Đề văn hay nhưng chậm đổi mới

Trong số 6 môn thi tốt nghiệp THPT, đề thi của 2 môn văn và địa lý được dư luận đánh giá cao vì gắn với thời sự.

Ngay sau khi đề văn được công bố, dư luận đã đánh giá cao đề thi này. Đó là câu nghị luận xã hội (câu 2) đề cập trực tiếp đến một vấn đề rất thời sự, gương em Nguyễn Văn Nam dũng cảm cứu người.

Gắn với thời sự

PGS-TS Trần Hữu Tá, nguyên giảng viên Trường ĐH Sư phạm TP HCM, cho rằng Nguyễn Văn Nam vừa là hình ảnh cụ thể vừa là hình ảnh tượng trưng. Khi làm bài này, TS làm ngược cũng không đúng, làm khác đi cũng không hay. Trong những hoàn cảnh cụ thể nếu có cách xử lý khác thì cũng nên nhưng trong hoàn cảnh đặc biệt cấp thiết, không thể chần chừ thì hành động của Nam là dũng cảm, là hành động hướng thiện cần được cổ vũ.

Đồng tình với ý kiến trên, cô Nguyễn Thị Hoàng Mai, giáo viên văn của Trường Phổ thông Năng khiếu (ĐH Quốc gia TP HCM), cho rằng thực ra lòng dũng cảm là vấn đề không mới nhưng trước một tấm gương dũng cảm quên mình cứu người như của em Nguyễn Văn Nam trong guồng quay của cuộc sống thờ ơ, vô cảm ngày nay thì vấn đề đó lại trở nên vô cùng nóng bỏng, nhất là khi em Nam đang là học sinh lớp 12. Lẽ ra, em có mặt trong kỳ thi này nhưng vì cứu các em nhỏ mà em không còn cơ hội. Cô Mai tin rằng khi làm bài văn này, không ít thì nhiều TS cũng sẽ có những suy nghĩ rất tích cực, tác động tâm hồn, lối sống và tính cách của các em hơn rất nhiều so với những bài học đạo đức mang tính lý thuyết thuần túy trong sách giáo dục công dân. Được như vậy, mục đích định hướng của văn nghị luận xã hội nói riêng và môn ngữ văn nói chung đã rất thành công.

Thi sinh làm bài thi môn Văn tại Hội đồng thi Trường Quang Trung
(quận Đống Đa, Hà Nội)

Ở môn địa, đề thi cũng được đánh giá cao khi đưa vào đó những vấn đề thời sự như vấn đề lao động (câu I.2) trong bối cảnh thất nghiệp gia tăng và thời sự biển đảo (câu III.2). Thầy Lê Xuân Tuyền, giáo viên môn địa của Trường THPT Bình Phú, tỉnh Bình Dương, cho rằng ngoài việc kiểm tra kiến thức, câu hỏi về biển đảo còn mang tính giáo dục lòng yêu quê hương, chủ quyền biển đảo của nước ta...

Ý kiến của rất nhiều giáo viên và TS cho rằng đề thi môn văn và địa lý không yêu cầu TS phải “thuộc lòng” như đề thi của nhiều năm trước. Thay vào đó, chỉ cần hiểu bài và biết vận dụng kiến thức trong cuộc sống, những vấn đề thời sự xã hội là có thể làm tốt bài thi.

Đề lặp đi lặp lại

PGS-TS Trần Hữu Tá cho rằng với đề văn 3 câu như hiện nay thì chỉ có câu 2 nghị luận xã hội (3 điểm) là đổi mới, câu 1 kiểm tra kiến thức, câu 3 nghị luận văn học vẫn cũ.

Ở một khía cạnh khác, nhiều giáo viên nhận ra rằng chưa đầy 10 năm, đề thi tốt nghiệp môn văn trùng lắp khá nhiều. Cụ thể đề thi năm nay là tác phẩm Thuốc của Lỗ Tấn cũng đã ra trong đề thi năm 2007, 2009; hay tác phẩm Vợ chồng A Phủ cũng đã ra trong đề thi năm 2007 và 2009. Tương tự, Vợ nhặt của Kim Lân, Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm hay Việt Bắc của Tố Hữu thì cứ cách năm lại lặp lại.

Nhiều giáo viên cho biết trong chương trình, sách giáo khoa của môn văn lớp 12, số các tác phẩm “kinh điển” cũng chỉ 5 hoặc 6, kể cả tác giả văn học nước ngoài. Chính vì vậy, sự trùng lặp trong việc ra đề là tất yếu.

“Tôi không lạc quan bởi đề thi chưa đổi mới là bao” - PGS-TS Trần Hữu Tá nói. Ông cho biết phân kỳ văn học ở bậc THPT rất rõ và đề thi tốt nghiệp THPT nằm gọn trong chương trình lớp 12 nhưng với kiểu ra đề lặp đi lặp lại mấy tác phẩm (có thể cũng hay) là nguy hiểm, khiến học sinh là “tù nhân” của mấy tác phẩm. Kiểu ra đề này đang giết chết cảm xúc văn học của cả thầy và trò. Đổi mới thi cử ắt sẽ dẫn đến đổi mới dạy, học. Việc này, Bộ GD-ĐT phải làm nhanh.