Người đàn ông giàu nhất châu Phi nhân đôi tài sản nhờ “canh bạc” 23 tỷ USD

Sau hơn một thập kỷ đầy thử thách, tỷ phú Nigeria Aliko Dangote đã phá vỡ thế độc quyền dầu mỏ của chính phủ bằng cách xây dựng nhà máy lọc dầu lớn nhất châu Phi. Thành công này giúp ông nhân đôi khối tài sản của mình, nhưng cũng đi kèm với nhiều rủi ro.

Dangote xây dựng được nhà máy lọc dầu lớn nhất châu Phi?

Sau 11 năm xây dựng với số vốn đầu tư lên đến 23 tỷ USD, nhà máy lọc dầu Dangote đã chính thức đi vào hoạt động vào năm ngoái. Tọa lạc tại khu vực tự do Lekki, cách Lagos khoảng một giờ di chuyển, nhà máy này có diện tích 6.200 mẫu Anh và đang từng bước thay đổi ngành công nghiệp năng lượng của Nigeria.

Ban đầu, nhà máy vận hành với công suất 350.000 thùng dầu mỗi ngày trong nửa cuối năm 2024. Đến tháng 1/2025, con số này đã tăng lên 500.000 thùng/ngày và dự kiến sẽ đạt công suất tối đa 650.000 thùng/ngày vào tháng tới. Khi đó, đây sẽ là nhà máy lọc dầu lớn thứ bảy thế giới và lớn nhất châu Phi. Ngoài lọc dầu, khu liên hợp hóa dầu của Dangote còn có thể sản xuất 3 triệu tấn ure mỗi năm, trở thành nhà máy phân bón lớn nhất châu lục.

Với việc nhà máy hoạt động ổn định, nhập khẩu xăng dầu của Nigeria đang ở mức thấp nhất trong 8 năm qua, ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà máy lọc dầu châu Âu vốn cung cấp nhiên liệu cho nước này. Đồng thời, Nigeria cũng đã trở thành nước xuất khẩu ròng nhiên liệu hàng không, naphta và dầu nhiên liệu.

Với việc nhà máy lọc dầu đi vào hoạt động, tài sản của Dangote đã tăng gần gấp đôi, đạt 23,8 tỷ USD. Điều này giúp ông giữ vững vị trí người giàu nhất châu Phi và trở lại top 100 tỷ phú giàu nhất thế giới kể từ năm 2018, theo danh sách của Forbes.

Tuy nhiên, hành trình của Dangote không hề dễ dàng. Trong nhiều năm, dự án của ông bị hoài nghi về khả năng thành công. Khi đi vào hoạt động, nhà máy cũng gặp khó khăn trong việc mua dầu thô từ Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Nigeria (NNPC), cơ quan quản lý nhà nước có ảnh hưởng lớn đến ngành dầu mỏ Nigeria.

Không chỉ đối mặt với những khó khăn tài chính, Dangote còn phải đấu tranh với "mafia dầu mỏ" - một nhóm lợi ích mạnh mẽ thao túng thị trường nhiên liệu Nigeria. "Họ còn nguy hiểm hơn cả mafia buôn ma túy," ông nhấn mạnh.

Mục tiêu của Dangote không chỉ là kinh doanh, mà còn là giúp Nigeria giảm phụ thuộc vào nhập khẩu nhiên liệu. Nigeria là một trong những nước sản xuất dầu thô lớn nhất thế giới, nhưng trước đây phải nhập khẩu phần lớn xăng dầu vì các nhà máy lọc dầu của chính phủ hoạt động kém hiệu quả hoặc bị bỏ hoang.

Việc Dangote xây dựng nhà máy lọc dầu được kỳ vọng sẽ giúp Nigeria tự chủ nguồn cung nhiên liệu. Tuy nhiên, thực tế lại không hoàn toàn như mong đợi. Giá xăng dầu trong nước đã tăng 60% trong sáu tháng qua do chính phủ loại bỏ trợ giá nhiên liệu. Biện pháp này ban đầu được thực hiện với hy vọng nhà máy lọc dầu Dangote có thể bù đắp nguồn cung, nhưng sau đó chính phủ buộc phải tái áp dụng trợ giá khi giá xăng tăng gấp ba lần.

Sự bất ổn này đã khiến nhiều người dân Nigeria xuống đường biểu tình vì chi phí nhiên liệu cao ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sản xuất kinh doanh.

Tỷ phú Nigeria Aliko Dangote

Điều gì đang chờ đợi Dangote trong tương lai?

Một trong những trở ngại lớn nhất của Dangote là mối quan hệ căng thẳng với Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Nigeria (NNPC). Ban đầu, NNPC cam kết mua 20% cổ phần nhà máy lọc dầu với giá 1 tỷ USD và cung cấp 300.000 thùng dầu thô mỗi ngày. Tuy nhiên, sau đó NNPC giảm tỷ lệ sở hữu xuống còn 7% và yêu cầu hoàn lại một phần tiền.

Không chỉ vậy, NNPC còn tiếp tục nhập khẩu và bán xăng dầu từ các nguồn nước ngoài, thay vì ưu tiên sử dụng sản phẩm từ nhà máy Dangote. Điều này đã khiến Dangote đệ đơn kiện NNPC vào tháng 9/2024 với lý do vi phạm luật yêu cầu các nhà sản xuất dầu thô trong nước phải ưu tiên cung cấp cho các nhà máy lọc dầu nội địa.

Mặc dù từ tháng 10/2024, NNPC đã bắt đầu cung cấp dầu thô cho Dangote, nhưng vẫn có nguy cơ giảm sản lượng giao dịch trong thời gian tới. Trước những khó khăn này, Dangote không ngần ngại chỉ trích NNPC là một phần của "mafia dầu mỏ" thao túng ngành công nghiệp dầu khí Nigeria.

Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, Dangote vẫn quyết tâm biến nhà máy lọc dầu của mình thành một biểu tượng của ngành công nghiệp Nigeria. Ông đang lên kế hoạch xây dựng đường ống dưới biển để vận chuyển khí đốt từ đồng bằng Niger đến Lagos, đồng thời mở rộng sản xuất phân bón.

Về mặt tài chính, nhà máy vẫn còn khoản nợ 3 tỷ USD. Tổ chức đánh giá tín dụng Fitch đã hạ xếp hạng trái phiếu của tập đoàn Dangote do lo ngại về tình hình thanh khoản và việc nhà máy lọc dầu chưa hoạt động hết công suất. Tuy nhiên, Dangote khẳng định doanh nghiệp của ông đủ vững mạnh để vượt qua những khó khăn này.

Trong tương lai gần, ông dự kiến đưa nhà máy lọc dầu lên sàn chứng khoán và tiếp tục mở rộng hoạt động kinh doanh. "Tôi đã chiến đấu cả đời mình và chưa từng thua trận nào," Dangote tự tin tuyên bố.

Tài sản hai anh em thừa kế của gia tộc giàu nhất thế giới đều chạm mốc trên 100 tỷ USD

Với sự gia tăng mạnh mẽ của cổ phiếu Walmart trong thời gian gần đây, hai trong ba người thừa kế của gia đình Walton đã chính thức chạm mốc tài sản...

Bấm xem >>