Bóng đá Ba Lan và công cuộc phục hưng của "ông Bô-nhếch"

Giữa lúc Robert Lewandowski cùng đồng đội chinh chiến ở EURO 2020, một người đàn ông mỉm cười trong cánh gà. Không phải Lewy, ông mới chính là nhân vật vĩ đại nhất trong lịch sử bóng đá Ba Lan. Sau ngày giải nghệ, ông đang từng bước vực dậy bóng đá nước nhà trên cương vị quản lý. Ông là Zbigniew "Bô-nhếch" Boniek, một người có tên được đưa vào từ điển Việt Nam!

Hoài niệm về Boniek

Cô Ô-sin, Chí Phèo, cụ Khốt... là những nhân vật kinh điển từ văn học nghệ thuật bước vào từ điển tiếng Việt. Một truyện ngắn tiếng Việt, một tập truyện Liên Xô, một bộ phim truyền hình Nhật Bản đã giúp họ sống mãi trong tâm khảm người Việt Nam. Nhưng trái với những nhân vật hư cấu kể trên, "ông Bô-nhếch" lại là một người có thật. Tên đầy đủ của ông là Zbigniew Boniek, cựu danh thủ Ba Lan thập niên 80.

Boniek không chỉ góp vai một trong những danh thủ vang bóng của bóng đá Ba Lan thời Chiến tranh Lạnh, ông còn là ngôi sao sáng nhất của đội tuyển thời điểm đó. Là một cầu thủ đa năng có thể chơi ở mọi vị trí, từ hậu vệ đến tiền đạo, Boniek khiến tất cả phải trầm trồ thán phục mỗi lần ông xuất hiện trên sân. Cao lớn, mạnh mẽ nhưng cũng vô cùng nhanh nhẹn và khéo léo, Boniek chính là thủ lĩnh của ĐT Ba Lan trong 3 kỳ World Cup 1978, 1982, 1986.

Boniek hiện giờ là Chủ tịch LĐBĐ Ba Lan kiêm Phó Chủ tịch UEFA.

Cái tên Boniek đi vào tâm trí người Việt ở Espana 82 bên cạnh những Paolo Rossi, Michel Platini, Zico. Tại vòng bảng thứ 2 kỳ World Cup Thế giới năm đó, Boniek chính là người hùng với cú hattrick vào lưới ĐT Bỉ. Đó là màn trình diễn không tưởng giữa 65 ngàn CĐV ngồi chật kín sân Camp Nou. Bô-nhếch đi bóng, Bô-nhếch ghi bàn, Bô-nhếch kiến tạo... là điều được các BLV Việt Nam lặp đi lặp lại suốt các trận đấu của ĐT Ba Lan.

Nếu Boniek không bị treo giò ở trận bán kết gặp ĐT Italia, hẳn đội bóng thiên thanh sẽ không thể có 90 phút dễ dàng đến thế. Ông trở lại ở trận gặp Pháp và giúp đội nhà thắng 3-2, qua đó giành vị trí thứ 3 chung cuộc. Espana 82 cũng là thời khắc mở sang một chương mới trong sự nghiệp của Boniek, khi ông có cơ hội tung hoành trời Âu. Điểm đến ông chọn chính là Juventus, nơi ông sát cánh bên cạnh bại tướng của mình ở World Cup - Michel Platini.

Giữa một rừng sao của Bà đầm già, thú vị thay, Boniek lại trở nên nổi bật hơn tất cả. Gã trai chân ướt chân ráo từ Đông Âu tới rồi khiến tất cả ngỡ ngàng nhờ chòm ria mép không lẫn bất kỳ ai. Trong 3 năm Boniek khoác áo Juventus, tầm ảnh hưởng của ông tại CLB có phần lấn át cả Platini. Nỗi khổ lớn nhất của HLV Giovanni Trapattoni là xếp Boniek vào vị trí nào để phát huy tốt nhất những tố chất ông có. Diego Maradona còn nói Boniek là cầu thủ đá phản công hay nhất thế giới.

Vậy Boniek có "Bô-nhếch" hay không? Hoàn toàn không! Lịch lãm và mang phong cách chơi bóng của một quý ông, Boniek được cố Chủ tịch Juventus Gianni Agnelli đặt biệt danh trìu mến Bello di notte (Vẻ đẹp về đêm). Cái tên đó gắn liền với Boniek còn bởi ông luôn ghi bàn trong những trận đấu quan trọng: Chung kết Cúp C3 1984, Siêu cúp châu Âu 1984, và Chung kết Champions League 1985. Cụm từ "Bô nhếch" ám chỉ những người ăn mặc luộm thuộm thực ra chỉ là liên tưởng cái tên của Boniek với từ "nhếch nhác" mà thôi.

