Bối rối vì bỏ dấu 'suy ra', 'tương đương' trong môn Toán lớp 9

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Sách giáo khoa Toán không dùng ký hiệu "tương đương" và "suy ra", khiến Đăng Quang thấy lạ lẫm, lo nếu quen tay sẽ bị trừ điểm trong bài thi vào lớp 10.

Đăng Quang, học sinh lớp 9 trường THCS Sài Đồng, quận Long Biên, Hà Nội, được thầy cô lưu ý không dùng dấu tương đương (<=>) và suy ra (=>) khi làm bài môn Toán, nếu cần thiết thì viết đầy đủ chữ "suy ra".

Trước kia, Quang thường dùng ký hiệu "tương đương" trong biến đổi phương trình, hệ phương trình; còn "suy ra" dùng nhiều trong các bài hình học. Quang thấy dùng như vậy ngắn gọn, giúp lời giải có sự liên kết với nhau.

"Em nghĩ Toán học nên dùng ký hiệu để tối giản lời diễn giải chứ? Giờ không cho dùng, viết chữ "suy ra" mất thời gian hơn, còn giải phương trình trông cứ cụt cụt", Quang nói.

Trong các bài kiểm tra ở trường, Quang vẫn được cho điểm nếu "quen tay". Nhưng trong kỳ thi lớp 10 sắp tới, nam sinh không biết liệu có mất điểm không.

"Em thấy bối rối quá, sao lại có thể mất điểm giữa việc dùng và không dùng ký hiệu", Quang bày tỏ.

Minh Thư, học sinh lớp 9 ở Bắc Ninh, cũng được thầy cô dặn như vậy. Nữ sinh thấy ký hiệu toán học giúp em dễ theo dõi các bước biến đổi, biết dòng phía dưới có quan hệ như nào với phía trên. Tuy không quá bất tiện nếu bỏ, song Thư thấy khó hiểu vì vẫn thấy hai ký hiệu này xuất hiện trong nhiều sách và tài liệu tham khảo.

"Em bối rối vì sao lại có sự khác nhau giữa những cái mình được học", Thư nói.

Đây không phải thắc mắc của riêng Quang và Thư. Từ đầu năm học mới đến nay, hàng trăm bài viết được thảo luận sôi nổi trên các diễn đàn của giáo viên THCS, băn khoăn về cách dùng dấu tương đương, suy ra. Các địa phương như Vĩnh Phúc, Bà Rịa - Vũng Tàu..., ghi nhận ý kiến, trao đổi về chủ đề này trong các hội nghị, hội thảo, tập huấn.

Dấu tương đương được dùng trong một bài giải hệ phương trình. Ảnh minh họa: Thanh Hằng

Theo cô Phạm Thị Kim Huệ, Phó hiệu trưởng trường THCS Chương Dương, Hà Nội, ở chương trình cũ, dấu tương đương xuất hiện và được định nghĩa trong bài về phương trình tương đương, ở lớp 8. Trong chương trình mới, bài này được đưa vào lớp 10. Vì vậy về bản chất, học sinh THCS không được học về dấu tương đương, nên thầy cô lưu ý không sử dụng.

Lý giải, GS Đỗ Đức Thái, Tổng chủ biên chương trình môn Toán, cho biết ở cấp THCS, chương trình chỉ giới thiệu sơ lược về tập hợp, không còn đưa vào những khái niệm tập con, hai tập hợp bằng nhau, tập rỗng. Khi không có những khái niệm đó thì không thể đưa phương trình tương đương vào sách giáo khoa nữa.

Dấu suy ra cũng không được đề cập trong chương trình. Học sinh được học về các mệnh đề kéo theo ở lớp 10.

Tuy nhiên, thầy Chính, giáo viên Toán một trường tư thục ở Hà Nội, thấy rằng các tài liệu, sách tham khảo chưa được đồng bộ, vẫn sử dụng ký hiệu tương đương và suy ra. Nhiều học sinh và cả giáo viên THCS vẫn quen dùng ký hiệu này.

Vấn đề nhiều thầy cô và học sinh quan tâm là có bị trừ điểm nếu sử dụng dấu "suy ra" và "tương đương" trong bài thi không.

