Chuyển giới tính: Ngoài nước có, trong nước chưa

Không phải mọi quốc gia Âu – Mỹ đều chấp nhận dễ dàng việc chuyển giới tính như Hà Lan. Ở Việt Nam, luật còn cấm.

Việc chuyển giới tính đã được luật pháp một số nước cho phép như các xứ Bắc Âu. Tại Anh, Pháp… số trường hợp được bác sĩ đồng ý cho điều trị chuyển giới tính còn rất hạn chế và họ chỉ chấp nhận chuyển giới tính cho người lớn. Trong khi đó tại Hà Lan, Mỹ, các bác sĩ đã bắt đầu điều trị chuyển giới tính cho trẻ em. Belgrade (Serbia) gần đây nổi lên thành một trung tâm phẫu thuật cho người chuyển giới tính.

Chuyển giới tính tại Thái Lan

Diễn viên chuyển giới trong một màn diễn của Tiffany’s show (Thái Lan).

Ai đã từng tới Pattaya thế nào cũng được mời vào xem Tiffany’s show. Các cô gái chuyển giới tính nam – thành – nữ biểu diễn nhiều tiết mục múa hát chuyên nghiệp đến mức có bài họ hát bằng tiếng Việt. Ai cũng trầm trồ mấy cô chuyển giới đẹp quá. Ấn tượng để lại là chắc ai chuyển giới nam – thành – nữ cũng đều đẹp.

Thật ra, khung xương, khuôn mặt ô dề và giọng ồ ồ của chàng trai chuyển giới nam – thành – nữ chẳng thể thay đổi được bằng nội tiết tố hay phẫu thuật, do đó các cô gái nam – thành – nữ này thường to bè quá khổ so với các cô gái khác nên làm sao mà đẹp được. Chỉ có vài người may mắn có dáng người thanh tú, cao gầy, khuôn mặt nhỏ thì khi chuyển từ nam thành nữ mới thành những cô gái đẹp như người mẫu. Người nữ – thành – nam thì lại thường có vóc dáng nhỏ bé quá (cũng do khung xương không thể thay đổi được bằng nội tiết tố).

Có bệnh nhân hỏi tôi có nên sang Thái Lan làm phẫu thuật chuyển giới không. Tôi khuyên không nên, vì có mổ mới có tiền nên các bác sĩ ở đó sẽ không chuẩn bị bệnh nhân chu đáo về nội tiết và tâm lý: hai khâu này quan trọng hơn khâu phẫu thuật. Kế đến là dù có mổ thành công ở Thái Lan thì khi về Việt Nam, chữ “Văn” trong hộ chiếu, chứng minh nhân dân đâu có đổi được thành chữ “Thị”, do luật pháp Việt Nam không cho phép chuyển giới tính. Do vậy, người đã phẫu thuật sẽ gặp nhiều rắc rối khi sinh hoạt xã hội.

Ngoài ra, chỉ có những trường hợp chuyển giới tính nam – thành – nữ mới được các bác sĩ Thái nhận điều trị vì phẫu thuật tạo âm đạo không khó. Chúng ta không thấy có trường hợp nào chuyển từ nữ – thành – nam được điều trị tại Thái Lan vì phẫu thuật tạo hình dương vật rất phức tạp.

Điều trị chuyển giới tính tại Việt Nam

Vấn đề lớn nhất ở Việt Nam là việc chuyển giới tính không được pháp luật chấp nhận (theo nghị định 88/2008/NĐ-CP của Chính phủ). Bên cạnh đó, tại Việt Nam vẫn chưa có các chuyên gia tâm lý, nội tiết chuyên về lĩnh vực chuyển giới tính; mặc dù việc thực hiện các phẫu thuật tạo hình bộ sinh dục nằm trong khả năng của bác sĩ phẫu thuật Việt Nam.

