Vụ Thủ Thiêm: Thất thu nhiều nghìn tỉ đồng, ai hưởng lợi?

Theo báo cáo của UBND TP. HCM, tổng chi phí phải trả để đầu tư KĐTM Thủ Thiêm là hơn 83.335 tỉ đồng nhưng tổng thu dự kiến đến thời điểm hiện nay chỉ hơn 74.601 tỉ đồng. Như vậy, việc đầu tư KĐTM Thủ Thiêm còn lỗ hơn 8.734 tỉ đồng.

Trong kết luận Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa công bố, tại thời điểm thanh tra, UBND TP đã chỉ định một số nhà đầu tư để đầu tư xây dựng các dự án theo hình thức BT trong Khu đô thị mới (KĐTM) Thủ Thiêm như: Công ty cổ phần Đầu tư Địa ốc Đại Quang Minh (Công ty Đại Quang Minh) làm chủ đầu tư các dự án (gồm: 4 tuyến đường chính, Cầu Thủ Thiêm 2).

Công ty cổ phần Phát triển Hạ tầng kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh (Công ty CII) làm chủ đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Hạ tầng kỹ thuật Khu dân cư phía Bắc, hoàn thiện đường trục Bắc – Nam đoạn từ chân Cầu Thủ Thiêm 1 đến đường Mai Chí Thọ….

"Mất cân đối vốn" hơn 8.700 tỉ đồng

Thông báo kết luận số 1041 của TTCP đã chỉ ra hàng loạt nghịch lý, sai phạm khi UBND TP. HCM triển khai dự án KĐTM Thủ Thiêm.

Cụ thể, TTCP xác định khi phê duyệt tổng mức đầu tư các dự án hạ tầng theo hình thức BT (xây dựng - chuyển giao), UBND TP. HCM với sự tham mưu của các sở ngành đã duyệt nhiều chi phí không đúng, nguy cơ gây thất thoát hàng nghìn tỉ đồng.

Vụ Thủ Thiêm: Thất thu nhiều nghìn tỉ đồng, ai hưởng lợi? - 1

Toàn cảnh khu đô thị Thủ Thiêm và 4 tuyến đường do Đại Quang Minh đầu tư. (Ảnh: IT).

Đáng chú ý, TP đã phê duyệt tổng mức đầu tư dự án 4 tuyến đường chính trong KĐTM Thủ Thiêm dài gần 12 km là hơn 12.000 tỉ đồng khi chưa làm rõ ý kiến của các sở ngành liên quan là không đúng quy định với tổng giá trị thiệt hại hơn 1.500 tỉ đồng. Còn phía nhà đầu tư hạch toán chi phí "không đủ điều kiện quyết toán" hơn 25 tỉ đồng.

Cũng tại dự án này, UBND TP bị cho là không đúng khi chấp thuận ký và thanh lý hợp đồng (giao đất có thu tiền sử dụng đất), sau đó cho phép sử dụng giá trị tiền sử dụng đất. Theo đó, TP phê duyệt lại giá trị quyền sử dụng đất khu II làm giảm so với giá trị đã được phê duyệt trước đó hơn 2.400 tỉ đồng là thiếu cơ sở.

Bên cạnh đó, khi thành phố ký hợp đồng BT xây dựng 4 tuyến đường chính với nhà đầu tư (trong đó xác định giá trị quyền sử dụng đất các khu đất đối ứng để thanh toán hợp đồng BT là hơn 12.000 tỉ đồng) khi chưa có chứng thư thẩm định giá, chưa có quyết định phê duyệt giá trị quyền sử dụng đất của UBND TP là không đúng quy định của Luật Giá năm 2012 và Luật Đất đai năm 2013. Việc này dẫn đến chênh lệch giảm tiền sử dụng đất hơn 3.900 tỉ đồng so với giá trị đã được UBND TP thẩm định, phê duyệt trước đó; nguy cơ gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước.

Ngoài ra, tại dự án BT cầu Thủ Thiêm 2 (nối quận 1 và 2), UBND TP phê duyệt tổng mức đầu tư hơn 4.200 tỉ đồng cho Công ty Đại Quang Minh, song có hơn 252 tỉ đồng không đúng quy định.

Ở dự án BT hạ tầng Khu dân cư phía Bắc, UBND TP phê duyệt tổng mức đầu tư nhưng có hơn 411 tỉ đồng cũng bị cho là không đúng quy định.

Hay việc UBND TP đã phê duyệt, điều chỉnh dự án bồi thường giải phóng mặt bằng và tái định cư giá 38.000 tỉ đồng là không đúng thẩm quyền theo Nghị quyết của Quốc hội và Nghị định của Chính phủ; tạm ứng, quản lý, sử dụng nguồn vốn ngân sách chưa đúng quy định, không hoàn trả tạm ứng hàng năm theo Luật Ngân sách với tổng giá trị hơn 26.000 tỉ đồng.

