Nghe lén điện thoại: "Vi phạm đạo đức và pháp luật"

Ông Sebastian Osmolski - Tổng giám đốc của Bitdefender Việt Nam chia sẻ: "Đây là một dịch vụ bất hợp pháp, vi phạm cả về hành vi đạo đức lẫn phương diện pháp luật. Chúng tôi rất sốc khi thấy một con số lớn điện thoại như thế bị nghe lén!".

Mới đây, Phòng Cảnh sát Phòng chống tội phạm công nghệ cao (PC50 - Công an TP. Hà Nội) phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông Hà Nội phát hiện Công ty TNHH Công nghệ Việt Hồng (có trụ sở tại phường Khương Trung, Thanh Xuân, Hà Nội), đã sử dụng một loại phần mềm gọi là Ptracker để theo dõi người dùng qua điện thoại. Qua phần mềm Ptracker, doanh nghiệp này có thể truy cập thông tin của rất nhiều người: ghi âm, nghe lén điện thoại, định vị, quay phim, chụp ảnh, xem tin nhắn, kiểm soát cuộc gọi,...

Trước sự việc này, chúng tôi đã có cuộc PV ông Sebastian Osmolski - Tổng giám đốc của Bitdefender Việt Nam để tìm hiểu rõ hơn về thực trạng, mức độ nghiêm trọng cũng như những lời khuyên dành cho người dùng.

Ông Sebastian Osmolski - Tổng giám đốc của Bitdefender Việt Nam.

Xin chào ông Mr.Sebastian Osmolski, chắc hẳn ông đã nghe thông tin về việc 14.000 thiết bị di động tại Việt Nam đang bị cài đặt phần mềm nghe lén. Vậy ông, với vị trí của một người dùng thì ông cảm nhận thế nào về sự kiện này?

- Đây là một dịch vụ bất hợp pháp, vi phạm cả về hành vi đạo đức lẫn phương diện pháp luật. Chúng tôi rất sốc khi thấy một con số lớn điện thoại như thế bị nghe lén! Nó vi phạm nghiêm trọng tới quyền riêng tư của bị hại. Đây được xem như là hình thức trộm cắp thông tin mà nhà cung cấp dịch vụ này cùng với các chủ thể đã cố tình tìm cách cài đặt trái phép một cách có tổ chức các phần mềm gián điệp vào máy của nạn nhân.

Ngoài thông tin về công ty Việt Hồng đang theo dõi tới 14.000 thiết bị ngoài thị trường Việt Nam, Bitdefender còn có thông tin và số liệu nào khác về tình trạng nghe lén điện thoại nói riêng và phần mềm gián điệp nói chung tại Việt Nam cũng như trên thế giới?

- Về vấn đề nghe lén các cuộc gọi điện thoại, thực chất nó không hề mới trên thế giới. Một số tổ chức Chính phủ ở nước ngoài đã và đang có những yêu cầu các nhà cung cấp cho nghe lén điện thoại của ngưới dùng. Nổi tiếng có lẽ phải kể đến Vodafone đã thừa nhận cho phép chính phủ tại 29 quốc gia có thể nghe lén các cuộc gọi trên mạng của họ. Nhưng đó là một khía cạnh khác, khi nhà cung cấp dịch vụ buộc phải tuân theo mệnh lệnh của chính phủ.

Đứng trên góc độ người dùng cuối, chúng tôi thấy nhu cầu theo dõi điện thoại - mà đặc biệt là điện thoại của người khác, lại đang có chiều hướng tăng cao trong thời kỳ công nghệ hóa này. Theo một thống kê của PC World Úc, số lượng các phần mềm gián điệp trên thế giới đã lọt top 20. Ta có thể dễ dàng kiếm được một phần mềm loại đó cùng với những quảng cáo rất công khai trên mạng. Công việc của "những người có ý đồ" chỉ là làm sao cài vào được điện thoại của nạn nhân.

Nghe lén điện thoại: "Vi phạm cả về hành vi đạo đức lẫn phương diện pháp luật".

Theo như những hướng dẫn trên mạng thì việc cài đặt phần mềm nghe lén điện thoại rất dễ, nhưng không rõ thực tế có dễ như vậy không?

