Nghề buôn thứ tưởng rẻ mạt mà từng kiếm tiền "chất đống", giàu khủng khiếp trong tích tắc

Vào cuối thế kỷ 6 sau CN, thương nhân ở hạ Sahara (châu Phi) thường đổi muối lấy vàng.

Con người đã biết sử dụng và sản xuất ra muối từ những năm 6000 trước công nguyên và được coi như một thứ cần thiết cho sự phát triển nền văn minh nhân loại. Muối không chỉ được dùng trong việc nêm nếm các bữa ăn trong gia đình mà còn giúp lưu trữ và bảo quản thực phẩm trong thời gian dài. Nhờ muối mà người xưa có thể vận chuyển và kinh doanh các thực phẩm tươi sống.

Muối được xem là một loại gia vị đắt ngang vàng vì rất quý giá và quan trọng.

Chính vì lý do này mà muối ở thời cổ đại được trao đổi bằng vàng và những tài sản quý giá nhất lúc bấy giờ cho đến khi tiền tệ ra đời. Những người làm nghề buôn muối cũng phất lên nhanh chóng và cực kỳ phồn vinh. Ở Châu Á, từ thời kỳ Đường Tống, thế lực buôn muối bắt đầu trỗi dậy. Đến thời Hoàng đế Càn Long của nhà Thanh thì nghề buôn muối đạt đến đỉnh điểm.

Đặc biệt, muối còn được dùng trong mưu đồ chính trị, các quan chức trong triều đình dùng muối để lấy lòng dân chúng. Các quốc gia thậm chí còn có thể đánh nhau vì muối, sau đó bắt tay đồng ý hòa thuận cũng vì muối. Muối, tiền bán muối, thuế từ tiền bán muối... là cơ sở để vô vàn nền văn minh xây nên một đất nước, một chế độ thịnh vượng. Người ta còn coi nghề bán muối là nghề xây dựng nền văn minh nhân loại.

Dù là người thu mua bán lại hay người vận chuyển muối thì họ đều vô cùng giàu có.

Vì thế mà từ những năm đầu Công nguyên, các Hoàng đế La Mã luôn nắm quyền kiểm soát muối độc quyền trong lòng bàn tay. Điều này khiến tuy là nghề hái ra vàng, nhưng người buôn muối cũng dễ dàng tan thành mây khói nhất. Một khi đối diện với sự thay đổi triều đại, tân Hoàng đế đa số sẽ bỏ hệ thống buôn muối của tiền triều, thay vào đó là nhà buôn mình tin tưởng nhất để dễ bề kiểm soát. Chính vì điều này, những người buôn muối phất lên hay sụp đổ gắn liền với sự ủng hộ của triều đình.

Trong lịch sử Trung Quốc, nghề buôn muối là đối tượng bị chiếm dụng để độc quyền kinh doanh trong một thời gian rất dài. Triều Hán và triều Đường từng lấy quyền lợi độc quyền buôn muối làm thủ đoạn trọng yếu để tăng thu nhập tài chính. Khi cần tiền xây dựng đền đài hay phát động chiến tranh, họ tăng thuế muối. Khi muốn được lòng dân, họ giảm thuế muối.

Thế nhưng, sự độc quyền kinh doanh buôn muối tuyệt đối nhất phải kể đến là ở thời Minh Thanh. Nhờ có sự hậu thuẫn của nhà Thanh mà nghề buôn muối ở Lưỡng Hà - khu vực sản xuất muối lớn nhất Trung Quốc lúc bấy giờ phất lên nhanh chóng. Nguồn lợi từ nghề buôn muối vô cùng khổng lồ, ai buôn muối cũng giàu có và trù phú đời này sang đời khác, cuộc sống của họ vô cùng sung túc không kém gì vua chúa..

Người ta gọi văn minh thời cổ đại là nền văn minh được xây dựng bằng… muối.

Dưới sự hỗ trợ của triều đình, các nhà buôn sẽ độc quyền toàn bộ thị trường muối và đảm bảo đường dây buôn muối phải được kiểm soát trong lòng bàn tay, tạo nên sự độc quyền hoàn chỉnh. Tuy nhiên, một phần lợi nhuận từ buôn muối sẽ được cống nạp cho triều đình, coi như là chi phí giao dịch bắt buộc để đổi lại sự hỗ trợ từ phía sau.

Cuộc cạnh tranh giữa các nhà buôn muối để được triều đình lựa chọn “cộng tác” cũng rất khắc nghiệt, phải qua một loạt suy xét trên nhiều phương diện. Đầu tiên, thương nhân buôn muối phải có thế lực kinh tế từ trước để cống nạp nhiều tài sản cho triều đình nhằm “đút lót” được chọn. Đồng thời, bối cảnh gia đình phải được triều đình tin tưởng, phải có đầy đủ bối cảnh kinh tế lẫn thế lực gia đình thì mới có thể dẫn dắt nhà buôn phát đạt và vận hành hợp lý được.

Mãi đến từ nửa sau thời đại nhà Thanh, triều đình gia tăng sức ép cống nạp lợi nhuận từ phía các nhà buôn muối, cộng thêm hệ thống quan lại trở nên bê bối,… nghề buôn muối dần trở nên khó khăn sa sút. Về sau, triều đình thu hồi độc quyền với nghề buôn muối khiến nghề này dần lụi tàn. Các thương nhân giàu có khi xưa thậm chí còn rơi vào kết cục phải làm ăn xin ngoài đầu đường xó chợ vô cùng thê thảm.

Các thương gia buôn muối đang rất giàu có, vì bị bãi bỏ quy định độc quyền mà trở thành những kẻ nghèo mạt trong xã hội.