Khen vô tội vạ là hại trẻ, cha mẹ làm thế nào mới đúng?

Nếu khen một cách vô tội vạ, không đúng lúc cũng không hợp hoàn cảnh, cha mẹ làm như vậy là vô tình hại con mình.

Có một cậu bé tên Tiểu Cường ở Trung Quốc được mẹ dẫn tới tham gia cuộc thi viết thư pháp. Cậu bé nghĩ rằng, mình chắc chắn giành được giải nhất vì người mẹ luôn nói con mình là người giỏi nhất. Kết quả là, cậu bé chỉ xếp thứ 3. Không hài lòng với kết quả này, cậu bé đến gặp ban giám khảo để tranh cãi, sau đó quá tức giận nên đã xé bài dự thi của những người khác. Người mẹ thấy vậy không những không bảo con mình xin lỗi, mà còn cho rằng đứa trẻ làm đúng và phàn nàn thêm.

Trong một lần khác, khi nhà trường tổ chức đại hội thể thao ở nội dung chạy tiếp sức 400 m, các bạn trong lớp phàn nàn vì Tiểu Cường chạy chậm nên dẫn tới kết quả là cả nhóm bị chậm theo.

Khi cậu bé nghe thấy những lời phàn nàn từ các bạn trong lớp liền giận dữ nói: “Mẹ tôi nói tôi là người giỏi nhất. Chính mấy người chạy chậm còn đổ thừa cho tôi”. Sau đó, cậu bé còn đánh một bạn cùng lớn, khiến cho ai nấy đều phẫn nộ vô cùng.

Điền Hoành Kiệt, một chuyên gia về giáo dục tâm lý trẻ em ở Trung Quốc cho biết: “Cách khen sai giống như liều thuốc độc”. Chúng ta thường khen trẻ thông minh, với ngụ ý khuyến khích trẻ trở nên xuất sắc hơn. Tuy nhiên trên thực tế, tùy vào từng hoàn cảnh thích hợp mà lời khen trở thành động lực giúp trẻ phát triển tốt hơn. Ngược lại, nếu khen sai cách sẽ để lại hậu quả vô cùng nghiêm trọng.

Khen sai cách như thuốc độc

Bạn của mẹ Tiểu Ngọc (5 tuổi) đến chơi và tặng cô bé một món quà rất xinh. Cô bé không chỉ xinh đẹp mà còn rất lễ phép, biết cảm ơn khi nhận quà. Bạn bè không khỏi xuýt xoa khen ngợi cô bé: "Con xinh quá, dễ thương quá!".

Thế nhưng, mẹ của Tiểu Ngọc liền nói rằng “đừng có khen con bé như thế”. Người bạn này bối rối không hiểu mình sai ở đâu.

Người mẹ liền giải thích: “Vẻ đẹp được quyết định bởi gen của cha mẹ, nếu khen dễ thương chẳng có ý nghĩa gì với con bé cả. Thực tế là nên khen con bé lễ phép, vì đó là kết quả của sự học hỏi và rèn luyện trong một thời gian”.

Khen vô tội vạ là hại trẻ, cha mẹ làm thế nào mới đúng? - 1

Thông minh là một loại tài năng bẩm sinh còn chăm chỉ đòi hỏi sự cố gắng của trẻ. Khen trẻ thông minh là khẳng định tài năng và phủ nhận sự cố gắng của chúng. Khi nỗ lực của trẻ liên tục bị từ chối và bỏ qua, kết quả chúng không chịu làm việc chăm chỉ và không chịu cho đi.

Để nhận được lời khen ngợi từ cha mẹ hoặc giáo viên, trẻ sẽ chọn những việc dễ làm, để thể hiện sự “khôn khéo” và thỏa mãn tính phù phiếm của mình. Khi đó, trẻ sẽ từ bỏ những điều khó khăn, vì trẻ sẽ cho rằng chúng “không thông minh” nếu không làm được, vì vậy tốt hơn là không nên làm.

Khen ngợi đúng cách là động lực để trẻ tiến lên

Alfred Adler, một nhà tâm lý học người Áo, khi còn nhỏ ông là một đứa trẻ ốm yếu và ốm yếu, không biết đi cho đến năm 4 tuổi. Vì những khiếm khuyết trên cơ thể của mình, Adler thường bị người khác chế giễu nên rất tự ti.

