Chạy nước rút với một kỳ thi chung

Từ năm 2015, Bộ GD-ĐT phải tổ chức chỉ một kỳ thi quốc gia để phục vụ mục tiêu xét tốt nghiệp THPT và làm cơ sở tuyển sinh ĐH, CĐ - theo chỉ đạo của Chính phủ. Đây là thách thức lớn vì quỹ thời gian còn lại quá ngắn, trong khi ngành giáo dục còn ngổn ngang trăm mối.

“Năm nào cũng vậy, những ngày thi ĐH, tôi phải ngủ tại trường, gần như thức trắng vì lo lắng, chỉ cần một sơ suất nhỏ là có thể ảnh hưởng đến kỳ thi” - hiệu trưởng một trường ĐH tại TP HCM nói và cho rằng kỳ thi ĐH - CĐ theo hình thức 3 chung thực sự rất nặng nề, quá vất vả và áp lực; do vậy, việc Chính phủ yêu cầu tổ chức một kỳ thi chung là hợp lý.

Quá đột ngột, cần một năm đệm

Tuy nhiên, việc thay đổi kỳ thi phải có hệ thống quy chế đi theo, nếu pháp luật không hoàn thiện thì sẽ rất phức tạp. Vị hiệu trưởng này cũng cho rằng lộ trình một năm thì quá đột ngột. Đáng ra, năm 2015 là bước đệm để năm 2016 thực hiện vì thay đổi thi cử là thay đổi cả cách dạy cùng cách học. Nếu chỉ có một năm để thay đổi cả hệ thống thi cử thì cực kỳ áp lực. Ngoài ra, cần phải giải quyết những tồn đọng của kỳ thi 3 chung, ví dụ thí sinh trượt ĐH năm nay thì sang năm sẽ phải thi thế nào, nếu không còn thi chung thì việc chuyển trường sẽ giải quyết ra sao…

TS Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng Phòng Phát triển Chiến lược Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP HCM, cho rằng việc thi cử vừa là vấn đề xã hội vừa là vấn đề học thuật và Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) phải chịu trách nhiệm về vấn đề học thuật. Bộ phải sớm có ý kiến về phương pháp tổ chức kỳ thi. Theo ông Dũng, đã tổ chức thi thì phải có quy chế, vấn đề cấp thiết đặt ra là việc dạy học phải vận hành như thế nào để thí sinh theo được kỳ thi mới? “Thay đổi vấn đề chuyên môn và học thuật không hề đơn giản, nhất là chỉ trong vòng một năm. Theo tôi, phương thức tổ chức một kỳ thi ảnh hưởng đến hàng triệu học sinh nên không thể duy ý chí” - ông Dũng nói.

PGS-TS Đặng Vũ Ngoạn, Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ Thực phẩm TP HCM, cho biết mỗi năm, để tổ chức kỳ thi 3 chung, trường phải bù lỗ hàng trăm triệu đồng, có khi lên vài tỉ đồng. Việc gộp thành một kỳ thi sẽ giảm được nhiều tốn kém, phiền hà. Tổ chức kỳ thi theo hướng lấy kết quả để xét tuyển vào ĐH, kết hợp với phỏng vấn, đánh giá năng lực của thí sinh là phù hợp. Thế nhưng, vấn đề quy chế, kỹ thuật cụ thể của kỳ thi phải được nhanh chóng, gấp rút làm ngay.

Cứ làm từ năm 2015 nhưng phải chất lượng hơn trước!

Trước lo lắng của một số chuyên gia về việc tổ chức kỳ thi quốc gia ngay từ năm 2015 có thể là gấp gáp, GS Đào Trọng Thi - Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội - cho rằng việc này hoàn toàn có thể làm được.

Các thí sinh sau buổi thi ĐH tại cụm Trường ĐH Ngoại thương (cơ sở 2) vào tháng 7/2014 Ảnh: TẤN THẠNH

Theo GS Thi, kỳ thi 3 chung năm nay đã khác hẳn những năm trước. Trước đây là Bộ GD-ĐT buộc các trường phải tham gia kỳ thi 3 chung mang tính chất quốc gia, còn bây giờ thì các trường muốn có thể tham gia, không muốn thì tuyển sinh riêng với những điều kiện khác. Rõ ràng đã là một bước đệm để sang năm các trường tự tổ chức tuyển sinh theo phương án riêng. “Vấn đề là làm sao để kết quả thi tốt nghiệp THPT đáng tin cậy và các trường ĐH, CĐ có thể sử dụng kết quả này để phục vụ việc xét tuyển của mình. Bộ GD-ĐT phải đặt vấn đề tổ chức kỳ thi tốt hơn” - GS Thi nhấn mạnh. Theo chuyên gia này, một kỳ thi mà tỉ lệ tốt nghiệp lên đến 99% là không đáng tin cậy.

Về một số ý kiến cho rằng có thể việc tổ chức thi sẽ được thực hiện theo cụm tại các địa phương nhưng có thể một số trường ĐH, CĐ phải tham gia coi thi hoặc tham gia khâu tổ chức thi, ông Thi khẳng định việc tổ chức kỳ thi toàn quốc hay giao cho các tỉnh tổ chức đều là quyền của Bộ GD-ĐT nhưng việc có giảng viên ĐH tham gia thì cần nghiên cứu kỹ. “Để kỳ thi tốt nghiệp nghiêm túc hơn, chất lượng hơn, Bộ GD-ĐT đã từng thử nghiệm việc đưa giảng viên ĐH về các địa phương được 1-2 năm nhưng rồi cũng bỏ. Ngoài chi phí đi lại, ăn ở cho các giảng viên thì cũng phải tính đến tâm lý lo ngại của nhiều người khi về địa phương coi thi” - GS Thi nói.

GS Thi cũng băn khoăn rằng việc đưa ra một “đề án” đổi mới thi - tuyển sinh trong tương lai vào thời điểm này thì hơi sớm. “Đổi mới thi tốt nghiệp THPT phải theo chủ trương của đổi mới chương trình - sách giáo khoa, tức là phải thay đổi từ truyền thụ kiến thức sang đánh giá năng lực. Mà nếu đánh giá năng lực thì phải kiểm tra kiến thức tổng hợp của thí sinh, bài thi không thể chỉ có kiến thức riêng của một môn mà tích hợp kiến thức của nhiều môn như lý, hóa, sinh, thậm chí là cả mảng xã hội. Quan điểm riêng của tôi là năm 2015 cứ tổ chức kỳ thi như năm nay nhưng làm tốt hơn. Bao giờ chương trình - sách giáo khoa đổi mới thì xây dựng một đề án đổi mới căn bản, toàn diện cả về cách thức tổ chức, nội dung, mục tiêu đánh giá… kỳ thi. Học sinh học gì thi nấy, bây giờ đang là truyền thụ kiến thức thì khó có thể chuyển sang kiểu đánh giá năng lực một cách đột ngột” - ông nhấn mạnh.