Video: Ám ảnh cái chết của Lão Hạc

Hàng xóm tưởng lão mua bả chó về để làm điều ác nhưng có ai ngờ, lão giết chính mình.

Là một trong số những nhân vật chính của bộ phim năm 1982 Làng Vũ Đại ngày ấy, Lão Hạc được coi là nhân vật điển hình cho những người nông dân nghèo cùng cực nhưng vẫn giữ được lương thiện, thật thà. Hết lòng yêu thương con và không muốn vì mình mà con khổ, lão chấp nhận tìm đến cái chết chỉ với suy nghĩ để “bớt miệng ăn”.

Lão Hạc cả đời tằn tiện sống vì con cái

Có thể nói, cùng với Chí Phèo, Lão Hạc là một trong ba nhân vật trung tâm xuyên suốt câu chuyện của Làng Vũ Đại ngày ấy. Ba mảnh đời đại diện cho 3 hoàn cảnh điển hình trong xã hội thực dân phong kiến thời bấy giờ đều quá điển hình từ ngoại hình cho đến tính cách.

Lão Hạc của đạo diễn – NSND Phạm Văn Khoa cũng như cái tên của chính mình – gầy gò, xương xương nhưng vẫn nhanh nhẹn. Đặc biệt, dù sống trong nghèo khổ nhưng lão được cả làng yêu quý và nể cũng vì bản tính ấy.

Một mình sống cùng cậu Vàng (tên con chó mà lão yêu quý), lão chắt chiu, tằn tiện tất cả vì cậu con trai. Ông lão góa vợ ấy, vì gia cảnh quá nghèo mà không thể cưới vợ cho con sống trong mòn mỏi chờ đợi khi đứa con quyết đi đồn điền cao su.

Ngay cả khi bán đi con chó – người bạn thân duy nhất mà người con trai để lại lão sống trong dằn vặt và xót xa. Lão tự nhận mình đã mang tội khi nỡ tâm “lừa cả một con chó”. Và khi con chó cũng không còn, lão sống bơ vơ một mình, lầm lũi, lủi thủi một bóng.

Lão luôn nghĩ việc bán con chó là một "tội đồ"

Nếu xem phim, khán giả sẽ không khỏi bàng hoàng xót xa khi nghe Chí Phèo kể chuyện lão Hạc xin bả chó. “Cả cái làng này ai cũng khen lão ta là người hiền lành, thật thà thế mà cũng ra phết. Hôm qua lão ta sang nhà tôi xin bả chó để bẫy mấy chú cậu nào vào vườn nhà lão để kiếm chác” – lời nói của Chí Phèo vừa như kể lể vừa có phần tố cáo.

Ngay khi giao gói bả chó cho lão Hạc chí đâu có biết sự tình. Anh chàng chuyên rạch mặt ăn vạ ấy cũng nghĩ giữa thời buổi xã hội loạn lạc và nhiễu nhương đó con người hoàn toàn có thể bị đổi trắng thay đen, thay đổi nhân tính.

Và khi chính miệng Chí Phèo thốt ra những câu nói đó, thầy giáo Thứ - người hàng xóm cận kề với lão vừa giật mình vừa xót xa. Câu nói “Chẳng lẽ một người thật thà tội nghiệp mà bây giờ đành phải sống tồi tệ như thế sao”  kèm cái lắc đầu ngán ngẩm.

Có thể nói nếu cuộc đời lão Hạc sống chân chất, bình dị bao nhiêu thì cái chết lại oan nghiệt, tức tưởi bấy nhiêu.

Sau khi đã trao gửi hết tài sản và nhờ chuyện ma chay sau này cho ông giáo lão đã kết thúc cuộc đời mình bằng một gói bả chó. Khi thuốc đã ngấm tấm thân hình gầy gò chỉ da bọc xương của lão giật liên hồi. Lão ho, nấc nghẹn và chẳng thể nói nên lời. Và rồi lão trút hơi thở cuối cùng trong sự uất nghẹn, xót xa. Ông giáo Thứ sau khi vuốt mắt để lão được về nơi chín suối đã không thể cầm được hai hàng nước mắt.

Một bức chân dung của lão Hạc

Nhưng giá trị tố cáo của câu chuyện đâu chỉ dừng lại ở đó. Ngay cả khi lão chết, cha con nhà Bá Kiến nào đâu có chịu để yên. Vì quá ham mảnh vườn của lão,  hắn không ít lần tìm đủ mọi cách để hoặc mua chuộc, hoặc chiếm đoạt. Và ngay cả khi lão chết, hai cha con xuất hiện với nghi ngờ có thể cái chết đó là do bức tử.

Một mảnh đời sống trong nghèo khó và chết trong cùng cực của lão Hạc đã tố cáo bộ mặt thật của xã hội thực dân phong kiến. Câu chuyện để lửng chi tiết liệu đứa con trai có kịp trở về trước khi mọi gia tài của lão bị chiếm đoạt hay không. Thời đó:

Cao su đi dễ khó về
Khi đi trai tráng khi về bủng beo
Cao su đi dễ khó về
Khi đi mất vợ, khi về mất con

Và thực tế là con trai lão Hạc đã mất đi người cha – người thân còn lại duy nhất trên cuộc đời này.

Với phần thể hiện nhân vật của nhà văn Kim Lân, chân dung lão Hạc đã trở thành hình tượng sống của điện ảnh Việt Nam những năm 80 và sức sống ấy còn vẹn nguyên cho đến tận ngày nay.

Video: cái chết tức tưởi của lão Hạc