Việc Ruben Amorim lựa chọn sơ đồ 3-4-3 cho Manchester United là một bước đi đầy tham vọng và cũng không kém phần mạo hiểm. Sơ đồ này đã mang lại thành công cho ông tại Sporting Lisbon, nhưng liệu nó có thể áp dụng hiệu quả tại một giải đấu cạnh tranh cao như Ngoại hạng Anh và với một đội hình có đặc điểm riêng như Man United là một câu chuyện khác.
Giấc mơ hồi sinh Man United
Ruben Amorim đánh dấu trận đấu đầu tiên trên cương vị HLV trưởng Manchester United với chuyến làm khách trước Ipswich Town ở Ngoại hạng Anh. Và mọi chú ý đã đổ dồn vào cách HLV 39 tuổi này bố trí đội hình trong trận ra mắt. Đúng như dự đoán, Amorim đã tung ra đội hình với sơ đồ 3-4-3 (linh hoạt chuyển thành 3-4-1-2), bao gồm ba trung vệ, các cầu thủ đá cánh bám biên, một bộ đôi tiền vệ trung tâm và hai số 10 phía sau một tiền đạo cắm.
Tiếp nối thành công ở Bồ Đào Nha, chiến lược gia 39 tuổi tin tưởng vào sơ đồ 3 trung vệ có thể giúp Man United trở nên chắc chắn hơn ở hàng thủ, đặc biệt khi đối đầu với những đội bóng có lối chơi tấn công mạnh mẽ. Trong ý đồ của Amorim, ba trung vệ sẽ tạo ra một hàng rào vững chắc trước khung thành, đồng thời cung cấp thêm sự hỗ trợ cho các hậu vệ cánh.
Dưới thời Ten Hag, "Quỷ đỏ" từng là đội bóng có tỷ lệ bàn thua trung bình là 50.5 bàn/mỗi mùa, con số gần tương đương với mức trung bình của các đội xếp ở nửa dưới BXH. Sự linh hoạt trong sơ đồ 3-4-3 ban đầu đã đem lại sự khởi sắc cho hàng thủ Man United trong cuộc chạm trán với Ipswich Town.
Theo thống kê của Opta sau trận đấu này, "Quỷ đỏ" vượt trội ở các thông số phòng ngự với 53.3% tắc bóng thành công, 16 tình huống giải vây và 15 pha đánh chặn hiệu quả. Cộng với sự xuất sắc trong khung thành của Andre Onana, đoàn quân của Amorim đã hóa giải thành công nhiều pha tấn công nguy hiểm của đội chủ nhà.
Thông số phòng ngự của Ipswich Town và Man United
Amorim luôn khuyến khích các trung vệ ban bật để kéo giãn đội hình đối thủ, tạo cơ hội tìm khoảng trống khi đối phương phải di chuyển liên tục. Trong buổi tập, rất nhiều lần ông yêu cầu các trung vệ như Leny Yoro và Evans phải kéo ra biên và nhấn mạnh: “Hãy mở rộng ra, nhận bóng, và đối thủ sẽ không thể pressing từ phía sau”. Cùng với sự hiện diện của 2 tiền vệ ở khu vực trung tuyến, Man United có thể kiểm soát tốt hơn khu vực giữa sân, tạo ra nhiều khoảng trống cho các tiền đạo và hậu vệ cánh hoạt động.
Chiến thuật này đã phát huy tác dụng trong bàn thắng của Rashford, khi Bruno Fernandes là người mở ra cơ hội đi bóng cực thoáng cho Amad Diallo tăng tốc, trước khi căng ngang vào trong để số 10 đệm bóng cận thành. Bàn thắng này cũng giúp Amorim trở thành HLV chính thức thứ hai trong lịch sử Premier League chứng kiến đội bóng của mình ghi bàn trong hai phút đầu tiên ở trận ra mắt, sau David Moyes với Everton vào tháng 3 năm 2002.
Thách thức khi áp dụng sơ đồ 3-4-3 cho Man United
Sơ đồ 3-4-3 yêu cầu cầu thủ không chỉ sở hữu thể lực bền bỉ mà còn phải có kỹ thuật cá nhân xuất sắc để thực hiện các pha phối hợp nhanh, kiểm soát bóng dưới áp lực cao và di chuyển liên tục. Các hậu vệ cánh trong sơ đồ này đóng vai trò rất quan trọng, phải vừa hỗ trợ tấn công hiệu quả vừa đảm bảo phòng ngự chắc chắn, đòi hỏi khả năng lên công về thủ nhịp nhàng.
Tuy nhiên, không phải toàn bộ cầu thủ của Man United hiện tại đều đáp ứng được những tiêu chuẩn khắt khe này. Một số cầu thủ, dù giỏi về mặt kỹ thuật, nhưng thể lực hoặc khả năng di chuyển không đồng đều, có thể dẫn đến các lỗ hổng chiến thuật khi đối thủ khai thác.
Việc Man United chuyển đổi từ sơ đồ quen thuộc như 4-2-3-1, hoặc 4-3-3, sang 3-4-3 là một thử thách lớn, bởi lẽ nó không chỉ thay đổi vai trò của từng vị trí mà còn đặt ra yêu cầu tư duy chiến thuật mới. Những cầu thủ như trung vệ lệch biên, hoặc tiền vệ trung tâm cần hiểu rõ cách di chuyển trong không gian hẹp và phối hợp nhịp nhàng với các đồng đội xung quanh.
