Căn bệnh gây tử vong, di chứng nặng nề đang vào mùa dịch

Mùa hè nắng nóng là mùa các bệnh viêm não bùng phát, trong đó nguy hiểm nhất là viêm não Nhật Bản do vi rút, bệnh có tỷ lệ tử vong cao và để lại nhiều di chứng nặng nề.

Bệnh nhi điều trị tại Khoa Nhi Bệnh viện Bạch Mai.

Căn bệnh gây tử vong cao

Tại Khoa Nhi, BV Bạch Mai đã có lác đác các trường hợp bệnh nhi bị viêm não Nhật Bản.

Cháu Hòa Văn Ch. (15 tuổi, ở Thị trấn Đức Thọ, Hà Tĩnh) được chuyển đến Khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai ngày 2/6/2016 trong tình trạng hôn mê sâu, phải thở máy, ý thức và khả năng vận động hầu như không còn. 

Theo lời kể của người nhà, trước đó 5 ngày, cháu Ch. đột ngột sốt cao 39-40 độ C, dùng thuốc hạ sốt không có tác dụng. Đến ngày thứ 2, cháu có biểu hiện bại tay và chân phải. Quá hoảng hốt, bố mẹ đã đưa cháu đến BV tuyến huyện rồi bệnh viện tỉnh Nghệ An điều trị. Sau 3 ngày thấy tình trạng của cháu diễn biến nặng hơn, các bác sĩ đã chuyển cháu lên bệnh viện tuyến Trung ương.

Bằng những kinh nghiệm lâm sàng và kết quả chụp MRI, xét nghiệm chọc dịch não tủy, bệnh nhi đã được chẩn đoán xác định: viêm não Nhật Bản B. Theo bác sĩ Nguyễn Thu Hà - người trực tiếp theo dõi và chăm sóc cho cháu Ch, sau 5 ngày điều trị tích cực, đến nay tình trạng của cháu đã có chuyển biến rõ rệt, cháu đã tự thở được và bắt đầu có ý thức, khả năng vận động của bệnh nhi có hi vọng hồi phục tuy nhiên ý thức và khả năng ngôn ngữ của bệnh nhi thì rất khó. 

BSCKII Nguyễn Đông Hải – Phó Trưởng khoa Nhi, BV Bạch Mai khuyến cáo: Thời tiết khắc nghiệt mùa hè là giai đoạn cao điểm của viêm não, trong đó có viêm não Nhật Bản. Đây được xem là một trong những bệnh nguy hiểm, tỷ lệ tử vong và di chứng cao ở trẻ nhỏ (từ 25-35%)... 

Bệnh khiến cho người bệnh giảm khả năng giao tiếp, mất khả năng lao động, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội. Đây cũng là nỗi lo sợ của các bà mẹ có con nhỏ trong mùa hè.

Cách nhận biết bệnh

Theo TS-BS Nguyễn Văn Lâm-Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Nhi Trung ương, biểu hiện để nhận biết bệnh viêm não Nhật Bản như sau:

Bệnh nhân có thể xuất hiện những biến chứng sớm như: viêm phế quản, viêm phổi hoặc viêm phế quản – phổi do bội nhiễm hoặc viêm bể thận, bàng quang do thông tiểu hoặc đặt sonde dẫn lưu; loét và viêm tắc tĩnh mạch do nằm lâu và rối loạn dinh dưỡng. Những di chứng sớm có thể gặp là bại hoặc liệt nửa người, mất ngôn ngữ, múa giật, múa vờn, rối loạn phối hợp vận động, giảm trí nhớ nghiêm trọng, rối loạn tâm thần.

Từ cuối tuần thứ 2 trở đi là thời kỳ của những biến chứng và di chứng muộn. Những biến chứng muộn có thể gặp là: loét nhiễm trùng, rối loạn giao cảm, rối loạn chuyển hoá. Những di chứng muộn có thể gặp là động kinh, nghe kém hoặc điếc, rối loạn tâm thần…

Viêm não Nhật Bản diễn biến theo 3 giai đoạn: ủ bệnh-toàn phát-lui bệnh. Thời kỳ ủ bệnh thường kéo dài từ 5 đến 14 ngày , trung bình là 1 tuần.

Bệnh thường khởi phát rất đột ngột với sốt cao 39 đến 40 độ C hoặc hơn. Bệnh nhân đau đầu, đau bụng, buồn nôn và nôn. Ngay trong 1 -2 ngày đầu của bệnh đã xuất hiện cứng gáy, tăng trương lực cơ, rối loạn sự vận động nhãn cầu. Về tâm thần kinh có thể xuất hiện lú lẫn hoặc mất ý thức. Ở một số trẻ nhỏ tuổi, ngoài sốt cao có thể thấy đi lỏng, đau bụng, nôn.

Đến thời kỳ toàn phát, khoảng ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh. Thời kỳ này tương ứng với thời kỳ vi rút xâm nhập vào tế bào não tuỷ gây huỷ hoại các tế bào thần kinh. Bước sang thời kỳ khởi phát các triệu chứng không giảm mà lại tăng lên bệnh nhân đi vào hôn mê sâu dần. 

Các triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật cũng tăng lên như vã nhiều mồ hôi, da lúc đỏ, lúc tái, rối loạn nhịp thở và tăng tiết trong lòng khí quản. Do vậy khi nghe phổi có thể thấy nhiều ran rít, ran ngáy và cả ran nổ. Mạch thường nhanh và yếu. Thời kỳ toàn phát diễn ra ngắn bệnh nhân nhanh chóng rơi vào tình trạng hôn mê sâu với rối loạn các chức năng sống. Những bệnh nhân vượt qua được thời kỳ này thì tiên lượng tốt hơn.

Thông thường bước sang tuần thứ 2 của bệnh, bệnh nhân đỡ dần, nhiệt độ giảm từ sốt cao xuống sốt nhẹ và vào khoảng ngày thứ 10 trở đi nhiệt độ trở về bình thường nếu không có bội nhiễm vi khuẩn khác. Bệnh nhân từ hôn mê dần dần tỉnh, và không còn những cơn co cứng, bệnh nhân hết nôn và đau đầu.

Để phòng bệnh viêm não Nhật Bản chỉ có cách duy nhất là tiêm phòng bệnh. tiêm 2 lần cách nhau 7 – 14 ngày, sau đó 1 năm nhắc lại mũi thứ 3, cứ mỗi 3 - 4 năm tiêm nhắc lại. Ngoài ra, trẻ nhỏ phải ăn uống hợp vệ sinh, nâng cao thể trạng, nằm màn tránh muỗi đốt.