Dạy thêm: Chỗ siết, chỗ buông

Về cơ bản, học thêm, dạy thêm xuất phát từ nhu cầu của phụ huynh học sinh muốn con mình giỏi hơn. Dĩ nhiên, đã có cầu ắt sẽ có cung.

Ngày 7/4, Thanh tra Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) tỉnh Nghệ An phát hiện cô giáo Bùi Thị Hiền, giáo viên Trường Tiểu học Trung Đô (TP Vinh), dạy thêm cho học sinh tiểu học tại nhà riêng. Tại thời điểm kiểm tra, cô Hiền dạy thêm cho 41 học sinh lớp 5. Lớp học diễn ra từ 19 giờ 30 phút đến 21 giờ 30 phút cùng ngày.

Thà để dạy thêm còn hơn chạy xe ôm...

Chánh Thanh tra Sở GD-ĐT Nghệ An cho biết cô Hiền vi phạm quy định dạy thêm, học thêm tại Thông tư 17 của Bộ GD-ĐT và Quyết định 01 ngày 11/1/2013 của UBND tỉnh Nghệ An. Cô An bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục 10 triệu đồng.

Đây là trường hợp giáo viên bị xử phạt hành chính về việc dạy thêm đầu tiên ở Nghệ An. Sự kiện này thổi bùng cuộc tranh luận có nên cấm dạy thêm một cách triệt để, trong khi nhu cầu học thêm của học sinh là có thật hay cần có những quy định mềm hơn, thực tế hơn để quản lý?

Kết thúc giờ học buổi chiều lúc 16 giờ 30 phút, Lý Thế Vĩnh (học sinh lớp 4 một trường tiểu học ở quận Tân Bình, TP HCM) được cha chở đến một trung tâm bồi dưỡng văn hóa đặt tại Trường Tiểu học Trần Hưng Đạo (quận 1) để học thêm toán và tiếng Việt. Lớp học thêm ở đây hoạt động từ 18 giờ đến 20 giờ 30 phút, Vĩnh không có thời gian quay về nhà nghỉ ngơi, ăn nhẹ nên phải tranh thủ ăn trên xe, lúc được cha chở đi.

Chị Nguyễn Thị Lương, mẹ của Vĩnh, cho biết con chị học thêm ở trung tâm này 3 buổi/tuần và đã được một năm. “Dù vất vả đưa đón nhưng việc cho con đi học thêm là tốt nhất, giúp nó tiến bộ hơn trong học tập” - chị cho biết.

Lê Văn Hiếu (học lớp 9 Trường THCS Linh Trung, quận Thủ Đức, TP HCM) cũng 3 buổi/tuần được mẹ chở đi học thêm ở nhà thầy cô. Chị Hiền, mẹ Hiếu, cho biết học lực của Hiếu không thật sự tốt, năm nay vào lớp 10 nhưng với sức học này sẽ rất khó đỗ vào trường công lập trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT ở quận Thủ Đức. Cho Hiếu đi học thêm, gia đình yên tâm hơn là để cậu tự học ở nhà.

Học sinh học thêm tại Trường Tiểu học Trần Hưng Đạo (quận 1, TP HCM) chiều 11/4. Ảnh: Tấn Thạnh

Đóng góp ý kiến cho việc xây dựng quy định quản lý dạy thêm học thêm tại TP HCM do Sở GD-ĐT tổ chức vừa qua, ở góc độ nhà giáo, bà Nguyễn Thị Thu Cúc, Hiệu trưởng Trường THPT Gia Định, cho rằng áp lực lớn nhất của học sinh chính là thi cử. Nếu các em tự học thì kết quả trong các kỳ thi thường không cao.

“Ngay như con tôi, khi lên lớp 9, tôi phải cho đi học thêm vì sợ sẽ rớt lớp 10 Trường THPT Gia Định. Đối với kỳ thi tuyển sinh ĐH, đề thi trắc nghiệm thường bao trọn kiến thức THPT nên bắt buộc học sinh phải đi học thêm thì mới làm được. Chỉ những học sinh thật sự giỏi và được học với giáo viên có kinh nghiệm thì không đi học thêm mà vẫn đậu ĐH” - bà Cúc nhìn nhận.

Khẳng định dạy thêm còn là nhu cầu của giáo viên muốn học sinh của mình học giỏi và nhiều khi chuyện này không hề liên quan đến tiền bạc, bà Lê Thị Ngọc Điệp, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm (quận 1), cho biết nhiều giáo viên tổ chức phụ đạo cho học sinh yếu sau giờ học mà không lấy tiền. Thậm chí, có giáo viên còn đem học sinh về nhà tắm gội và cho ăn, sau đó chờ phụ huynh tới rước mà không lấy đồng nào.

