4 điều ít ai biết về phong tục đón năm mới của các nước châu Á

Tết Nguyên đán là một dịp lễ lớn đối với người dân châu Á, có một vài điều thú vị liên quan tới sự kiện này.

Mỗi năm, vào khoảng cuối tháng 1 hoặc đầu tháng 2, ước tính có khoảng 2 tỷ người trên toàn thế giới, chủ yếu ở Đông Á và Đông Nam Á, tổ chức đón Tết Nguyên đán. Đây là ngày lễ quốc gia được tổ chức trong nhiều ngày ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Triều Tiên, Malaysia, Philippines, Indonesia, Singapore, Brunei và Việt Nam. Vào dịp này, mọi người đều muốn trở về quê nhà để đón Tết cùng gia đình.

Dưới đây là 4 điều cần biết về cách các nền văn hóa khác nhau đón Tết Nguyên đán:

1. Ngày lễ thường gắn liền với việc về quê sum họp gia đình

Hằng năm, hàng trăm triệu người Trung Quốc, bao gồm cả những người sống ở nước ngoài, trở về quê nhà để đón Tết cùng gia đình. Làn sóng di chuyển này lớn đến mức gây ùn tắc tại các nhà ga và có tên riêng là chūnyun (nghĩa là “cuộc di cư mùa xuân”), kéo dài trong 40 ngày.

Đối với người Hàn Quốc, Seollal (Tết Nguyên đán) là ngày lễ kéo dài 3 ngày, bao gồm ngày trước, ngày chính, và ngày sau Tết. Trong dịp này, người Hàn thường trở về quê để thăm gia đình. Một số người cũng mặc trang phục truyền thống gọi là hanbok và chơi các trò chơi truyền thống như yutnori.

Một người bán hàng tại một gian hàng bán hình mèo trong chợ tại khu phố cổ Hà Nội, ngày 17/1/2023. Trong khi Trung Quốc chuẩn bị đón năm Mão (năm con Thỏ), thì tại Việt Nam, lễ hội có chút khác biệt khi chuẩn bị chào đón năm Mão (năm con Mèo).

2. Ẩm thực đóng vai trò đặc biệt trong dịp Tết Nguyên đán

Trong dịp Tết Âm lịch, nhiều món ăn mang ý nghĩa tượng trưng cho sự may mắn và thịnh vượng.

Một số món ăn Trung Hoa được phục vụ vì cách phát âm của chúng, nhờ vào các ngôn ngữ đồng âm của đất nước này.

Ví dụ, cá là món không thể thiếu trên bàn tiệc Tết vì trong tiếng Quan Thoại, từ “cá” (yú) phát âm giống từ “dư thừa” (yú). Tương tự, cam cũng là món phổ biến vì từ “quýt” (gam) trong tiếng Quảng Đông phát âm giống từ “vàng” (gam).

Ở nhiều nền văn hóa, các món ăn làm từ gạo nếp được xem là may mắn và tượng trưng cho sự đoàn tụ. Bánh chưng của Việt Nam là loại bánh gạo nếp được gói bằng lá chuối, thường được cả gia đình chuẩn bị cùng nhau.

Tại Philippines – quốc gia với cộng đồng người Hoa đáng kể, người dân thường ăn tikoy, một loại bánh nếp có nguồn gốc từ Phúc Kiến, thường được chiên với trứng, độ dính của bánh tượng trưng cho sự gắn bó gia đình.

Ở Hàn Quốc, món tteokguk – súp nấu cùng bánh gạo nếp cắt lát hình tròn, tượng trưng cho sự trường thọ và thịnh vượng, vì bánh gạo nếp có hình giống đồng xu.

Tại Mông Cổ, Tết Âm lịch được gọi là Tsagaan Sar, diễn ra vào ngày 21 tháng 1, và một trong những món ăn đặc trưng là tsagaalga, hỗn hợp sữa chua, gạo và nho khô. Các món ăn từ sữa cũng phổ biến vì màu trắng của chúng tượng trưng cho sự thanh lọc bóng tối, giống như mặt trăng chiếu sáng ban đêm.

Học sinh bỏ những phong bao lì xì đỏ đựng tiền, được người dân địa phương gọi là "ang pao", vào miệng "barongsai" hay múa lân, trong lễ mừng Tết Nguyên đán tại một trường học ở Solo, Trung Java, Indonesia, ngày 19/1/2023. 

3. Người lớn tuổi thường tặng tiền lì xì cho người trẻ

Tết Nguyên đán thường gắn liền với truyền thống tặng tiền may mắn.

Trong văn hóa Trung Quốc, bao lì xì đỏ (gọi là hongbao trong tiếng Quan Thoại và lai see trong tiếng Quảng Đông) chứa tiền may mắn thường được cha mẹ tặng cho con cái và người lớn tuổi. Trong môi trường làm việc, công ty và ban lãnh đạo cũng có thể tặng lì xì cho nhân viên.

Tại Việt Nam, tiền lì xì, gọi là tiền mừng tuổi, cũng được đặt trong phong bì đỏ với ý nghĩa chúc thành công, trường thọ và phát triển. Ban đầu, người lớn tuổi thường tặng tiền mừng tuổi cho trẻ em, nhưng ngày nay, người Việt có thể lì xì cho bất kỳ ai, không phân biệt độ tuổi.

Ở Hàn Quốc, các thành viên lớn tuổi trong gia đình thường tặng sebaet don (tiền mừng tuổi) cho trẻ em sau khi chúng thực hiện sebae – nghi thức cúi lạy sâu để chúc may mắn trong năm mới. Tiền mừng tuổi này thường được đặt trong túi lụa truyền thống hoặc phong bì.

4. Nhật Bản có cách đón Tết Nguyên đán khác biệt

Không giống như Trung Quốc và nhiều quốc gia châu Á khác, Nhật Bản nói chung không còn tổ chức Tết Nguyên đán, mặc dù điều này không phải lúc nào cũng như vậy.

Ngay sau cuộc cải cách Minh Trị năm 1868, một sự chuyển đổi chính trị lớn ở Nhật Bản, quốc gia này đã áp dụng lịch Gregorian 365 ngày, từ tháng 1 đến tháng 12, đưa Tết Dương lịch trở thành ngày đầu năm chính thức vào ngày 1/1.

Tuy nhiên, tại các khu phố người Hoa lớn như Yokohama, Nagasaki và Kobe, người dân vẫn tổ chức Tết Nguyên đán, dù với quy mô nhỏ hơn. Ở Okinawa, người dân gọi dịp này là Soguwachi, thường cầu nguyện, dâng đồ ăn theo mùa cho Phật.

Những nghi thức, phong tục đón tết Nguyên đán của người dân châu Á

Tết Nguyên đán là ngày lễ lớn nhất hằng năm ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam và nhiều quốc gia Đông Nam Á khác. Đây là mùa để ăn mừng và chào đón sự may mắn, thịnh vượng cho năm mới.

Bấm xem >>