Theo GS Đỗ Đức Thái, tháng 7/2024, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành công văn hướng dẫn nhiệm vụ giáo dục trung học, nêu rõ: Thực hiện đánh giá học sinh THCS và THPT theo quy định, không vượt quá yêu cầu cần đạt của chương trình.

"Chương trình không có yêu cầu cần đạt nào về phương trình tương đương nên học sinh sử dụng khi làm bài cần bị trừ điểm", ông Thái nhấn mạnh. "Không có gì tác động tốt hơn đến học sinh là trừ điểm, có vậy thì các em mới nhớ, giáo viên mới không dám dạy".

Nhiều nơi đã áp dụng quy định này. Thầy Chính cho biết kỳ thi học sinh giỏi cấp quận Cầu Giấy, Bắc Từ Liêm đều trừ điểm nếu học sinh dùng dấu tương đương và suy ra.

Nhưng nhiều giáo viên không đồng tình. Thầy Đỗ Bảo Châu, giáo viên Toán, trường Phổ thông liên cấp FPT Hà Nam, nói ký hiệu Toán học giúp giữ liên kết trong các bước biến đổi và mạch tư duy của học sinh.

"Cái này nên nhắc nhở là chính, chứ trừ điểm thì khắt khe quá", thầy Châu nhìn nhận.

Cô Kim Huệ cho biết không chỉ trường THCS Chương Dương mà giáo viên trong quận Hoàn Kiếm cũng thống nhất không trừ điểm của học sinh nếu các em dùng đúng. Còn nếu dùng sai, phép tính đó không được tính điểm là đương nhiên.

Lý do là giáo viên cũng khó thay đổi thói quen trong thời gian ngắn. Cùng đó, giải phương trình mà không có dấu tương đương thì "rất thiếu". Khi có dấu này, học sinh có thể trình bày 2-3 phép tính trong một dòng, giúp thuận tiện và dễ theo dõi bài làm hơn so với việc phải xuống dòng sau mỗi phép tính.

Thí sinh thi lớp 10 tại trường THCS Trần Quốc Toản, TP Thủ Đức, TP HCM, tháng 6/2024. Ảnh: Quỳnh Trần

Trước băn khoăn của thầy trò, trong thông báo về cấu trúc đề thi lớp 10, Quảng Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu đã ghi chú là vẫn chấm điểm đầy đủ nếu học sinh dùng dấu suy ra và tương đương.

Đại diện phòng Giáo dục Trung học, Sở Giáo dục và Đào tạo Bà Rịa - Vũng Tàu, giải thích việc này để thống nhất trong toàn tỉnh và đảm bảo quyền lợi học sinh. Song, ông lưu ý quy định chỉ áp dụng trong kỳ thi lớp 10.

"Qua việc này, chúng tôi cũng yêu cầu thầy cô thực hiện đúng nội dung, tiến độ chương trình, chú ý những thay đổi, điểm khác biệt giữa chương trình cũ và mới để dạy cho học sinh", ông nói.

Cán bộ một Sở ở phía Bắc cho biết dù không thông báo bằng văn bản, song trong các buổi tập huấn, bồi dưỡng, Sở đều lưu ý giáo viên không trừ điểm học sinh khi viết ký hiệu tương đương, suy ra.

"Chúng tôi cho rằng việc có hay không dùng ký hiệu không ảnh hưởng tới các vấn đề bản chất của Toán học, cũng không phản ánh tư duy của học sinh. Đây là hình thức diễn đạt thôi, không nên quá khắt khe", ông cho hay.

Ông Thái cho rằng quá trình đổi mới không tránh được tình trạng chệch choạc trong giai đoạn đầu, giáo viên cần nghiên cứu chương trình một cách cẩn thận. Thay vì sử dụng ký hiệu, ông gợi ý học sinh diễn đạt bằng các cụm từ như "suy ra" hoặc "ta có", "do đó ta có"... để thể hiện lập luận của mình.

Đăng Quang cũng làm như vậy, song vẫn lo lắng nếu lỡ tay viết ký hiệu tương đương vào bài rồi bị trừ điểm.

"Em mong Hà Nội sớm thông tin về việc này, nếu không trừ điểm như các địa phương khác thì bọn em yên tâm hơn", Quang nói.

*Tên một số học sinh, giáo viên được thay đổi