Theo đó, TP không tính lãi trên khoản tạm ứng từ ngân sách vào chi phí đầu tư bình quân hơn 10.500 tỉ đồng (tạm tính đến 30/9/2018).

Đặc biệt, qua báo cáo của UBND TP và kết quả thanh tra, việc đầu tư tại dự án KĐTM Thủ Thiêm còn mất cân đối vốn hơn 8.700 tỉ đồng. Cụ thể, tổng chi phí phải trả là hơn 83.000 tỉ đồng (gồm hơn 72.000 tỉ đồng (chi phí đầu tư) và hơn 10.000 tỉ đồng (lãi tiền tạm ứng từ ngân sách). Tổng thu dự kiến đến thời điểm hiện nay là hơn 74.000 tỉ đồng (trong đó, bao gồm giá trị 55 lô đất còn lại tạm tính theo giá thẩm định tại thời điểm năm 2016).

Nhà đầu tư hưởng lợi khủng

Theo TTCP việc ban hành Điều lệ quản lý xây dựng KĐTM Thủ Thiêm chưa đầy đủ, kịp thời; không thực hiện việc lập các dự án theo thứ tự ưu tiên và trình duyệt theo quy định theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng, chỉ lập, trình, duyệt dự án khi đã có nhà đầu tư tham gia mà không theo thứ tự ưu tiên, dẫn đến việc đầu tư xây dựng các dự án thiếu đồng bộ, khó quản lý, có nơi buông lỏng quản lý việc đầu tư xây dựng, chậm triển khai đầu tư xây dựng…

Các cơ quan chức năng liên quan của TP. HCM đã đề xuất và được Thường trực Thành ủy, UBND TP duyệt chi phí bình quân một m2 đất thương mại - dịch vụ - nhà ở là 26 triệu đồng, giảm khoảng 50% so với giá các sở ngành đề xuất trước đó với lý do loại bớt một số chi phí cho các hạng mục công trình đã được phê duyệt quy hoạch có tổng giá trị là 17.042 tỉ đồng, là không đầy đủ và không đúng quy định.

Ngoài ra, khi đề xuất phương án giá trên, các sở, ngành và UBND TP.HCM không tính lãi đối với khoản tiền được tạm ứng từ ngân sách nhà nước, dẫn đến tổng mức đầu tư đã xác định và phê duyệt là không đúng quy định.

Toàn bộ quỹ đất thương phẩm 221 ha được tạo ra bằng tiền ngân sách nhưng được giao chủ yếu để thanh toán đối ứng cho các dự án BT (chỉ định nhà đầu tư) bằng giá đất trên, không qua đấu thầu hoặc đấu giá quyền sử dụng đất. “Từ đó, các nhà đầu tư được hưởng lợi do chênh lệch giá đất lớn (chênh lệch địa tô) từ việc được đầu tư hạ tầng kỹ thuật chính theo hình thức hợp đồng BT”, kết luận của TTCP nêu rõ.

Kiến nghị thu hồi số tiền "khủng"

Với những sai phạm được chỉ ra, TTCP yêu cầu TP. HCM nhanh chóng thu hồi hơn 26.000 tỷ đồng cho ngân sách. Đây là số tiền TP đã tạm ứng từ ngân sách không đúng quy định để đầu tư KĐTM Thủ Thiêm tính đến ngày 30/9/2018.

TP cũng phải có giải pháp huy động các nguồn vốn để trả nợ các khoản vay ngân hàng đã đầu tư cho KĐTM Thủ Thiêm hơn 4.200 tỷ đồng; thu hồi về ngân sách nhà nước khoản tiền sử dụng đất dự kiến thanh toán cho các dự án BT bổ sung đối với Công ty Đại Quang Minh là 1.800 tỷ đồng và lãi suất chậm nộp từ khi phát sinh đến nay. Những việc này phải hoàn thành trước ngày 30/9 để báo cáo Thủ tướng.

Theo kết luận thanh tra, đây là khoản tiền UBND TP.HCM đã tạm ứng ngân sách để thực hiện dự án khu đô thị Thủ Thiêm và không hoàn trả tạm ứng hằng năm theo Luật ngân sách.

Cụ thể, kết luận thanh tra nhận định việc UBND TP đã phê duyệt và điều chỉnh dự án bồi thường giải phóng mặt bằng KĐT Thủ Thiêm và tái định cư trị giá 38.679 tỉ đồng là không đúng thẩm quyền theo các quy định có hiệu lực vào thời điểm đó.