Nhìn cậu con trai chán nản, người cha động viên cậu rằng: “Adler, con đừng tin vào bất cứ điều gì, đừng để tình trạng khó khăn hiện tại bị kìm hãm”, ông nói với Adler.

Có thể nói, sự khích lệ của người cha đã tạo cho Adler niềm tin vững chắc, giúp ông kiên trì, theo đuổi mục tiêu và làm việc chăm chỉ.

Khen vô tội vạ là hại trẻ, cha mẹ làm thế nào mới đúng? - 2

Nhà tâm lý học William James từng nói: “Nhu cầu sâu thẳm nhất của bản chất con người là mong muốn được người khác khen ngợi”.

Khen ngợi phù hợp sẽ làm cho trẻ cảm thấy rằng, cha mẹ coi trọng mình, giúp chúng xây dựng lòng tự trọng và sự tự tin. Đặc biệt, nó còn khuyến khích trẻ khám phá những điều chưa biết và tìm cách khắc phục ngay cả khi gặp khó khăn.

Cha mẹ nên khen ngợi trẻ như thế nào?

Sức mạnh của lời khen là rất lớn. Vì vậy, khen trẻ thế nào cho đúng là điều các bậc cha mẹ phải học.

- Tập trung vào các hành vi cụ thể

Hãy cụ thể khi khen trẻ, chẳng hạn khi trẻ vẽ một bức tranh, chúng ta thường nói: “Con vẽ rất đẹp” hay “Con vẽ rất tuyệt”. Rốt cuộc đẹp ở đâu, tuyệt chỗ nào?

Thật ra, cha mẹ có thể nói thế này: “Con à, ngôi nhà con vẽ rất sáng tạo, cửa ra vào có hoa trông rất đẹp. Mẹ chưa bao giờ nhìn cánh cửa nào độc đáo như vậy. Con vẽ rất tuyệt vời”.

Khi khen cha mẹ phải chỉ ra được điểm nào tốt, điểm nào chưa tốt của trẻ, có như vậy lời khen của chúng ta mới thuyết phục hơn, trẻ cũng cảm thấy cha mẹ đã thực sự nhận thấy sự cố gắng của bản thân.

Khen vô tội vạ là hại trẻ, cha mẹ làm thế nào mới đúng? - 3

- Làm việc chăm chỉ quan trọng hơn thông minh

Dweck, một giáo sư tâm lý học tại Đại học Stanford, đã làm một thí nghiệm như vậy:

Dweck tìm thấy một nhóm trẻ em và cho chúng làm bài kiểm tra trí thông minh. Sau khi những học sinh này hoàn thành, một số học sinh được khen là "thông minh" và đặt những học sinh này vào vị trí thông minh. Số còn lại được khen là “chăm chỉ”.

Sau đó, những đứa trẻ được khen là "thông minh" bắt đầu rất hiếu động, nhưng sẽ không muốn thử thách lại khi gặp vấn đề. Trong khi những đứa trẻ được khen là "chăm chỉ" trở nên thất vọng nhưng can đảm hơn và tiếp tục khám phá.

Khen "thông minh" là ngụ ý rằng, khả năng của trẻ là cố định, khen "chăm chỉ" là để nói với trẻ rằng, khả năng của con người là vô hạn, có thể được phát triển thông qua sự chăm chỉ.

Khẳng định nỗ lực của trẻ quan trọng hơn là khoe khoang trí thông minh.

- Khen ngợi thật lòng

Lời khen của cha mẹ phải vừa phải, chú ý đúng lúc và tôn trọng sự thật.

Mark Twain nói: “Một lời khen chân thành có thể khiến tôi có động lực sống thêm được 2 tháng”.

Bản chất của con người là thích được khen ngợi, đặc biệt là đối với trẻ em, một lời khen của cha mẹ có thể khiến trẻ hạnh phúc rất lâu. Những lời khen ngợi phù hợp có thể ảnh hưởng đến tính cách, phẩm chất và thậm chí là số phận của trẻ.

Nguồn: [Link nguồn]Nguồn: [Link nguồn]