“Khi đã chọn nghề giáo, không thầy cô nào có tham vọng mình sẽ có một cuộc sống giàu sang nhưng cũng chẳng ai chỉ uống nước lã mà có thể sống được” - bà Dương Thị Trúc Bạch, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai (quận 3), tâm sự.

Từ thực tế, bà Điệp thừa nhận: “Tôi không cấm giáo viên dạy thêm bởi không thể nào bảo đảm đời sống cho các thầy cô. Tôi chỉ nói với họ là nếu để xảy ra phản ánh của phụ huynh thì giáo viên không những không được dạy thêm mà còn không được đứng lớp nữa”.

Ông Nguyễn Hoài Chương, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP HCM, cho rằng bản thân học sinh vì muốn hơn bạn bè nên mới đi học thêm. “Với vai trò là nhà quản lý, tôi thà để giáo viên dạy thêm còn hơn là làm nghề khác như buôn bán, chạy xe ôm” - ông Chương chia sẻ.

Chưa thể xử phạt

Dù việc dạy thêm, học thêm là nhu cầu và phụ huynh muốn con mình học giỏi hơn bạn bè nhưng nhiều ý kiến ở TP HCM cho rằng ngoài giờ học trên lớp, việc học thêm sẽ làm cho trẻ mất đi khả năng tự học, tư duy.

Ông Đinh Thiện Căn, Trưởng Phòng GD-ĐT quận 1, cho biết phụ huynh ở TP HCM đặt yêu cầu rất cao đối với con em mình, trong khi khả năng thực sự của nhiều em không tới. Để thực hiện ước muốn con mình phải giỏi hơn con người khác, nhiều phụ huynh đưa trẻ đi học hết ở nhóm lớp này đến trung tâm khác mà không biết chúng tiếp thu được gì.

Theo bà Nguyễn Thị Minh Nguyệt, Phó Phòng GD-ĐT quận 3, nếu cho học trước khi vào lớp 1, học sinh sẽ có tình trạng vì biết rồi, học rồi nên lơ là, bỏ qua, không chú ý. Đó là chưa kể nhiều phụ huynh thuê gia sư bát nháo, dạy trẻ không đúng phương pháp nên khi học sinh vào lớp 1 sẽ rất khó thích nghi với cách dạy ở trường.

Bà Võ Ngọc Thu, Trưởng Phòng GD-ĐT quận 5, cho rằng bác sĩ sau giờ làm việc có quyền làm thêm ở phòng mạch thì giáo viên sau khi hết thời gian ở trường cũng phải có quyền dạy thêm, kiếm thêm bằng chính sức lao động của mình. Nếu muốn hạn chế tiêu cực của dạy thêm, chỉ còn cách đổi mới đồng bộ việc thi cử, sách giáo khoa.

Ông Nguyễn Hoài Chương đánh giá việc học sinh bị ép học thêm nhiều quá làm giảm khả năng sáng tạo. Thực tế cho thấy nhiều thí sinh đỗ thủ khoa vào những trường ĐH lớn đều ở các vùng quê khó khăn, không có điều kiện học thêm.

Khi Thông tư 17 ra đời, Sở GD-ĐT TP HCM đã có hướng dẫn thực hiện nhưng lãnh đạo Thành ủy TP cho rằng việc này sẽ ảnh hưởng đến tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của giáo viên các cấp. Vì vậy, sở phải lấy ý kiến các sở - ngành liên quan và lãnh đạo 24 quận - huyện..., sau đó tập hợp lại và xin ý kiến một lần nữa. Sau khi hoàn thiện quy định, sở mới trình UBND TP để ban hành quyết định.

Sở GD-ĐT TP HCM đã lấy ý kiến các nhà giáo, chuyên gia và đã chuyển qua Sở Tư pháp thẩm định, sau đó mới trình UBND TP. Đại diện Sở GD-ĐT cho biết một số nội dung bất cập trong Thông tư 17 về quản lý dạy thêm được TP HCM điều chỉnh để phù hợp với tình hình của TP. Ví dụ, giáo viên mở nhóm dạy ở nhà mà không dạy cho học sinh của mình thì chỉ cần có ý kiến đồng ý của hiệu trưởng và báo cho UBND cấp phường về địa điểm là được, không cần phải giám đốc Sở GD-ĐT ban hành quyết định.

Hiện TP HCM chưa có quy định về xử lý giáo viên dạy thêm sai quy định nên chưa thể xử phạt được.