Nhiễm giun đũa chó: Cắt một phần gan vì chẩn đoán nhầm là khối u

Bà Nguyễn Thị H. (62 tuổi) ở Ninh Bình bị nhiễm giun đũa chó gây áp xe gan. Bà đã phải cắt một phần lá gan vì chẩn đoán nhầm u gan đường mật.

“Xác giun” lại nhầm tưởng khối u

Tiến sĩ Nguyễn Thu Hương – Phó trưởng khoa Ký sinh trùng (Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng TW) cho biết, bà  H. trước đó có biểu hiện bị đau vùng gan, vàng da nhẹ. Người gầy, đau bụng, sốt nhẹ ngây ngấy. Mọi người đều nghi bà bị bệnh gan.

Đến khi được con đưa đi khám tại bệnh viện ngoại khoa, bác sỹ phát hiện bà có khối u trong gan. Khi nghe bác sĩ giải thích về khối u, gia đình và bản thân bà H. đều cho rằng sau kết luận của bác sĩ họ đã nghĩ nhiều đến bệnh ác tính. Vì vậy khi bác sỹ ngoại khoa chỉ định mổ, cắt bỏ chỗ áp xe vùng gan bị tổn thương, bà đã tưởng sẽ được điều trị bệnh sớm và đúng. 

Sau khi mang bệnh phẩm đi xét nghiệm, kết quả giải phẫu bệnh trên khối u nghi ngờ có nguyên nhân do ký sinh trùng. Vì vậy bà được các bác sĩ giới thiệu đến Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương khám và làm xét nghiệm. 

Sau mổ 3 ngày, mặc dù ổ áp xe đã cắt nhưng bà vẫn còn kháng thể trong máu dương tính với ký sinh trùng giun đũa chó khá cao và xét nghiệm bạch cầu ái toan tăng, men gan tăng, bilirubin tăng.

Tiến sĩ Hương cho biết bệnh Toxocara hay còn gọi bệnh giun đũa chó mèo. Nguyên nhân thường do giun đũa chó Toxocara canis hoặc giun đũa mèo Toxocara cati gây nên. 

Người nhiễm bệnh do chẳng may ăn phải trứng giun hay ấu trùng giun đũa chó. Vào cơ thể, trứng hoặc ấu trùng di cư qua máu và vào cư trú ở gan.

Người không phải là vật chủ chính nên thông thường, ấu trùng sẽ chết và tạo ra ổ hoại tử, hủy hoại tế bào cơ thể người, đặc biệt tế bào gan. Nếu phát hiện sớm, tổn thương gan nhỏ thì có thể điều trị nội khoa. 

Trường hợp gan bị tổn thương lớn, không thể điều trị nội khoa thì mới phải cắt bỏ. Ấu trùng toxocara không thể phát triển thành giun trưởng thành trong cơ thể người và không thể tái lặp chu kỳ sống ở người. Ấu trùng có thể tồn tại trong các tổ chức nhiều năm nếu không được điều trị.

Ảnh minh họa

Các nguy cơ có thể gặp khi nhiễm giun chó

Người nhiễm ấu trùng giun đũa chó và mắc bệnh không có triệu chứng lâm sàng đặc hiệu. Một số bệnh nhân có biểu hiện gan to, sốt, có các triệu chứng của phổi như ho, đau ngực, đau bụng, khó tiêu; tăng globulin, men gan máu; tăng bạch cầu ưa a xít không thường xuyên. 

Trường hợp nặng, các triệu chứng có thể kéo dài hàng năm, các hội chứng viêm phổi, viêm nội nhãn, đau bụng mãn tính, rối loạn thần kinh khu trú có thể xảy ra do sự di trú của ấu trùng giun đũa toxocara, bạch cầu tăng và bạch cầu ái toan tăng có thể chiếm tới 80 - 90%. 

Bệnh không chỉ hay gặp ở người lớn mà còn hay gặp ở trẻ em với tỷ lệ khá cao và gây các biến chứng về mắt nguy hiểm. Trẻ em là đối tượng nguy cơ nhiễm bệnh cao do các thói quen sinh hoạt. 

Một nghiên cứu gần đây của Tiến sĩ Nguyễn Thu Hương và cộng sự trên 243 trẻ em tại tỉnh Thanh Hóa. Kết quả cho thấy tỷ lệ trẻ em dương tính Ab-ELISA Toxocara là 74,9%.

Hầu hết các em nhỏ đều sống trong các gia đình có nuôi chó mèo cao, tỷ lệ gia đình nuôi chó 78,1% và  mèo 87,3%. Các hộ gia đình không có thói quen tẩy giun cho chó mèo 50%-100% và nuôi chó mèo thả rông (95,7%-100%). 

Nghiên cứu cũng tìm thấy mối liên quan giữa các hành vi nguy cơ nhiễm Toxocara như rửa tay, chơi đùa với chó mèo, bồng bế chó mèo, chơi thường xuyên tiếp xúc với đất, thói quen nuôi chó mèo thả rông với dương tính ELISA Toxocara .

Đây là những bằng chứng quan trọng trong để cần thiết có chương trình phòng chống các bệnh giun sán lây truyền từ động vật sang người nói riêng và bệnh giun sán tại Việt Nam nói chung.

Dễ chẩn đoán nhầm với ung thư

TS Hương cho biết để xác định rõ bệnh, các bác sĩ sẽ kiểm tra bằng xét nghiệm huyết thanh học ELISA dùng kháng nguyên ấu trùng giun toxocara, độ nhạy và độ đặc hiệu là 93% và 88%. Nhằm phát hiện sàng lọc và chẩn đoán sớm.

Người mắc giun đũa chó hay bị tổn thương vùng tế bào mà giun đũa di chuyển đến. Các tổn thương ở phổi có thể bị chẩn đoán nhầm với tổn thương ung thư. Các tổn thương ở võng mạc có thể nhầm với u nguyên bào võng mạc. 

Thực tế, có nhiều bệnh nhân đến khám ký sinh trùng với mong muốn loại bỏ được bệnh ung thư vì khi gan hay phổi có tổn thương điều mọi người nghĩ trước là bệnh ung thư.

Nguyên nhân gây bệnh có thể do ăn gan nhiễm bệnh mà chưa được nấu chín, trường hợp này thì thời gian ủ bệnh có thể là vài ngày hoặc chỉ vài giờ. 

Ngoài ra, để phòng tránh bệnh giun chó, bạn nên rửa tay trước khi ăn hoặc chuẩn bị thức ăn, không ăn rau sống khi chưa rửa thật sạch hoặc thịt chó chưa nấu chín. 

Để tránh bị nhiễm trứng, ấu trùng giun đũa chó, cần vệ sinh môi trường đặc biệt là khu vực có phân chó, khu vực trong nhà và khu vực vui chơi của trẻ em.

Gia đình có nuôi chó cần tẩy giun cho chó. Với chó con, cần tẩy giun ngay từ 3 tuần tuổi, tẩy giun nhắc lại 3 lần cách nhau 2 tuần và sau đó cứ 6 tháng tẩy một lần. Khi có biểu hiện của bệnh ký sinh trùng, người bệnh nên đến ngay các bệnh viện chuyên khoa để được khám.