Nhu cầu vốn cấp bách, giải ngân vốn ODA vẫn chậm liền 3 năm

Số liệu giải ngân nguồn vốn ODA và vay ưu đãi từ năm 2016 đến nay đều không đạt dự toán; Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng tỏ ra lo ngại trước việc giải ngân chậm đáng báo động này.

Nhu cầu vốn cấp bách, giải ngân vốn ODA vẫn chậm liền 3 năm - 1

Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông (Hà Nội) là một trong những dự án sử dụng vốn vay ODA chậm tiến độ...

Phát biểu tại hội nghị trực tuyến thúc đẩy giải ngân nguồn vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài năm 2019 sáng 26/6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng tỏ ra lo ngại khi giải ngân chậm nguồn vốn này.

Bộ trưởng cho hay, số liệu giải ngân nguồn vốn ODA và vay ưu đãi từ năm 2016 đến nay đều không đạt dự toán.

Theo kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020, vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài được điều chỉnh theo nghị quyết của Quốc hội là 360.000 tỷ đồng. Đến hết năm 2019, tổng số đã giao trong dự toán Ngân sách nhà nước của giai đoạn 2016 - 2019 là 244.300 tỷ đồng, số còn lại chưa giao là 115.700 tỷ đồng, bằng 67,9% kế hoạch điều chỉnh của cả giai đoạn.

Số đã giải ngân, lũy kế từ năm 2016 đến tháng 5/2019, là 133.042 tỷ đồng, bằng 54,5% kế hoạch đã giao của giai đoạn 2016 - 2019 và bằng 36,96% kế hoạch trung hạn điều chỉnh giai đoạn 2016 - 2020, nếu so với kế hoạch ban đầu là 300.000 tỷ đồng vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài, thì mới giải ngân đạt 46%.

Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu cụ thể, năm 2016 dự toán Quốc hội quy định là 50.000 tỷ đồng, giải ngân đạt 42.552 tỷ đồng, bằng 81,1% dự toán Quốc hội giao và bằng 88,5% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Năm 2017, dự toán Quốc hội giao là 74.034 tỷ đồng gồm kế hoạch vốn bổ sung trong năm là 14.034 tỷ đồng, giải ngân đạt 56.578 tỷ đồng, bằng 76,4% dự toán Quốc hội giao, bằng 78,4% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Năm 2018, dự toán Quốc hội giao là 60.226 tỷ đồng, giải ngân đạt 32.307 tỷ đồng, bằng 53,6% dự toán Quốc hội giao và bằng 59% kế hoạch Thủ tướng giao.

Năm 2019, dự toán Quốc hội giao là 60.000 tỷ đồng, đã giao là 47,5 nghìn tỷ đồng, số còn lại Thủ tướng chưa giao là 12.500 tỷ đồng. Giải ngân 5 tháng đầu năm đạt 1.605 tỷ đồng, bằng 2,7% dự toán Quốc hội giao và bằng 5,6% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Nêu ra những con số trên, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nhấn mạnh “Đây là một con số rất đáng báo động”.

Báo cáo cụ thể hơn, ông Trương Hùng Long, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, ước lũy kế giải ngân vốn nước ngoài trong 6 tháng năm 2019 ước lũy kế giải ngân vốn nước ngoài 6 tháng cho cấp phát đầu tư phát triển là 2.050 tỷ đồng, đạt 3,42% kế hoạch vốn Quốc hội giao; chi thường xuyên 833 tỷ đồng, đạt 17,85% dự toán Quốc hội phê duyệt....

Nguyên nhân của việc giải ngân vốn đầu tư công chậm được Bộ Tài chính nêu ra đó là, hạn chế và vướng mắc trong việc bố trí kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn. Trong đó, việc thông báo kế hoạch vốn năm 2019 của các Bộ ngành và địa phương hiện rất chậm. Đến nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư mới giao kế hoạch bằng 48% kế hoạch vốn Quốc hội giao. Tình trạng này dẫn đến việc rất nhiều nơi không có nguồn để giải ngân, trong khi nhu cầu thực hiện các dự án rất cấp bách.

Việc bố trí vốn thiếu so với kế hoạch, tiến độ triển khai cũng như với cam kết của các hiệp định vay đang là mối quan tâm của cả chủ dự án và các nhà tài trợ. Riêng nhóm các dự án của 6 nhà tài trợ phát triển đã có trên 60 dự án chưa được bố trí đủ kế hoạch vốn năm 2019 theo đúng nhu cầu cần bổ sung là trên 34.000 tỷ đồng.

Tình trạng giao kế hoạch vốn chưa đúng, chưa đủ tồn tại kéo dài. Một số đã hết thời hạn giải ngân nhưng vẫn chưa được bố trí kế hoạch vốn, như dự án Xây dựng Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội; dự án tăng cường hệ thống y tế tuyến tỉnh Thanh Hóa; chương trình đào tạo nghề 2008 (Đức)...

Bên cạnh đó, việc điều chỉnh kế hoạch vốn ở các dự án và các tiểu dự án diễn ra thường xuyên và liên tục ở tất cả Bộ, ngành và địa phương. Tuy nhiên, thủ tục điều chỉnh kế hoạch vốn theo quy định rất phức tạp qua nhiều cấp, dẫn đến bị kéo dài. Nhiều trường hợp dự án đến khi được điều chỉnh đã hết thời hạn giải ngân và lại phải xin gia hạn dự án, kéo theo nhiều thủ tục pháp lý rất phức tạp.

Ông Eric Sidgwick – Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam đánh giá, trung bình tốc độ giải ngân hiện nay của Việt Nam chỉ bằng một nửa so với giai đoạn trước và cũng bằng một nửa so với các quốc gia cùng nhận tài trợ từ ADB.

Chuyên gia này cũng cho rằng, việc giải ngân vốn ODA chậm sẽ làm phát sinh các chi phí như: Chính phủ phải trả phí cam kết cao hơn và các dự án cũng phải trả chi phí cao hơn do sự chậm trễ trong các dự án; chi phí quản lý các dự án cũng tăng lên theo thời gian; các tranh chấp về hợp đồng với nhà thầu không chỉ dẫn đến chậm trễ các dự án nói chung mà còn ảnh hưởng đến uy tín của Việt Nam trên thị trường quốc tế...