Quá trình thích nghi này thường cần thời gian và có thể gây ra sự thiếu đồng bộ, đặc biệt ở giai đoạn đầu. Điều này dễ dẫn đến việc đội bóng mất ổn định, hoặc bị đối thủ tận dụng các điểm yếu. Mặc dù sơ đồ 3-4-3 mang lại sự cân bằng giữa tấn công và phòng ngự, nhưng không phải trận đấu nào cũng phù hợp để triển khai nó. Trước những đội bóng chơi pressing cao hoặc có hàng công tốc độ, sơ đồ này dễ bị khai thác ở hai biên nếu các hậu vệ cánh không kịp lùi về phòng ngự.
Ngoài ra, khi gặp các đội chơi với sơ đồ 4-2-3-1 hoặc 4-3-3, sự thiếu người ở trung tuyến có thể khiến đội bóng mất kiểm soát trận đấu. Điều này đòi hỏi HLV phải có sự linh hoạt trong việc điều chỉnh sơ đồ và chiến thuật, nhưng sự linh hoạt đó đôi khi lại dẫn đến việc đội bóng không giữ được bản sắc chiến thuật rõ ràng. Kết hợp cả ba thách thức trên, việc triển khai sơ đồ 3-4-3 cho Man United không chỉ là bài toán về kỹ năng, mà còn là câu chuyện về tư duy chiến thuật, khả năng thích nghi và mức độ am hiểu chiến thuật của toàn đội.
Để vận hành sơ đồ 3-4-3 hiệu quả, Man United cần có những cầu thủ phù hợp ở từng vị trí, đặc biệt ở các vị trí trung vệ, hậu vệ cánh và tiền vệ trung tâm. Ba trung vệ không chỉ cần khả năng phòng ngự chắc chắn mà còn phải biết kiểm soát bóng và tổ chức tấn công từ phía sau.
Điều kiện cần và đủ để Man United thành công với sơ đồ 3-4-3
Hiện tại, Man United có các trung vệ như De Ligt, Lisandro Martinez và Leny Yoro phù hợp về năng lực, nhưng các lựa chọn thay thế như Maguire hoặc Lindelof chưa thực sự đáp ứng yêu cầu. Tương tự, vị trí hậu vệ cánh, với sự luân chuyển giữa Dalot, Shaw hoặc Mazroui, chưa đảm bảo được tính toàn diện khi một số cầu thủ chỉ có sở trường tấn công, hoặc phòng ngự, mà không cân bằng cả hai.
Điều này đặt ra nghi ngờ lớn về việc đội hình hiện tại có thể duy trì sự ổn định trong sơ đồ của ông thầy mới. Song, sơ đồ 3-4-3 đòi hỏi sự kỷ luật chiến thuật và khả năng phối hợp cao giữa các tuyến, đặc biệt trong việc di chuyển không bóng. Các cầu thủ cần tuân thủ vị trí, hỗ trợ nhau trong cả tấn công lẫn phòng ngự, và tạo ra sự kết nối giữa các nhóm cầu thủ.
Tuy nhiên, một số ngôi sao Man United như Rashford, Garnacho hoặc Bruno Fernandes thường chơi theo bản năng và có xu hướng lệch khỏi chiến thuật khi chịu áp lực lớn. Nếu không thể cải thiện tính kỷ luật và sự tuân thủ chiến thuật, đội bóng có nguy cơ bị phá vỡ hệ thống khi gặp các đối thủ chơi pressing hoặc phản công mạnh mẽ.
Premier League là một giải đấu khắc nghiệt với những đội bóng hàng đầu có chiến thuật biến hóa và lực lượng mạnh mẽ. Việc triển khai sơ đồ 3-4-3 cần đảm bảo Man United không chỉ giữ vững sự ổn định trước các đội yếu mà còn phải có khả năng đối đầu ngang ngửa với các đối thủ lớn như Man City, Liverpool hay Arsenal.
Thách thức nằm ở việc các đội bóng này có lối chơi nhanh, mạnh và thường tập trung khai thác các điểm yếu ở hai cánh, nơi sơ đồ 3-4-3 dễ tổn thương nếu các hậu vệ cánh không kịp thời lùi về. Để thành công, HLV cần có sự linh hoạt trong cách tiếp cận trận đấu để tận dụng điểm mạnh của sơ đồ mà không bị đối thủ hóa giải.
Chính vì những yếu tố trên, việc chuyển đổi sang một sơ đồ chiến thuật mới đòi hỏi thời gian để các cầu thủ làm quen, đồng thời giúp họ phát triển tư duy chiến thuật phù hợp. Quá trình này có thể kéo dài từ vài tháng đến cả mùa giải, đặc biệt khi đội hình hiện tại chưa quen với sơ đồ ba trung vệ.
Trong thời gian thích nghi, Man United có nguy cơ mất điểm ở những trận đấu quan trọng, ảnh hưởng đến vị trí trên bảng xếp hạng và niềm tin từ người hâm mộ. Để giảm thiểu rủi ro, Amorim chắc chắn có nhiều việc phải làm, để lên kế hoạch chuyển đổi dần dần, kết hợp thử nghiệm và điều chỉnh sơ đồ trong từng trận đấu cụ thể thay vì áp dụng ngay lập tức trên quy mô lớn.
Đến Old Trafford với “bãi chiến trường” của Ten Hag để lại, Ruben Amorim như “gã thợ hàn” đang từng bước gò, vá lại những khiếm khuyết của cỗ máy MU đã bộc lộ nhiều vấn đề trong thời gian qua. Khát vọng áp dụng sơ đồ chiến thuật 3-4-3 ở đội bóng mới, con người mới, đòi hỏi cần thời gian để Amorim thích nghi, chứ khó có “chiếc đũa thần" kỳ diệu để “Quỷ đỏ” lột xác ngay lập tức. Trước mắt họ là cuộc tiếp đón Bodo/Glimt trên sân nhà ở lượt trận thứ 5 vòng bảng Europa League 2024/25, thêm một bài kiểm tra vừa sức với tân HLV Amorim và học trò.
Content: Đình Chung
