh mục về Ủy ban là 19 tập đoàn, tổng công ty trong đó có SCIC. Các doanh nghiệp sau cổ phần hóa cần tiếp tục bàn giao về SCIC để đảm bảo thống nhất một đầu mối quản lý vốn nhà nước. Trong đó Ủy ban là cơ quan sở hữu trên SCIC, SCIC sẽ tiếp nhận các doanh nghiệp nhỏ. Cần đảm bảo sau năm 2020 - 2021 sẽ thu gọn được đầu mối quản lý DNNN theo đúng yêu cầu quản lý tách chức năng chủ sở hữu ra khỏi chức năng quản lý nhà nước”, ông Tiến cho biết.

Một số cơ quan còn tư tưởng đợi “Siêu ủy ban” hoạt động để về đây cho tương xứng với vị trí của mình thay vì về SCIC (Ảnh minh họa)

Để giải quyết vấn đề này, ông Tiến cho biết, tới đây, trong Hội nghị đổi mới cơ cấu lại DNNN, Bộ Tài chính sẽ kiến nghị với Thủ tướng chính phủ cho phép những Bộ, ngành xã hội như: Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch có doanh nghiệp nào phải bàn giao ngay về SCIC.

Đối với các Bộ kinh tế ngành còn lại, đề nghị  giảm bớt việc giao nhiệm vụ thoái vốn cho các Bộ, ngành có doanh nghiệp đã cổ phần hóa và đề nghị bàn giao về SCIC thực hiện để nhanh hơn, hiệu quả hơn, và công khai, minh bạch hơn.

“Trước mắt, những doanh nghiệp đã cổ phần hóa, đang trong quá trình thoái vốn trong danh mục năm 2017, năm 2018 chưa thực hiện được thì trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ kiên quyết bàn giao về SCIC. Những doanh nghiệp còn tồn tại về tài chính trong giai đoạn các cơ quan đại diện chủ sở hữu là Bộ ngành, Ủy ban nhân dân quản lý chưa xử lý được thì phải quyết liệt xử lý dứt điểm xong đủ điều kiện bàn giao về SCIC”, ông Tiến nói.

Song song với đó, ông Đặng Quyết Tiến đề xuất, cần rà soát lại danh mục các doanh nghiệp cổ phần hóa trong năm 2019 - 2020 nếu thấy vấn đề mà các Bộ ngành không làm được thì kiên quyết bàn giao về SCIC như vậy mới đảm bảo hiệu quả sử dụng đồng vốn nhà nước và có đầu mối chịu trách nhiệm. Bởi nếu để các Bộ ngành quản lý thì việc chịu trách nhiệm vẫn còn “du di” bởi vừa quản lý nhà nước nên ít có thời gian quản lý vốn. Chính vì thế khi xảy ra sự đổ vỡ việc quy trách nhiệm rất khó khăn và không rõ ràng. Bên cạnh đó, cần làm theo đúng cơ chế thị trường và công khai minh bạch.