Vướng luật, nhưng những người chuyển giới tính đã tự lo thân, người ra nước ngoài (chủ yếu là Thái Lan) để điều trị, người tự chữa trong nước. Họ tự mua thuốc nội tiết và tự chữa, chẳng cần tới bác sĩ. Người chuyển giới tính nam – thành – nữ tìm cách để được mổ độn túi ngực và cắt bỏ hai tinh hoàn. Riêng tạo hình âm đạo, tôi chưa nghe có trường hợp mổ tạo hình âm đạo cho người chuyển giới tính tại Việt Nam, họ tìm sang Thái Lan để phẫu thuật. Tạo hình âm đạo cho người lưỡng giới giả nam hay người có dị tật âm đạo đã được vài bác sĩ Việt Nam thực hiện bằng vạt da. Tạo hình âm đạo cho người chuyển giới tính nam – thành – nữ dễ hơn vì đã có sẵn ống da dương vật nhưng chưa thấy ca mổ nào được báo cáo.

Người chuyển giới tính nữ – thành – nam sẽ tìm đến bác sĩ để nhờ cắt bỏ hai tuyến vú với lý do là u tuyến vú hay tuyến vú phì đại. Có người còn xin cắt bỏ tử cung và hai buồng trứng qua nội soi để vừa loại bỏ được nguồn nội tiết tố nữ từ buồng trứng, vừa tránh rắc rối nếu tình cờ đi siêu âm bụng, bác sĩ siêu âm “thấy” được tử cung và hai phần phụ trên một anh chàng râu ria xồm xoàm.

Tạo hình dương vật theo hai kiểu: dương vật âm vật (metoidioplasty) và dương vật thực thụ (phalloplasty). Metoidioplasty là phẫu thuật khâu nhỏ lỗ âm đạo, đưa lỗ tiểu từ vị trí của nữ (nằm sát lỗ âm đạo) ra tới đỉnh của dương vật (thực chất đây là âm vật to ra dưới tác dụng của nội tiết tố nam) để người chuyển giới tính nữ – thành – nam có thể đi tiểu đứng được như nam giới. Dương vật này khá nhỏ (như ngón tay cái) nhưng cũng có thể cương khá cứng. Phẫu thuật này khá phức tạp, thường kéo dài 2 – 3 giờ là xong, mổ một lần, ít biến chứng. Phalloplasty bằng vạt da Trung Quốc là một siêu phẫu thuật, rất khó. Tôi nghe nói vài đồng nghiệp phía Bắc đã thực hiện được phẫu thuật này cho bệnh nhân bị mất dương vật vì tai nạn. Âm vật được cắt bỏ đi, chỉ chừa lại thần kinh cảm giác.

Trường hợp chuyển giới tính đầu tiên được ghi nhận trong y văn của Việt Nam là người chuyển giới tính nữ – thành – nam (tạp chí Y học Việt Nam, số 2.2010, 93 – 97). “Anh” này đã tự dùng testosterone và đến bệnh viện để nhờ tạo hình dương vật từ âm vật (đã to ra dưới tác động của testosterone) với mong ước sau này khi qua đời sẽ được chôn như một người nam. Anh ấy đã được tạo hình dương vật theo kiểu metoidioplasty. Sau mổ, anh ấy đã tiểu đứng được với dương vật mới và bằng một cách nào đó, đã hoàn tất hồ sơ tư pháp chuyển tên thành nam, sống hạnh phúc như một người nam.

Có lẽ một ngày nào đó y học sẽ hiểu rõ vì sao lại có những “bất thường” về giới tính ở một số người, từ đó có biện pháp ngăn ngừa, để ai sinh ra cũng chỉ là nam hoặc nữ. Trong lúc chờ đợi, một sự thông cảm của xã hội có thể giúp những người chuyển giới tính có được một cuộc sống nhẹ nhàng hơn, bởi vì họ sinh ra như vậy chứ không phải do bệnh hoạn, ăn chơi sa đoạ.