9.400 tỷ đồng và nỗi buồn mang tên 'học ngoại ngữ'

Đầu tư nhiều, thậm chí có cả đề án 9.400 tỷ cho dạy và học ngoại ngữ nhưng sự thật đáng buồn là số đông sinh viên ra trường không có khả năng giao tiếp ngoại ngữ, nhiều cán bộ quản lý cũng phải né tránh khi được hỏi về trình độ ngoại ngữ của sinh viên hiện nay.

Thời lượng học ngoại ngữ trong nhà trường hiện nay còn quá ít. (Ảnh mang tính minh họa, nguồn Internet)

Sinh viên mất ăn, mất ngủ vì ngoại ngữ 

Một trong những thực trạng đáng lo ngại hiện nay đối với giáo dục hệ Đại học là tình trạng sinh viên thiếu kiến thức Tiếng anh cơ bản cũng như chuyên ngành đang chiếm tỉ lệ rất cao.

Số liệu khảo sát tại 18 trường ĐH ở Việt Nam cho thấy điểm bình quân sinh viên năm nhất dao động ở mức 220-245/990 điểm TOEIC, và với mức điểm này sinh viên cần khoảng 360 giờ đào tạo (480 tiết) để đạt được 450-500 điểm TOEIC - mức điểm mà rất nhiều doanh nghiệp đang coi là mức tối thiểu để họ chấp nhận hồ sơ. 

Tuy nhiên, theo số liệu khảo sát của Vụ Giáo dục ĐH, thường các trường chỉ có khoảng 225 tiết học tiếng Anh cho sinh viên. Với lượng thời gian ngắn không đủ để giáo viên, sinh viên giảng dạy và tiếp thu đầy đủ cả 4 kĩ năng nghe, nói, đọc, viết hơn nữa số lượng sinh viên trong một lớp lại đông.

Theo thống kê của Bộ Lao động thương binh và xã hội, mỗi năm Việt Nam cho ra lò khoảng 400.000 cử nhân, nhưng cứ 10 người thì có tới 6 người thiếu kỹ năng và tiếng Anh. Số đông sinh viên ra trường không thể giao tiếp ngoại ngữ do không có những kiến thức cơ bản về câu, từ.

Một nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (WB) cũng chỉ rõ, trình độ tiếng Anh và thiếu các kỹ năng mềm khiến sinh viên Việt thường thất thế trong các buổi phỏng vấn. Bên cạnh đó, các nhóm kĩ năng cần thiết cũng chưa được trang bị đầy đủ cho sinh viên Việt. 

Người sử dụng lao động Việt Nam nhận thấy sự yếu kém đặc biệt nghiêm trọng trong kĩ năng giao tiếp và tiếng Anh cũng như kiến thức thực tế trong công việc của một sinh viên mới ra trường. Đây là một nguyên nhân chính khiến số cử nhân thất nghiệp ở Việt Nam cao.

Nỗi buồn đề án ngoại ngữ gần 9.400 tỷ 

Đề án Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020 được phê duyệt năm 2008. Mục tiêu là đổi mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ trong các trường, để "đến năm 2020, đa số thanh niên Việt Nam tốt nghiệp trung cấp, cao đẳng và đại học có đủ năng lực ngoại ngữ sử dụng độc lập, tự tin giao tiếp, học tập, làm việc trong môi trường hội nhập, đa ngôn ngữ, đa văn hóa, biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân Việt Nam".

Đề án có tổng kinh phí gần 9.400 tỷ đồng, trong đó giai đoạn 2008-2010 là 1.000 tỷ đồng, giai đoạn 2011-2015 gần 4.400 tỷ đồng, giai đoạn 2016-2020 khoảng 4.000 tỷ đồng. 

Tuy vậy, sau 8 năm thực hiện, đến nay đề án tiêu tốn khoản tiền khá lớn nhưng chưa đạt được kết quả mong muốn.

Số giáo viên đạt chuẩn của nhiều địa phương còn thấp hơn nhiều. Như Cao Bằng hiện chỉ có 86 giáo viên tiếng Anh trong khi có 275 trường. Nhiều tỉnh khác rơi vào hoàn cảnh tương tự, như Hà Giang, Bắc Kạn, Lào Cai, Sơn La, Hòa Bình, Hà Tĩnh, Kon Tum, Khánh Hòa...

Giám đốc nhiều sở giáo dục đánh giá, việc học tiếng Anh hiện nay vẫn loay hoay ở hai kỹ năng là đọc, viết và chủ yếu phục vụ cho mục đích thi chứ chưa thực sự ứng dụng cao trong thực tiễn. Nhiều người bằng nọ, chứng chỉ kia nhưng đi dự hội thảo, tiếp xúc với người nước ngoài không dám nói. Việc đánh giá năng lực học sinh cũng mới dừng lại ở kỳ thi THPT quốc gia. 

Trả lời chất vấn các đại biểu Quốc hội sáng 16/11, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cũng khẳng định đề án dạy ngoại ngữ không đạt mục tiêu. Bộ trưởng Nhạ thẳng thắn nhận trách nhiệm, đồng thời cho biết, đang rà soát, điều chỉnh cách tiếp cận, sau đó mới đến mục tiêu, làm sao để chương trình nội dung phải thống nhất, trong đó chú ý đào tạo đội ngũ giáo viên.