Vì sao nên cho 2 muỗng dầu ăn vào cháo, bột ăn dặm của trẻ?

Mỗi ngày bổ sung 2 thìa dầu ăn dinh dưỡng vào bữa ăn của trẻ giúp cung cấp đầy đủ các dưỡng chất DHA, EPA, Omega 3, 6, 9, cho não bộ phát triển.

Mang con 11 tháng đi khám dinh dưỡng, chị Thu Hằng (Hà Nội) được bác sĩ khuyên nên bổ sung 2 thìa dầu ăn vào bữa cháo ăn dặm của trẻ, mỗi bữa 1 thìa. Chị ngạc nhiên hỏi vặn: bé còn nhỏ, thêm 2 thìa dầu/ngày là quá nhiều, lỡ con béo phì thì sao? Người lớn thì khuyến nghị hạn chế dầu mỡ, sao trẻ nhỏ lại cần nhiều đến thế?

PGS TS Lê Bạch Mai - Nguyên Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia đã có những chia sẻ liên quan đến vấn đề này tại Hội thảo Sức khỏe và An toàn thực phẩm 2018 tổ chức mới đây ở Hà Nội. Theo bà, nếu người lớn chỉ cần 18-25% nguồn năng lượng từ chất béo trong khẩu phần ăn hàng ngày, thì trẻ nhỏ phải cần đến 35-50% mới có thể đáp ứng nhu cầu phát triển về thể lực lẫn trí lực trong giai đoạn từ 0-3 tuổi.

Chất béo quyết định quá trình phát triển trí lực và thể lực của trẻ

PGS TS lý giải, não bộ của trẻ phát triển rất nhanh trong giai đoạn 3 năm đầu đời. Khi mới sinh ra, não trẻ chứa khoảng 100 tỷ nơron thần kinh, song phần lớn chưa được kết nối thành mạng lưới; trọng lượng bộ não nặng bằng 25% não của người trưởng thành. Đến một tuổi, trọng lượng não trẻ sẽ tăng gấp đôi so với lúc mới sinh do các nơron tăng về kích thước lẫn khối lượng. Đến năm 3 tuổi, não trẻ sẽ đạt mức hoàn thiện 80% cấu trúc chức năng so với não của người trưởng thành. Số lượng nơron được nhân lên đồng thời hình thành vô số khớp thần kinh kết nối giữa các nơron. Từ 2.500 khớp thần kinh bao quanh mỗi nơron lúc mới sinh, con số này sẽ là hơn 15.000  khi trẻ lên , tạo thành một mạng lưới liên kết hoàn chỉnh.

Trong suốt quá trình này, chất béo đóng vai trò là thành phần chính cấu thành thành phần vật chất của não cứng (chất béo chiếm 60% trọng lượng não bộ và các dây thần kinh); góp phần xây dựng màng tế bào não và bao myelin quanh tế bào thần kinh. Do đó, nếu cơ thể không cung cấp đủ lượng chất béo cần thiết để bắt kịp tốc độ phát triển của não, các tế bào thần kinh sẽ không có đủ năng lượng để hoạt động ổn định, não không được myelin hóa hoàn toàn để hoàn thiện các trung khu chức năng.

Chất béo chiếm 60% trọng lượng não bộ của trẻ. Ảnh: Quanta Magazine

Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng đậm đặc nhất cho não và toàn bộ cơ thể hoạt động (cứ 1g chất béo  cung cấp 9kcal, gấp đôi lượng kcal lấy từ protein và gluxit. Ước tính mỗi phút, não trẻ cần tới 10kcal để tồn tại và hoạt động, và tiêu hao ít nhất 5-10g chất béo mỗi bữa ăn. Khối lượng này gấp 10 lần nhu cầu năng lượng của  các bộ phận khác trên cơ thể và chiếm 20% năng lượng toàn cơ thể. Các nhà khoa học cũng đưa ra một so sánh thú vị, khi tỉnh táo, năng lượng não trẻ cần tương đương 10-23 watt điện, đủ để thắp sáng một bóng đèn. Với cơ thể trẻ, chất béo còn là dung môi hòa tan các vitamin A, D, E, K cần thiết cho cơ thể. Thiếu chất béo, trẻ có thể bị thiếu hụt vitamin A giúp sáng mắt, vitamin D giúp phát triển chiều cao...

Bổ sung chất béo bằng dầu ăn dinh dưỡng đặc chế

Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, để trẻ thông minh, cha mẹ cần đặc biệt chú trọng 2 loại acid béo DHA và EPA (tiền chất là omega 3). Trong 6 tháng đầu đời, cha mẹ không phải bổ sung chất béo từ nguồn bên ngoài, vì  sữa mẹ chứa đầy đủ và cân bằng mọi acid béo cần thiết, trong đó có cả DHA, EPA...

Đến giai đoạn ăn dặm, trẻ cần được bổ sung thêm chất béo qua thực phẩm để hỗ trợ não trẻ phát triển trong “giai đoạn vàng từ 0-3 tuổi". Theo khuyến cáo của FAO/WHO, trẻ 6-24 tháng cần 10-12mg DHA trên mỗi kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày. Nghiên cứu của Viện nghiên cứu Life Span, Đại học Kansas Lawrence (Mỹ) chỉ rõ, nếu bổ sung đủ lượng DHA, trẻ có thể duy trì sự tập trung lâu hơn 21%; cải thiện khả năng xử lý tình huống tốt hơn. Tuy là dưỡng chất quan trọng, song cơ thể trẻ không tự tổng hợp được DHA, EPA mà cần dung nạp qua thực phẩm. Trong đó DHA, EPA, omega 3 có nhiều nhất trong quả ôliu, hạt óc chó, trong mỡ các loại cá nước lạnh như cá hồi...Nghiên cứu của Đại học Massey (New Zealand) đã chỉ ra, bổ sung các acid béo có trong cá có thể làm tăng chức năng ghi nhớ của trẻ đến 15%.

Ngoài việc bổ sung chất béo đơn lẻ, có một cách thức đơn giản mà vẫn đảm bảo trẻ được bổ sung đầy đủ lượng chất béo cần thiết được các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị, đó là: cho 2 muỗng dầu ăn dinh dưỡng loại đặc chế riêng dành cho trẻ vào cháo, bột hàng ngày với liều lượng khoảng 1 thìa dầu trong mỗi bữa ăn, tương đương 5ml và tăng lên khi trẻ lớn dần.

Trong các loại dầu ăn dinh dưỡng, cha mẹ nên ưu tiên chọn cho con các loại dầu chiết xuất từ cá hồi hoặc ô liu. Cách sử dụng tốt nhất là thêm dầu vào nồi cháo, bột ngay khi vừa tắt bếp, không đun lâu quá 102 độ C vì các axít béo không no trong dầu sẽ bị ôxy hóa làm mất tác dụng có ích. Với trẻ lớn hơn, có thể cho dầu trực tiếp vào canh, salad rau củ…