AI giúp cảnh báo trước thảm họa thiên nhiên và phát hiện sớm ung thư

AI có thể xử lý các thách thức trong các lĩnh vực về y tế, dự báo thảm họa, bảo vệ môi trường, nông nghiệp hay bảo tồn văn hóa.

Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence hay viết tắt là AI) đã bước vào đời sống với các ứng dụng rất đa dạng, có thể giúp chẩn đoán sớm ung thư, dự báo lũ, bảo vệ rừng mưa, cải thiện quản lý chất thải nhựa, hỗ trợ người điếc/khiếm thính đến phát hiện sâu bệnh trên cây trồng. Những nghiên cứu đột phá về trí tuệ nhân tạo này đã được công bố tại sự kiện Solve with AI do Google tổ chức tại Tokyo, Nhật Bản ngày 10/7.

“Chúng tôi tin rằng AI có thể giúp xử lý các thách thức khó khăn về xã hội và môi trường đặt ra trong thời đại của chúng ta như trong các lĩnh vực về y tế, dự báo thảm họa, bảo vệ môi trường, nông nghiệp hay bảo tồn văn hóa.”, Jeff Dean - thành viên cao cấp của Google Fellow, trưởng bộ phận Google AI mở đầu cho sự kiện Solve with AI.

Solve with AI là dự án phát triển các ứng dụng AI của Google.

Tại Google, phần lớn nghiên cứu về AI tập trung vào Máy học (Machine Learning/ML), một dạng khoa học máy tính hướng đến việc lập trình giúp một máy điện toán có thể học để thông minh, sẽ dễ hơn việc trực tiếp lập trình cho nó thông minh. Với Máy học, các máy điện toán giờ đây có thể nhìn, nghe, nói và hiểu.

AI giúp cảnh báo bão lũ

AI có thể giúp cảnh báo sớm bão lũ. (Ảnh minh họa)

Một trong những dự án tận dụng khả năng của AI có sức ảnh hưởng lớn đó là Google Flood Forecasting Initiative do chuyên gia Sella Nevo dẫn dắt, cung cấp các dự báo và cảnh báo lũ có độ phân giải cao với độ chính xác cao tại các quốc gia đang phát triển. Lũ lụt ảnh hưởng đến 250 triệu người trên thế giới hàng năm, phá hủy nhiều tài sản và gây thiệt hại hàng tỷ USD. Tuy nhiên, phần lớn tác hại của chúng cũng có thể phòng ngừa được. Các hệ thống cảnh báo sớm có thể ngăn chặn hơn một phần ba số người thiệt mạng và thiệt hại về kinh tế.

AI giúp chẩn đoán ung thư phổi và ung thư vú

Một lĩnh vực đang có những bước tiến lớn trong việc ứng dụng AI đó là Y tế. Giám đốc sản phẩm Google Health, cô Lily Peng đã có bài trình bày ấn tượng tại sự kiện Solve with AI về khả năng ứng dụng AI trong việc trợ giúp sàng lọc và phân loại bệnh võng mạc đái tháo đường, và phát hiện ung thư phổi và ung thư vú. Nghiên cứu của Lily Peng về võng mạc đái tháo đường (diabetic retinopathy) đã được ứng dụng tại bệnh viện mắt Aravind (Madurai, Ấn Độ) cho kết quả khả quan, giúp các bác sĩ tiết kiệm thời gian phân loại và gia tăng được số lượng sàng lọc.

AI sẽ giúp ích rất nhiều cho các bác sĩ trong việc phát hiện ung thư.

Trong khi đó, ung thư phổi gây ra nhiều cái chết nhất trong các loại ung thư, chiếm 3% tỷ lệ tử vong hàng năm trên toàn thế giới. Việc chẩn đoán sớm có thể giúp ích nhiều cho quá trình điều trị nhưng hơn 80% ca ung thư phổi không được phát hiện sớm. Một mô hình Máy học phân tích các bản CT và dự đoán các khối u phổi ác tính. Ứng dụng AI này giúp phát hiện sớm thêm 5% trường hợp ung thư.

