Nỗi niềm phía sau di nguyện của PGS Văn Như Cương

Trước khi qua đời, PGS Văn Như Cương đã để lại di nguyện dùng số tiền phúng điếu để xây dựng điểm trường Mầm non Nà Ngao (Đồng Tâm, Bắc Quang, Hà Giang), giúp trẻ em vùng cao có thể tới lớp. Phần còn lại sẽ được xây dựng thành quỹ khuyến học để tiếp tục hỗ trợ học sinh khó khăn, nỗ lực vươn lên trong học tập và rèn luyện.

Lá thư cuối cùng của PGS Văn Như Cương...

Chiều ngày 18/9, bà Văn Thùy Dương - con gái PGS Văn Như Cương, Phó hiệu trưởng trường Lương Thế Vinh đã có cuộc trao đổi cởi mở với chúng tôi sau khi từ điểm trường Nà Ngao trở về. Đây là một trong 11 điểm trường của trường mầm non Đồng Tâm, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang. Dấu ấn về hành trình đầy vất vả nhưng cũng thật đáng tự hào còn đọng lại trong ánh mắt, nụ cười của con gái PGS Văn Như Cương.

Trước đây, điểm trường Nà Ngao chỉ là một ngôi nhà sơ sài tạm bợ, dột tứ phía, năm 2017 bị chủ đất đề nghị di dời. Quỹ trò nghèo vùng cao đã có mặt và cùng cô hiệu trưởng nhà trường đỏ mắt đi tìm đất dựng một mái trường cho trẻ em học. Đó là chuỗi năm tháng nhiều gian khó, họ còn phải "cầu cứu" khắp nơi.

Trong cuộc trò chuyện cùng chúng tôi, bà Văn Thùy Dương nhắc nhớ một ngày "định mệnh" vào tháng 8/2017, bà đã mở lời với một phụ huynh của trường cũng là nhân sự trong Quỹ trò nghèo vùng cao: "Chị có một ít tiền trong quỹ tình thương, muốn làm thiện nguyện một cách thiết thực nhất, chị muốn xây bể lọc nước và trữ nước cho một số điểm trường vùng cao thay vì mang mì tôm và quần áo cũ về đó..."

Nỗi niềm phía sau di nguyện của PGS Văn Như Cương - 1

Vợ PGS Văn Như Cương dù tuổi cao nhưng vẫn lên miền núi thực hiện di nguyện của ông

Tấm chân tình của Phó hiệu trưởng trường Lương Thế Vinh nhận được sự đồng tình và tình cảm rưng rưng. Cả đêm hôm ấy, bà trăn trở về câu chuyện điểm trường Nà Ngao chờ trời sáng đi gặp cha mình là PGS Văn Như Cương để trình bày: "Chúng con chỉ đủ tiền làm bể nước sạch hoặc bếp ăn đàng hoàng cho các cháu thôi, bố có thể chung với Quỹ tình thương không? Công trình này sẽ là công trình do thầy Văn Như Cương cùng học sinh Lương thế Vinh xây dựng".

Chẳng cần suy nghĩ, người thầy khai sinh ra ngôi trường Lương Thế Vinh nhất trí luôn đồng thời cho biết ông sẽ bỏ tiền xây dựng điểm trường, quỹ tình thương để cho các việc khác!

Xung quanh câu chuyện về Nà Ngao là rất nhiều tình thương, trăn trở của PGS Văn Như Cương và con gái ông. Khi bà Văn Thùy Dương vui mừng báo tin cho vị phụ huynh của trường cũng là thời điểm PGS Văn Như Cương trao đổi thư từ với nhà báo Trần ĐăngTuấn.

Đó là bức thư cuối cùng ông viết trong cuộc đời. Ông đã ngồi vào bàn, đánh máy, in và ký - một chữ ký run rẩy. Chính trong đêm hôm ấy ông phải vào viện cấp cứu. Khi tỉnh dậy, ngày nào thấy con gá,i ông đều hỏi đã gửi thư giúp ông chưa.

Nỗi niềm phía sau di nguyện của PGS Văn Như Cương - 2

PGS Văn Như Cương đã viết bức thư cuối của cuộc đời với trăn trở về trẻ em vùng cao

Những ngày cuối đời, di nguyện của PGS Văn Như Cương là không tổ chức đám tang lãng phí, to tát... thực hành tiết kiệm, toàn bộ tiền viếng ông sẽ để dùng cho việc xây trường Nà ngao, lập một quỹ khuyến học cho học sinh trong nhà trường. Lời nhắn nhủ ấy thật ngắn gọn nhưng đầy ý nghĩa trước lúc ông trút hơi thở cuối cùng.

Cho đến bây giờ, câu chuyện về điểm trường Nà Ngao và quỹ khuyến học đã lan tỏa ở một chiều kích rộng hơn, sâu hơn ngoài phạm vi một lời di nguyện gửi tới gia đình. Có tiếp xúc với bà con, thầy cô giáo, trẻ em vùng cao... mới hiểu được một mái trường không dột nát, một nền đất không sạt lở, một manh áo đủ ấm hay cái bánh chưng chờ Tết ấm lòng biết nhường nào.

Các thầy cô giáo, bà con nơi đây đã chứng kiến con gái PGS Văn Như Cương cùng mọi người vượt chặng đường dài từ trường mầm non Đồng Tâm đến Nà Ngao với khoảng 4 km hoàn toàn đi bộ hoặc chỉ đi được bằng xe máy với vận tốc 7km/h mà "con chiến mã" lúc nào cũng ở thế dựng ngược, ì ì kháng cự.

