Cẩn trọng bẫy “khoác áo” doanh nghiệp cho hộ kinh doanh

Ông Phan Đức Hiếu, Viện phó nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, chương trình khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp (DN) tiềm ẩn nguy cơ rơi vào bẫy “khoác áo” doanh nghiệp cho hộ kinh doanh.

Lí giải rõ hơn về điều này tại hội thảo thực trạng, khuyến nghị chính sách để “chính thức hoá” hộ kinh doanh do CIEM tổ chức ngày 28/4, ông Hiếu cho biết: “Nước ta hiện có khoảng 500.000 DN, để đạt mục tiêu 1 triệu DN vào năm 2020, số DN cần thành lập mới rất lớn. Trước thực trạng, không lấy đâu ra DN để đủ mục tiêu, cơ quan quản lý đành nhìn xuống hộ kinh doanh, dùng mệnh lệnh hành chính yêu cầu họ chuyển lên DN. Nếu như vậy, chúng ta sẽ rơi vào bẫy khoác áo DN cho hộ kinh doanh, chỉ đạt số lượng mà không có chất lượng”.

Theo đại diện CIEM, quan trọng nhất là các biện pháp giúp thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh để nâng cao hiệu quả hoạt động của hộ kinh doanh. Còn việc chuyển đổi từ hộ kinh doanh lên DN chỉ là một mục tiêu trong tổng thể đó. Tiền lệ chuyển từ hộ kinh doanh lên DN rất ít, chỉ chiếm 18% trong tổng số DN được khảo sát. Hơn nữa, đa số hộ kinh doanh không muốn chuyển đổi lên DN. Trong số 11% DN được khảo sát có quy mô trên 10 lao động, chỉ có 5% dự định chuyển sang hoạt động theo hình thức DN.

Hộ kinh doanh không muốn chuyển lên DN vì vướng nhiều thủ tục hành chính. Ảnh minh họa

Bà Nguyễn Thị Luyến, Trưởng ban thể chế (CIEM) cho biết, dù đóng góp quan trọng cho nền kinh tế nhưng hộ kinh doanh có năng suất lao động hạn chế, mô hình kinh doanh hẹp, chỉ nằm trong một số nhóm ngành. Khảo sát về hộ kinh doanh cho thấy đa số sử dụng vốn tự có, bởi không có khả năng tiếp cận các nguồn vốn vay. 

“Hộ kinh doanh ngại chuyển đổi sang DN vì phải bổ sung nhân lực, hồ sơ, kế toán phát sinh nhiều chi phí. Thậm chí nhiều chủ hộ kinh doanh e ngại gây đảo lộn hoạt động, thường xuyên bị thanh tra, kiểm tra”, bà Luyến cho biết.

Để khuyến khích và thực hiện tốt chương trình chuyển đổi từ hộ kinh doanh lên DN, CIEM đưa ra khuyến nghị tới cơ quan quản lý nhà nước cần đơn giản hoá quy trình, thủ tục chuyển đổi. Đồng thời, thể chế hoá cơ chế, chính sách khuyến khích hộ kinh doanh thành lập DN trong Luật Hỗ trợ phát triển DN nhỏ và vừa. Cơ chế khuyến khích như hỗ trợ gia nhập, rút lui khỏi thị trường, miễn thuế môn bài; ưu đãi thuế thu nhập DN; áp dụng chế độ kế toán đơn giản, được cơ quan quản lý nhà nước cung cấp phần mềm kế toán miễn phí…