- Thật sự là quá dễ dàng và rất nhanh chóng! Nó không yêu cầu người dùng phải biết nhiều tới công nghệ mới có thể thực hiện được những thao tác đơn giản đó. Chỉ cần mượn được điện thoại của ai đó trong vài phút, hoàn toàn có thể cài đặt xong phần mềm này.

Nếu người dùng không chủ định cài đặt phần mềm nghe lén thì làm thế nào phần mềm đó lại tồn tại trên thiết bị?

- Có thể có nhiều cách. Giả dụ như khách có thể tải về một ứng dụng nghe lén trên trang web của công ty cung cấp dịch vụ hoặc từ cơ sở dữ liệu nào đó. Sau khi tải về, phần mềm đó có thể có tác dụng ngay lập tức. Các thông tin từ máy bị cài sẽ bị theo dõi mà người bị hại không hề hay biết. Thuật ngữ mà chúng tôi hay dùng để gọi các phần mềm này là "phần mềm gián điệp".

Ông có thể đưa ra một số gợi ý cho người dùng tự tay kiểm tra điện thoại có đang bị cài đặt phần mềm nghe lén không?

- Về nhận biết, trên mạng có đưa ra những lời khuyên cho người sử dụng để phát hiện ra các dấu hiệu cơ bản. Còn để phát hiện triệt để, theo tôi nên sử dụng một ứng dụng quét virus mạnh mẽ. Hiện nay trên thị trường có một số ứng dụng quét virus mạnh luôn bảo vệ người sử đụng cuối máy Android khỏi nhiều nguồn tấn công: truy cập file, truy cập web, cài phần mềm,… Với các ứng dụng này, người sử dụng có thể kiểm tra thông tin thường xuyên để xem mọi hoạt động và quyền hạn của các ứng dụng khác trên máy Android đang được quản lý như thế nào, bao gồm cả việc ứng dụng được phân quyền thực hiện các công việc gì và có cảnh báo nguy hiểm với điện thoại như thế nào (cho phép đọc tin nhắn hay không, cho phép đọc danh bạ hay không, cho phép truy cập internet hay không, cho phép truy cập vị trí…).

Một trong những giải pháp tránh bị cài chương trình gián điệp là sử dụng trình diệt virus.

Liệu người dùng có thể tin tưởng các phần mềm diệt virus có thể phát hiện phần mềm nghe lén điện thoại khi mà các phần mềm này có khả năng ẩn mình rất kín?

- Phương tiện hiệu quả nhất để phòng chống các phần mềm gián điệp trên điện thoại, các loại mã độc chính là phần mềm bảo vệ điện thoại từ các hãng chống virus có tên tuổi, đã qua các bài kiểm tra tại phong lab quốc tế cũng như được nhiều tạp chí công nghệ đánh giá cao và đạt nhiều giải thưởng của các tổ chức độc lập. 

Nếu phát hiện thiết bị đang bị cài phần mềm nghe lén, người dùng nên làm gì?

- Luôn luôn cần sự bình tĩnh! Nếu điện thoại chưa được cài bất kỳ một trình diệt virus mạnh nào, người sử dụng rất khó để biết sự tồn tại cũng như thời điểm cài đặt của phần mềm gián điệp đó. Nếu người sử dụng tin rằng mình đang bị theo dõi, tốt nhất trước tiên hãy ngắt các kết nối của điện thoại. Tiếp theo, tìm ngay mục "Trình quản lý thiết bị" (nếu dùng Android) hoặc mục có chức năng tương đương với các nền tảng khác, người dùng sẽ thấy ngay các ứng dụng yêu cầu quyền quản trị thiết bị. Lúc nãy, hãy bỏ chọn ngay với ứng dụng nghi ngờ, tìm và gỡ bỏ ứng dụng đó, rồi cài đặt một trình diệt virus đủ mạnh và cho quét điện thoại toàn diện để tìm các tàn dư ẩn còn sót lại.

Nếu điện thoại đã có một chương trình diệt virus, hãy sử dụng các tính năng nâng cao của nó thường xuyên. 

Xin cảm ơn ông!