Rất nhiều trái tim vùng cao đã được đánh thức lòng trắc ẩn khi biết rằng sau bốn tuần PGS Văn Như Cương qua đời, con gái ông vẫn đeo khăn tang, cùng chồng con, học trò, những thành viên Quỹ trò nghèo lên đường quyết tâm dựng ngôi trường mới cho trẻ nhỏ.

Trước cuộc đời thấy mình nhỏ bé!

Bà Văn Thùy Dương tâm sự, những chuyến đi nối tiếp nhau, những thao thức từ ngày này qua ngày khác, đêm này nối đêm khác đã cho bà hiểu được ngọn nguồn, hiểu khát khao của dân làng mong ngóng có một điểm trường để con em đến học biết nhường nào. Những chuyến đi ấy, cũng để biết tấm lòng con người rộng hẹp hay nông sâu, thấy di nguyện của cha mình mang lại hạnh phúc cho bao nhiêu gia đình trên vùng cao xa xôi ấy...

"Mấy cây số lội bùn vượt suối, thời gian đi mấy cây số đó có thể đi vài chục km đường quốc lộ ...đã khiến tôi thêm cảm phục các cô giáo vùng cao, khiến tôi thật sự thấy mình trở nên nhỏ bé! Ngày hôm ấy chúng tôi động thổ xây trường dưới cái nắng cháy thịt cháy da. Động thổ xong nào đã xây được ngay, trời lại đổ mưa. Nguyên vật liệu phải thồ 3km mới vào điểm trường khiến công trình bị ngưng đến cả tháng! Mọi người ai cũng suốt ruột...", bà Văn Thùy Dương bồi hồi nhớ lại.

Nỗi niềm phía sau di nguyện của PGS Văn Như Cương - 3

Bà Văn Thùy Dương (áo xanh) bên hòn đá khắc câu nói của cha mình

Tết năm qua, học sinh Lương Thế Vinh cơ sở A gói bánh chưng như truyền thống và được mang về Nà Ngao, chuyến đi khởi hành đúng ngày 23 tháng Chạp với số bánh chưng đủ dùng cho các thầy cô cắm bản và vài điểm trường khác nhưng đoàn lên đến nơi, công trình tâm huyết mới chỉ xong phần móng, thêm vài hàng gạch tường...

Chúng tôi hỏi bà Văn Thùy Dương về những khó khăn, nỗi niềm sau di nguyện của PGS Văn Như Cương, bà đã im lặng. Bà nói, trong giờ khắc khánh thành trường vừa qua, thực sự bà chỉ muốn khóc. Khó chẳng phải bởi nỗi vất vả, cực nhọc không gọi thành tên mà vì nghe dân bản nói "thích cho con lên trường này học lắm", trẻ con reo lên "trường đẹp!".

Thêm nữa, giờ khắc thiêng liêng ấy, bà nhớ tới hình bóng cha mình! Đại diện chính quyền, phòng giáo dục, các thầy cô chỉ biết nắm tay nhau trong niềm băn khoăn về một lời cảm ơn biết nói sao cho đủ.

Giữa vườn hoa của ngôi trường mới xây có một viên đá được con gái PGS Văn Như Cương mang lên, trên đó khắc câu ông nói: "Các em có thể trở thành những người lao động chân chính, những nhà kỹ thuật có chuyên môn giỏi, những nhà nghiên cứu thành công, những doanh nghiệp tầm cỡ, những nhà lãnh đạo xuất sắc… nhưng trước hết phải là những người tử tế".

Điểm trường Nà Ngao hội tụ những tấm lòng trắc ẩn, biến yêu thương thành hành động từ di nguyện của PGS Văn Như Cương, lòng tận tâm của con gái, cháu trai ông... cho tới các thầy cô, thành viên Quỹ trò nghèo vùng cao, một gia đình người dân đã hiến đất, đội thanh niên tình nguyện và cả những nhà tài trợ đã gửi bánh kẹo, cân sức khỏe, bình lọc nước, bếp ga, đầu DVD... lên với vùng cao.

"Đường đi học thì xa, đường tương lai thì gần", câu hát của các em bé vùng cao được hiệu phó trường Lương Thế Vinh kể lại cho chúng tôi. Chỉ còn gần hai tuần nữa sẽ tới ngày giỗ đầu của PGS Văn Như Cương. Di nguyện của ông đã mở ra bao ngày tháng đầy ý nghĩa.

Màn đêm buông xuống, sương mù giăng kín bốn bề thì những người thực hiện di nguyện ấy mới đến điểm trường. Mười giờ đêm họ còn cặm cụi cuốc đất để trồng cỏ mang từ Hà Nội lên, 12 giờ đêm mới được đi nghỉ... Và hơn tất cả, di nguyện của ông, sự đón nhận đầy cảm xúc, tri ân của bà con vùng cao đã mang đến cho những người thực hiện di nguyện một cảm giác họ chỉ là hạt cát thật nhỏ nhoi.

"Việc xây trường là việc làm vô cùng ý nghĩa nhưng việc các thầy cô đi xa đến điểm trường dạy trẻ nhỏ là sự vĩ đại. Đấy là ý kiến của tôi. Sắp tới, chúng tôi sẽ tiếp tục dự định xây dựng tại các điểm trường những bể nước sạch hoặc phòng vệ sinh. Đó là điều rất cần thiết.

Tiếp theo, chúng tôi sẽ đi tìm những nơi khó khăn, hủng hộ những thứ thiết thực thay vì chỉ chú trọng quần áo và mì tôm. Ví dụ, xúc tiến thương mại cũng là một cách thức để giúp họ có thể lao động, bán sản phẩm", bà Văn Thùy Dương nói về dự định tương lai gần.