15 năm Hoàn Châu cách cách

72 tập Hoàn Châu cách cách vừa được phát lại. Sau 15 năm, nghiệm ra có lẽ không bao giờ Việt Nam làm nổi bộ phim thế này. Vì sao?

15 năm đã trôi qua kể từ lần phát sóng đầu tiên. Khán giả được một phen hâm nóng cảm xúc. Trên youtube, những người tải phim hân hoan: Ú òa! Chúc mừng tuổi thơ của các bạn đã trở lại! Rất nhiều người ôn lại kỷ niệm 15 năm trước cả nhà cơm nước xong thì ngồi thu lu trước máy thu hình chờ xem 2 tập mỗi tối, trong niềm háo hức say mê.

Vậy Hoàn Châu cách cách có gì mà thu hút người ta đến thế?

1. Những câu chuyện tình say đắm và những nhân vật lụy tình

Phim có các cặp tình nhân chính: Tiểu Yến Tử- Vĩnh Kỳ, Tử Vy- Nhĩ Khang, Hàm Hương- Mông Đan. Những kẻ chết vì tình này khiến khán giả phát sốt, vui buồn theo họ. Từng lời nói cử chỉ đều bện chặt lấy nhau, có cãi cọ cũng vì quá yêu. Trên thế giới này, ai chả thích những câu chuyện tình, khúc nhạc tình mùi mẫn.

Những kẻ lụy tình trong “Hoàn Châu cách cách”

Tập thứ ba mấy, Tử Vy mắt đột nhiên không nhìn thấy gì, có đèn trong phòng mà cứ tưởng không, hoảng loạn đòi Nhĩ Khang thắp nến. Anh đã thắp cả một nhà đầy đèn nến bằng cánh tay bị thương run rẩy và ánh mắt đau đớn. Một trong những cảnh cảm động nhất phim.

Phim ta, nhất là phim truyền hình gần đây không thiếu gương mặt “nữ thì thanh tú nam thì anh tuấn” nhưng bảo biết yêu thì chưa. Chỉ là đạo diễn và tác giả kịch bản bố trí cho nhân vật này yêu nhân vật kia mà thôi.

2. Những quan hệ “vị tình người” sâu thăm thẳm khác

Tình Nhi, nhân vật đặc biệt lôi cuốn ở phần 2, nói với hoàng thượng và thái hậu: Hoàng cung cái gì cũng có, chỉ thiếu một chút vị tình người. Tình phụ tử, mẫu tử, tình bạn, tình anh em trong Hoàn Châu cách cách hấp dẫn không kém tình yêu. Những người bạn xả thân “có phúc cùng hưởng có họa cùng chịu”.

Người cha như Càn Long dù giận đám gái trai dâu rể “lừa gạt trẫm hết lần này lần khác” và trong cơn giận dữ đã ra tay trừng phạt họ nhưng vẫn “đao hạ lưu nhân”, “thủ hạ lưu tình” và cuối cùng, thân đến tận nơi rừng xanh núi đỏ để đón các con về lại vòng tay yêu thương của mình. Người phụ nữ như Lệnh phi, cư xử với bốn nam thanh nữ tú không cùng huyết thống bằng cả tấm lòng và sự khôn ngoan của người mẹ.

3. Bài ca về phẩm giá, tài năng

Nổi bật là phẩm chất trượng nghĩa, hành hiệp một cách vô tư. Sự hy sinh vì người khác, sự khôn ngoan sáng suốt. Vẻ đẹp tâm hồn phong phú đa dạng. Tính cách nhân vật mỗi người mỗi vẻ sáng ngời: Tiểu Yến Tử sôi nổi chính trực, Nhĩ Khang cương nghị đằm thắm, Vĩnh Kỳ cao quý dễ thương, Tình Nhi thông tuệ sâu sắc, Tiêu Kiếm vừa sâu sắc vừa bí ẩn, văn võ song toàn…

Xem nhiều phim Trung Quốc mà Hoàn Châu cách cách là ví dụ, thấy một xã hội chuộng văn chương chữ nghĩa, chuộng võ lâm võ thuật. Võ thuật nhãn mác Trung Quốc là đặc sản làm say mê thán phục cả phương Tây, điển hình là Ngọa hổ tàng long, Thập diện mai phục bên điện ảnh và các phim truyền hình cổ kim.

Người Việt giỏi chiến trận nhất thế giới nhưng lên phim ảnh thì nguều ngoào. Nên Dòng máu anh hùng mới được xưng tụng vì nhân vật tỏ ra cũng biết đánh đấm. Thiên mệnh anh hùng nội dung không đến đâu nhưng có một số màn đánh đẹp quay đẹp làm nhiều đạo diễn bạt vía, biết mình không làm được như ông Việt kiều Victor Vũ- dù đó là kỹ xảo hay “oánh” thật, và bắt chước Hồng Kông khá nhiều.

