Con người cổ đại từng sống trên một trái đất đảo ngược

Dữ liệu núi lửa cho thấy tổ tiên chúng ta đã trải qua 22.000 năm khắc nghiệt khi Bắc Cực của trái đất dần biến thành Nam Cực và ngược lại.

Nghiên cứu mới dẫn đầu bởi giáo sư khoa học địa chất Bradley Singer từ Đại học Wisconsin-Madison (Mỹ) đã khám phá ra thời kỳ dài hết sức đặc biệt trong lịch sử nhân loại, khi trái đất đảo ngược cực từ lần cuối cùng. Công trình bắt nguồn từ những khám phá tận năm 1993, khi giáo sư Singer và các cộng sự nghiên cứu một núi lửa ở Chile và phát hiện những dòng dung nham cổ xưa bất thường.

Quá trình phân tích cho thấy những dòng dung nham kỳ lạ là bằng chứng về một lần trái đất đảo ngược 2 cực từ. Đó là một quá trình khó khăn và chậm chạm, kéo dài tới 22.000 năm chứ không phải 1.000 hay 10.000 năm như giả thuyết trước đây.

Trái đất từ từ đảo ngược cực từ trong một giai đoạn kéo dài suốt 22.000 năm - ảnh: SPACE

Đảo ngược cực từ là quá trình xảy ra khi các phân tử sắt ở lõi ngoài trái đất (một lớp vật chất lỏng bao quanh lõi trong ở trạng thái rắn) bắt đầu di chuyển theo hướng ngược lại với các phân tử sắt khác xung quanh chúng. Khi "đội quân" ngược dòng này tăng lên, các phân tử này đã tác động mạnh mẽ đến từ trường từ lõi trái đất, làm 2 cực từ của hành tinh dần đảo chiều.

Trong 22.000 năm trái đất đảo ngược, từ trường trái đất – vốn là lớp lá chắn bảo vệ hành tinh khỏi nhiệt lượng và bức xạ từ mặt trời – đã bị suy yếu, khiến cuộc sống của các sinh vật trở nên khó khăn hơn rất nhiều, bao gồm tổ tiên của chúng ta. Ước tính, lần đảo ngược cực từ cuối cùng của trái đất xảy ra vào khoảng 773.000 về trước.

Vào thời điểm đó, loài Homo Sapiens (người tinh khôn hay người hiện đại, chính là chúng ta), đại diện duy nhất của chi người còn tồn tại cho đến ngày nay, chưa xuất hiện. Tuy nhiên những vị tổ tiên thuộc các loài đã tuyệt chủng của chi Người đã ra đời và sinh sống ở "cái nôi" Châu Phi hàng triệu năm trước đó.

Bình luận về công trình, giáo sư địa vật lý John Tarduno từ Đại học Rochester (Mỹ), người không tham gia nghiên cứu, nói: "Hiệu ứng thực tế của điều đó vẫn còn gây tranh cãi, và chúng không bi thảm hay cực đoan như nhiều người đã dự đoán".

Đã có những nghiên cứu cho thấy trái đất đã đảo ngược cực từ nhiều lần trong 2,5 triệu năm nay, và lần đảo ngược tiếp theo sẽ sớm đến trong vài ngàn năm nữa. Nhiều người e sợ đó có thể là tận thế với loài người. Nhưng theo những dữ liệu mới này, lần đảo ngược cuối cùng không hề gây tận thế.

Tác giả Singer cho rằng các hiệu ứng có thể xảy ra khi trái đất đảo cực là sự đột biến gene, stress cho một số loài động thực vật, trong đó mội số loài có thể tuyệt chủng do không thích nghi được với sự gia tăng của tia cực tím có hại của mặt trời.

Rất may, tổ tiên thuộc chi Người đã vượt qua giai đoạn khó khăn, tiếp tục sinh sôi và tiến hóa thành nhiều loài mới, trong đó có chúng ta. Trong bối cảnh ngày nay, sự đảo ngược cực từ còn có thể làm hỏng hóc nhiều hệ thống thông tin liên lạc. Vừa qua, các nhà khoa học cũng phát hiện sự thay đổi nhẹ của cực Bắc trái đất: từ khu vực Bắc Canada, Bắc Cực ngày nay đã "chạy" sang vị trí của Siberia (Nga).