Tương tự đối với ung thư vú, hiện nay các bác sĩ phải lấy mẫu mô của các hạch bạch huyết của bệnh nhân ung thư vú để xem ung thư có lan rộng không, và một slide bệnh án có thể có tới 10 GigaPixel, điều này có thể ví như tìm kiếm một cây kim trong đống cỏ khô. Các nhà khoa học ứng dụng AI bằng một mô hình Máy học (Machine Learning) để phát hiện các tổn thương trong hình ảnh bệnh lý, hỗ trợ các bác sĩ phát hiện di căn ung thư. Mô hình của Google Health đã có thể tìm thấy 95% các tổn thương tiền ung thư (so với 73% được phát hiện bởi các nhà nghiên cứu bệnh học), nhưng nó cũng phát hiện ra nhiều ‘cảnh báo giả dương tính’ hơn so với các bác sĩ.

AI chuyển giọng nói thành văn bản

Chuyển giọng nói thành văn bản giờ đây đã đơn giản hơn.

Ứng dụng Live Transcribe cũng là một minh chứng cho việc AI giúp xử lý vấn đề của con người và xã hội, giúp phiên âm trực tiếp giọng nói và âm thanh sang văn bản, hỗ trợ 70 ngôn ngữ với mức độ chính xác cao để những người điếc hoặc khó nghe có thể tham gia giao tiếp trong các cuộc trao đổi trong cuộc sống. Bên cạnh đó là Project Euphonia, dự án ứng dụng AI để cải thiện sản phẩm dành cho người nói kém do tác động của các bệnh như Parkinson, ALS.

AI giúp xử lý các vấn đề về sinh học, môi trường

AI không chỉ giúp ích cho con người và xã hội mà còn là công cụ giúp bảo tồn văn hóa, bảo vệ môi trường thiên nhiên. Các ứng dụng trí tuệ nhân tạo của những nhà khoa học thuộc Google AI còn phải kể đến dự án bảo vệ rừng mưa tại Indonesia, bảo vệ động vật quý hiếm thông qua hợp tác với NOAA (Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ) trong chương trình theo dõi loài cá voi lưng gù, quản lý chất thải nhựa tại Indonesia, hay phát hiện sâu bệnh trên cây trồng ứng dụng tại Ấn Độ… Đây là những bước tiến lớn đã và đang đem lại những tác động tích cực, thúc đẩy những bước đột phá lớn hơn.

Đạo đức khi phát triển AI

Google cho biết, họ có những nguyên tắc trí tuệ nhân tạo tạo thành một bảng quy tắc đạo đức, hướng dẫn sự phát triển và sử dụng AI trong các nghiên cứu, các ứng dụng và các dịch vụ Họ đã xem xét hơn 100 dự án dựa trên những nguyên tắc này, huấn luyện hàng ngàn nhân viên Google về tính minh bạch Máy học. Họ đang có những nghiên cứu tích cực trong lĩnh vực quyền riêng tư, bảo mật và công bằng, và đã phát triển một hình thái mới của Máy học (ML) được gọi tên Học Liên kết (Federated Learning).

Không còn là viễn cảnh xa vời, Solve with AI cho thấy cách mà trí tuệ nhân tạo có thể giúp ích cho xã hội, và theo đó chương trình AI for Social Good được bắt đầu, tập trung vào hai trọng tâm: Nghiên cứu và Kỹ thuật (nghiên cứu cách thức ứng dụng nghiên cứu Máy học tạo tác động tốt đến các vấn đề xã hội, nhân loại và môi trường), và Trao quyền cho những người khác để xử lý các vấn đề lớn (Google cung cấp các công cụ như TensorFlow, các khóa huấn luyện như ML Study Jam để giúp mọi người xử lý các vấn đề. Google AI Impact Challenge là một trong những hoạt động này).