70% hộ kinh doanh nhỏ lẻ thỏa thuận ngầm để “né” thuế?

“Khoảng 70% hộ kinh doanh nhỏ lẻ thường có thỏa thuận về mức thuế khoán với cơ quan thuế, khiến tỷ lệ nhũng nhiễu của cán bộ thuế công khai thấp nhưng lại rất dễ Nhà nước thất thu thuế, thậm chí có trường hợp, cán bộ thuế hướng dẫn họ lách thuế"

Đây là thông tin được ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam- VCCI) chia sẻ tại buổi tọa đàm: “Để hộ kinh doanh cá thể chuyển đổi thành doanh nghiệp” do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức.

Mục tiêu đến năm 2020, cả nước có ít nhất 1 triệu doanh nghiệp hoạt động là tạo điều kiện, hỗ trợ hộ kinh doanh cá thể chuyển đổi và đăng ký hoạt động theo Luật Doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc chuyển đổi này đã và đang gặp không ít khó khăn.

Nguyên nhân khiến các hộ kinh doanh cá thể không muốn chuyển đổi thành doanh nghiệp, theo ông Đậu Anh Tuấn, khi các hộ kinh doanh nhỏ lẻ trở thành doanh nghiệp, lúc này họ phải thực hiện đầy đủ các thủ tục về báo cáo tài chính, bảo hiểm cho người lao động, thuế, kế toán, phòng cháy chữa cháy, môi trường… Điều này đồng nghĩa với việc chi phí tăng lên đáng kể.

Nhiều hộ kinh doanh cá thể có doanh thu lớn, sử dụng nhiều lao động đã đủ điều kiện để thành lập doanh nghiệp nhưng lại “né” chuyển thành doanh nghiệp. (Ảnh: TTXVN)

“Thông thường hầu hết các hộ kinh doanh đều có lượng nhân viên ít, lại phải kiêm nhiệm nhiều việc… Do đó, nếu theo quy định, doanh nghiệp nhỏ hay siêu nhỏ đều phải duy trì hệ thống kế toán, kê khai tài chính, điều này đồng nghĩa với việc tuyển thêm nhân sự, và chi phí phát sinh nhiều cũng từ đây”, ông Đậu Anh Tuấn chia sẻ.

Đặc biệt, hộ kinh doanh và doanh nghiệp cũng sẽ có 2 hình thức thuế hoàn toàn khác nhau. Nếu như hộ kinh doanh được quy định bằng một mức thuế khoán cố định thì doanh nghiệp sẽ phải kê khai thuế theo doanh thu, báo cáo tài chính với nhiều thủ tục phức tạp hơn, không được để xảy ra sai sót.

Chính vì quy định về mức thuế khoán cố định đối với hộ kinh doanh cũng là điều kiện để các hộ kinh doanh này lợi dụng để “né” thuế. Không nói suông mà ông Đậu Anh Tuấn đã đưa ra thông tin đầy bất ngờ, vì có tới 70% hộ kinh doanh thường có thỏa thuận về mức thuế khoán với cơ quan thuế. Đây là điều kiện dễ nảy sinh tỷ lệ nhũng nhiễu của cán bộ thuế công khai thấp nhưng lại rất dễ khiến Nhà nước thất thu một khoản thuế, thậm chí có trường hợp, cán bộ thuế hướng dẫn hộ kinh doanh lách thuế.

Thông tin này cũng được đại diện ngành Thuế chia sẻ tại buổi họp báo của Bộ Tài chính. Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, ông Nguyễn Đại Trí, phần lớn những hộ kinh doanh nhỏ lẻ thường không có hóa đơn chứng từ mua bán. Trong khi nhiều hộ kinh doanh có quy mô như nhau nhưng doanh thu lại chênh lệch nhau khá lớn, ngoài việc họ tự kê khai đóng thuế thì không có gì để chứng minh được doanh thu thực chất của họ khiến ngành thuế khó quản lý.

Ông Nguyễn Đại Trí cho biết: ‘Theo quy định của pháp luật về thuế, việc ấn định doanh thu để tính mức thuế khoán của các hộ kinh doanh hằng năm được thực hiện theo sự khảo sát của cơ quan Thuế. Việc ấn định này luôn được lấy ý kiến người dân và công bố công khai để các hộ kinh doanh nắm được và tự giám sát lẫn nhau. Ngoài ra, cơ quan Thuế luôn đảm bảo việc ấn định, thu và đảm bảo công khai minh bạch, tránh trường hợp hộ kinh doanh và cơ quan Thuế thỏa thuận ngầm làm ảnh hưởng đến số thu”.

Trước thực tế này, đại diện ngành Thuế cho biết, ngành Thuế luôn chú trọng và tăng cường quản lý thuế với hộ kinh doanh buôn bán nhằm tránh thất thu ngân sách.

Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, Nguyễn Đại Trí khẳng định: “Theo quy định hiện hành của Luật Doanh nghiệp, hộ kinh doanh có từ 10 lao động trở lên sẽ phải thành lập doanh nghiệp nhưng không ít hộ “né” chuyển đổi sang doanh nghiệp vì gặp khó khăn về chi phí quản lý kế toán, hóa đơn, sổ sách chứng từ. Hơn nữa, các thủ tục đăng kí kinh doanh còn nhiều phức tạp do chịu sự quản lý của nhiều ban ngành khác nhau. 

Để tránh tình trạng nhiều hộ kinh doanh cá thể có doanh thu lớn, sử dụng nhiều lao động đã đủ điều kiện để thành lập doanh nghiệp nhưng lại “né” chuyển thành doanh nghiệp. Chính vì vậy, thời gian tới cơ quan Thuế sẽ thực hiện đánh giá những khó khăn thuận lợi của việc này trên cơ sở những quan sát thực tiễn. Ngành Thuế sẽ hỗ trợ tối đa cho việc sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, tạo điều kiện để họ nhìn thấy được cái lợi về lâu về dài khi thực hiện việc chuyển đổi từ hộ kinh doanh cá thể sang doanh nghiệp”.