Chiêm ngưỡng nhà bùn nghệ thuật châu Phi

Với người Burkina Faso, ngôi nhà đóng vai trò quan trọng, bảo vệ họ khỏi thú dữ, nắng gắt.

Burkina Faso là một đất nước còn rất hoang sơ ở phía Tây châu Phi, thuộc hàng những đất nước nghèo nhất thế giới. Tuy thiếu thốn về vật chất nhưng những người dân thuộc các bộ lạc ở Burkina Faso lại rất giàu những nét đẹp văn hóa, tinh thần. Một trong những truyền thống ấn tượng nhất của thổ dân làng Tiebele ở Burkina Faso là trang trí những ngôi nhà bằng bùn vô cùng tỉ mỉ, cầu kỳ. 

Tiebele là một ngôi làng nhỏ, có diện tích chỉ khoảng 1,2 hecta, quê hương của bộ lạc Kassena, một trong những tộc người cổ xưa cư trú lâu đời nhất trên lãnh thổ nước này, từ thế kỷ 15.
 
Ghé thăm làng, du khách nào cũng phải trầm trồ, thán phục nét vẽ của những “nghệ sĩ” Burkina Faso. Điều đáng ngạc nhiên là những bức tường này đều được vẽ bởi phụ nữ và truyền thống này đã được giữ gìn từ thế kỷ 16 tới nay. 

Ban đầu, thổ dân Kassena xây nhà của họ hầu hết từ những nguyên liệu địa phương có sẵn: gỗ và rơm, sậy. Đất được trộn với rơm và … phân bò làm chất kết dính để có thể trát lên bất cứ mặt phẳng dựng đứng nào.
 
Ngày nay, những người Kassena đã tiến bộ hơn một chút và biết sử dụng bùn và đá thay cho rơm và phân. Với tâm lý phòng thủ trước thiên nhiên khắc nghiệt và sự tấn công của thú dữ, những ngôi nhà của người Kassena vô cùng kiên cố. 

 
Mỗi ngôi nhà đều có tường rất dày và hầu như không có cửa sổ, chỉ có vài lỗ hổng để ánh sáng lọt vào. Cửa ra vào chỉ cao có 0,5 mét để mặt trời không chiếu vào quá gay gắt và thú dữ không thể xâm nhập. Mái nhà được bảo vệ bằng những thanh gỗ và ở gác mái, người Kassena ủ thứ rượu địa phương đặc trưng của mình: rượu dolo.
 
Sau khi xây dựng xong phần cầu trúc cơ bản của ngôi nhà, những người phụ nữ sẽ tự trát tường bằng những lớp bùn màu và phấn trắng rồi trang trí. Những hình ảnh, biểu tượng mà họ sử dụng thường là chủ đề từ đời sống thường ngày: thiên nhiên, hoa lá, cây trái, động vật hay từ tôn giáo, tín ngưỡng.
 
Hoàn thành phần trang trí, họ tiếp tục đánh bóng bức tường rất cẩn thận bằng những viên đá. Mỗi màu khác nhau đều được đánh bóng riêng để không bị nhòe vào nhau. Cuối cùng, cả bức tường được phủ lên một lớp véc-ni tự nhiên làm từ vỏ của một loại đậu châu Phi gọi là nere.
 
Việc trang trí này thường phải hoàn thành trước mùa mưa bão để bảo vệ bức tường khỏi sự sói mòn của nước. Việc trát nhiều nguyên liệu: từ rơm, rạ, phân, bùn, màu vẽ và nere giúp bức tường có thể trụ vững lâu hơn với thời gian.