Các nhân vật trong Hoàn Châu cách cách ưa nói chuyện thơ phú, giải câu đố, đánh cờ, đàn hát… cho thấy cái xã hội này đề cao thế nào những kẻ cầm kỳ thi họa, “cung thương làu bậc ngũ âm” (Kiều). Thơ ca Việt Nam đầy mảng sáng, người Việt yêu thơ nhưng mấy ai nhọc công chứng minh điều này bằng phim ảnh.

Nhà văn Lê Lựu từng mô tả đối thoại trong phim nội là thoại kiểu sự vụ, là hỏi đáp, giả nhời nhau mà thôi, chẳng có ý tại ngôn ngoại, chẳng có tư tình ẩn ý: “Ăn cơm chưa? Ăn cơm rồi. Có đi chơi không ?Có. Ngày mai làm gì? Mai lại ra cơ quan”. Và ông than: Sao không thử thoại kiểu “Cả năm 45 chẳng ăn bữa cơm nào mà vẫn sống nhăn”?!

Một cảnh hậu trường phim

4. Kịch tính nối kịch tính, tình huống gọi tình huống

Mỗi tập phim lại nảy tình huống mới gay cấn để nhân vật bộc lộ phẩm chất, gây hồi hộp thích thú khôn tả.

Tiêu Kiếm vừa hiện ra (khoảng tập thứ hai mấy), có khán giả hân hoan thông báo trên youtube: Tiêu Kiếm, anh ấy đã xuất hiện. Chả là ký ức của họ về nhân vật này quá đậm đặc. Qua mỗi tập, Tiêu Kiếm lại được tác giả và đạo diễn bóc dần như bóc hành cho tới lõi ở tập cuối. Nghệ thuật đẻ tình huống của Quỳnh Dao quả kỳ tài, khiến ai ai cũng có đất diễn riêng kể cả con vẹt!

5. Triệt để lấy nước mắt của khán giả, đồng thời lúc nào cười được là cười ngay

Tử Vy là dạng nhân vật “dã man”, chuyên lấy nước mắt của khán giả. Và có là đá mới không mủi lòng trước cảnh Càn Long đến tận nơi đón các con về khiến những kẻ này khóc ròng; cảnh Tiểu Yến Tử sám hối vì trót lên cơn hâm đi đánh cờ làm lạc mất Tử Vy mù lòa; Nhĩ Khang có màn tự bạch và mắng mỏ Tiểu Yến Tử tuyệt hay ở chính tập này. Nhĩ Khang vừa nói vừa khóc đến đâu, khán giả khóc như ri đến đó. Vĩnh Kỳ và Nhĩ Khang hơn một lần bộc lộ tình yêu son sắt của họ (với hai kẻ “giả mạo cách cách”) trước cả một triều thần uy nghi, làm chấn động Lệnh phi, Tình Nhi, hoàng thượng... Và vô số cảnh huống khác.

Tính cách nhất quán của Tiểu Yến Tử cũng là một kho gây cười. Thành ngữ, câu đối của cô đều rất kỳ cục, dân dã, có lúc còn hơi “bậy bạ” và đầy yếu tố giải trí.

6.Thỏa mãn khát vọng của người xem về nhân quả, gieo gì gặt nấy, về gặp hung hóa cát, thỏa mãn khát vọng về hạnh phúc và tình yêu

Nhiều khán giả phàn nàn hoàng hậu, vú Dung không bị trừng trị đích đáng ở cuối phim là cái kết có phần giả tạo, “trên đời làm gì có ai rộng lượng như Tử Vy, bị hại bao lần mà tha thứ hết”.

Nhưng đã có nhân vật như Tiểu Yến Tử suốt 72 tập phim luôn hành xử kiểu có ân báo ân có oán báo oán, lại “báo” một cách rất ngộ nghĩnh, có bạn bè và người yêu giúp sức. Khiến khán giả giải tỏa được tâm lý bức bách trước cái xấu cái ác.

Còn nhiều lý do khiến Hoàn Châu cách cách cũng như Nàng Dae Jang Geum trở thành bộ phim tuyệt vời trong ký ức của khán giả mọi lứa tuổi. Chẳng hạn bài hát chủ đề và bài hát đan xen đều hay. (Sang đến phần 3 và Tân Hoàn Châu cách cách thì đâm hỏng). Rồi cảnh đẹp, góc quay ấn tượng vân vân.

Đặc biệt, những Hoàn Châu cách cách, Nàng Dae Jang Geum còn là sứ giả du lịch xuất sắc. Từ phục sức của diễn viên cho đến vật dụng sinh hoạt hàng ngày của nhân vật đều có giá trị thông tin về lịch sử, văn hóa.

Nhân vật trong phim, có người trung hậu sắc sảo ra mặt như Phúc Luân, và nhiều người không phải mỹ nam mỹ nữ mà vẫn ấn tượng. “Bá tánh” đúng là bá tánh, vai quần chúng ra quần chúng. Nói như tên bộ phim của Trương Nghệ Mưu- “Không thiếu một ai”, góp công trong bộ phim này.

Cho nên, một Hoàn Châu cách cách Việt Nam ư? Quá khó, không thể. Chưa biết đến bao giờ. Dù nó chỉ là bộ phim giải trí, chưa phải nghệ thuật cao siêu gì.