Chiến công của Chủ tịch "Bô-nhếch"

Phàm những cầu thủ tài năng ai cũng có một vài thói hư tật xấu, và Boniek cũng không phải ngoại lệ. Ngay từ thời còn là ngôi sao số một của Juventus, ông đã thường xuyên bị chỉ trích vì thói tự coi mình là trung tâm của vũ trụ. Boniek thích phá vỡ chiến thuật cả đội định trước, bắt các đồng đội và HLV phải chiều ý mình. Không còn giữ được thế độc tôn ở Juventus, Boniek chuyển sang Roma, tiếp tục làm trụ cột của cả đội cho đến ngày giải nghệ.

Gác lại sự nghiệp quần đùi áo số, Boniek chuyển sang công tác huấn luyện nhưng không đạt được thành tựu nào đáng kể. Phải đến lúc trở thành nhà quản lý bóng đá, ông mới lấy lại tiếng tăm người hùng một thuở. Ông cũng gặt hái không ít thành công trong công việc kinh doanh và bình luận viên truyền hình. Từng có thời gian Boniek là ứng viên hàng đầu cho vị trí Bộ trưởng Thể thao Ba Lan, nhưng ông từ chối đảm nhiệm vì không có hứng thú. Thay vào đó, ông chọn ghế Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Ba Lan.

Kể từ lúc ngồi vào ghế nóng năm 2012, sự nghiệp của Boniek lên như diều gặp gió cùng bóng đá quốc gia Đông Âu này. Mang trong mình cái điên của một ngôi sao lắm tài, nhiều tật, Boniek nổi tiếng với người hâm mộ nhờ vô vàn cải cách táo bạo như đề xuất mang pháo sáng vào sân - một điều chỉ các hooligan mới dám ủng hộ. Hồi đầu năm, Boniek còn gây bất ngờ khi sa thải HLV trưởng ĐTQG Jerzy Brzeczek và thay bằng Paulo Sousa, bất chấp việc ĐT Ba Lan đã vượt qua vòng loại EURO.

Boniek vẫn luôn như thế, ngổ ngáo và thích gì làm nấy, nhưng chẳng ai có thể cản ông. Bằng chứng là trong thời gian Boniek ngồi ghế Chủ tịch LĐBĐ Ba Lan, thành tích của đội tuyển quốc gia ngày càng tốt lên theo thời gian. Ông cũng luôn được lòng người hâm mộ nhờ vị thế của một cựu tuyển thủ, một huyền thoại bóng đá đương đại. Đó là lý do tháng 4 vừa rồi, UEFA chính thức bầu Boniek ngồi vào ghế Phó Chủ tịch Liên đoàn. Cờ đã đến tay Boniek, và chắc chắn ông sẽ tiếp tục tiến hành nhiều bước cải tổ táo bạo nhằm đưa bóng đá châu Âu trở về trạng thái bình thường mới.

Boniek, chuyên gia gây bão trên mạng xã hội

Là một người dùng Twitter có tiếng, Boniek từng không ít lần gây tranh cãi trên mạng xã hội vì những chỉ trích cực đoan của mình. Năm 2015, UEFA phạt CLB Ba Lan Lech Poznan số tiền 50 ngàn euro và phải chơi 1 trận trên sân không khán giả. Lý do bởi các CĐV của đội bóng này đã trưng biểu tượng phát xít trong một lần CLB hành quân đến vùng Balkan. Đáp lại án phạt của UEFA, Boniek mắng các tổ chức phản đối phong trào phát xít là "gián điệp", "bọn chỉ điểm" vì đã phóng đại vấn đề.

Đến năm 2017, Boniek tiếp tục gây bão vì ám chỉ các cầu thủ nữ là "lão bà bà" trong cuộc trò chuyện công khai với Phó Thủ tướng Ba Lan trên Twitter. Bị một số đồng nghiệp phàn nàn về thái độ phân biệt giới tính, Boniek lập tức đáp trả: "Tôi chỉ nói đùa cho vui thôi, nhưng không phải ai cũng hiểu những điều tôi nói. Xin lỗi vì không phải ai cũng có trí thông minh như nhau". Gần đây, ông còn chỉ trích phong trào quỳ gối phản đối phân biệt chủng tộc trong bóng đá khi nói "nhiều cầu thủ còn không hiểu vì sao họ phải quỳ".