Lạm thu trường học: Đừng ngại tố cáo mới dẹp được lạm thu (Kỳ cuối)

Trước vấn nạn lạm thu ở trường học tồn tại dai dẳng, GS. TS. Nguyễn Minh Thuyết, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng Quốc hội cho rằng, nếu mỗi cá nhân liên quan có trách nhiệm và thêm quyết liệt, sẽ dẹp được nạn lạm thu.

GS. TS. Nguyễn Minh Thuyết

Dù ngành giáo dục đã nhiều lần có chỉ đạo, chấn chỉnh, nhưng đến nay tình trạng lạm thu trong trường học vẫn tồn tại, bất chấp sự bức xúc của phụ huynh học sinh và dư luận xã hội. Theo ông, nguyên nhân nào dẫn đến thực trạng này?

Chúng ta cần tìm hiểu rõ tại sao lạm thu vẫn tồn tại, có tìm được nguyên nhân mới giải quyết triệt để được vấn đề. Nếu nguyên nhân lạm thu từ chính sách về học phí chưa thỏa đáng dẫn đến việc thu học phí không đủ bù chi cho các trường học thì cần điều tra cụ thể, nếu cần có thể tính toán lại để nâng học phí lên. Riêng với các đối tượng chính sách thì cần sự hỗ trợ từ Nhà nước như học bổng. Tôi nghĩ nếu cứ đóng đủ, đóng một lần để khỏi phải đóng các khoản khác thì người dân sẽ sẵn sàng. Không nên thu học phí thấp rồi lại yêu cầu đóng các khoản phí khác.  

Còn nếu nguyên nhân lạm thu là thói trục lợi, lấy Hội phụ huynh học sinh làm “cánh tay nối dài” để tạo các quỹ khen thưởng học sinh, khen thưởng giáo viên, trang bị cơ sở vật chất (lắp điều hòa, máy chiếu…) thì cần phải cấm tuyệt đối. Bởi việc khen thưởng giáo viên hay học sinh là việc của Nhà nước. Đối với học sinh, điều quan trọng nhất trong khen thưởng là khuyến khích tinh thần các em, nếu phụ huynh học sinh nặng về khuyến khích vật chất sẽ làm hỏng con em mình. Còn về trang thiết bị, theo tôi, các cơ quan quản lý giáo dục cần có quy định rõ ràng về chuẩn cơ sở vật chất của trường công lập để các trường khỏi chạy đua với nhau về trang bị. 

Nhưng nếu các khoản thu do phụ huynh tự nguyện nộp để tạo điều kiện học tập tốt hơn cho con em mình, như trang thiết bị học tập, đi tham quan… thì có nên làm không, thưa ông?

Với khoản thu trang bị thiết bị học tập như điều hòa, máy chiếu… nếu tất cả phụ huynh đồng thuận thì Ban phụ huynh có thể thu để lắp đặt cho lớp dưới sự giám sát thu chi của các phụ huynh. Và trường nào đã lắp đặt máy chiếu, điều hòa… phải có trách nhiệm giữ gìn, bảo quản để sử dụng lâu dài, tránh trường hợp năm này thu, năm sau lại thu. Riêng việc tham quan, có thể nói đó là cách dạy học gắn liền với thực tế, rất bổ ích. Tuy nhiên, các trường không được phép lạm thu, khi tổ chức tham quan cần sự giám sát của phụ huynh học sinh, sự kiểm tra thường xuyên của cơ quan quản lý Nhà nước. Tôi nghĩ, trong trường học chỉ nên có những dịch vụ tối thiểu như trông giữ xe đạp với khoản phí phù hợp… còn tất cả các dịch vụ khác hoàn toàn không phù hợp với quy định của ngành, cần dẹp bỏ. Trường không phải là chợ hay siêu thị, là nơi tiếp tay cho nhà kinh doanh. 

Vậy theo ông, cần phải làm gì để không còn tái diễn tình trạng lạm thu trong các trường học?

Theo tôi, Nhà nước cần xem xét lại mức học phí cho phù hợp với thực tế. Các cơ quan quản lý giáo dục và chính quyền địa phương cần ban hành quy định minh bạch, công khai những khoản được phép thu ngoài học phí để mọi người cùng biết. Chống lạm thu cần sự giám sát, kiểm tra, thanh tra thường xuyên của cơ quan quản lý giáo dục và chính quyền địa phương. Khi giám sát, kiểm tra, thanh tra cần gặp gỡ, trao đổi với phụ huynh, học sinh, lắng nghe được những phản ánh khách quan nhất. Khi phát hiện vi phạm, phải xử lý nghiêm.

Mỗi phụ huynh học sinh cần phải thắng được tâm lý ngần ngại để tố cáo những hành vi sai trái, bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Các cơ quan quản lý Nhà nước cần thực hiện nghiêm quy định về khiếu nại, tố cáo, giữ bí mật và bảo vệ quyền lợi người tố cáo. Nếu mỗi cơ quan, cá nhân có trách nhiệm và những người liên quan quyết liệt hơn thì vấn nạn lạm thu sẽ được dẹp bỏ.

Cảm ơn ông!