Mối nguy hại từ thực phẩm giảm béo

Muốn giảm cân, nhiều sinh viên đã tìm đến các loại thực phẩm chức năng giảm béo như thuốc, trà, cà phê, sữa… Thế nhưng, việc mua bán ồ ạt, chưa tìm hiểu rõ nguồn gốc, xuất xứ các mặt hàng; sử dụng; sử dụng tùy tiện, không theo hướng dẫn, chỉ định đã khiến không ít bạn phải tiền mất tật mang.

Rao bán tràn lan

Các topic giới thiệu về thực phẩm chức năng giảm béo hoặc hỗ trợ giảm béo (trà, cà phê…) xuất hiện nhan nhản trên nhiều trang web rao vặt, diễn đàn, với những dòng quảng cáo đầy thu hút: Giúp giảm cân nhanh, không gây tác dụng phụ, không cần nhịn ăn, bảo đảm thân hình săn chắc… Chẳng hạn câu này: “Với một hộp 20 gói, dùng trong 20 ngày, bạn có thể giảm trung bình từ 4 đến 6 kg”… Trong các loại thực phẩm chức năng giảm cân hoặc hỗ trợ giảm cân thì cà phê và trà là hai mặt hàng được ưa chuộng nhất.

Mỗi nơi bán đưa ra mức giá khác nhau nhưng giá cả của những mặt hàng sản xuất trong nước thường “mềm” hơn so với hàng “nhập”. Nhìn chung, chúng có mức giá không quá cao, khá vừa với túi tiền học sinh, sinh viên nên được rất nhiều bạn trẻ lựa chọn. Thế nhưng, trên thực tế, khi sử dụng những mặt hàng này, nhiều bạn đã gặp phải các triệu chứng: Mệt mỏi, đau đầu, đi vệ sinh nhiều lần trong ngày…

T.T.D. (năm thứ ba, trường ĐH Thương mại) luôn tự ti về tầm vóc có phần hơi to lớn của mình. Đã từng có thời gian, D. nhịn ăn cơm, hạn chế tiệc tùng, chỉ ăn rau quả và uống nước lọc để giảm cân, hiệu quả là đã giảm được 2kg/tháng. Thế nhưng cách này khiến D. luôn cảm thấy bức bối vì không được ăn uống theo sở thích. Biết đến các loại thực phẩm chức năng giảm béo, với tác dụng “đốt” mỡ thừa, giảm hấp thụ đường… D. vội vàng đặt mua ngay một hộp cà phê giảm béo, giá hơn 200.000 đồng.

Theo đúng hướng dẫn sử dụng, D. pha cà phê uống hằng ngày, mùi vị cà phê khá thơm nên cũng không khó uống. Nhưng chỉ đến ngày hôm sau, D. đã thấy đầu óc quay cuồng, choáng váng, đi vệ sinh rất nhiều. Đang ngồi học trong lớp, vì quá đau bụng, cô bạn đành phải xin thầy để được về nhà. Biết rằng, đây là tác dụng phụ do cà phê giảm béo gây ra nên cô bạn ngừng sử dụng ngay. “Cái hộp cà phê kia mình vẫn giữ lại, bữa tối nào mà ăn uống giàu chất dinh dưỡng quá thì uống một gói để khi đi vệ sinh thì cho ra ngoài hết, vừa giúp cơ thể không kịp hấp thu calo, cũng vừa để nhẹ bụng dễ ngủ”, D. chia sẻ.

Vóc dáng đẹp là mơ ước của nhiều chị em (Ảnh minh họa)

Còn với N.T.N (năm cuối, Học viện Báo chí – Tuyên truyền) thì dù có thân hình hoàn toàn bình thường nhưng với mong muốn “mình dây” cô bạn đã ra hiệu thuốc mua trà giảm cân về dùng. N. bảo: “Nhìn mình không béo nên khi đến mua, chị bán hàng còn hỏi là mua cho ai, mình ngại quá nên đành trả lời là mua cho bạn. Loại mình dùng khá rẻ, giá chỉ 60.000 đồng/hộp”. Lạ lùng ở chỗ, trên bao bì hộp trà chỉ ghi mỗi cách pha chế, không hướng dẫn sử dụng nên dùng vào thời điểm nào. Vì dã trót trả lời là đi mua hộ bạn bên N. cũng ngại không hỏi lại mà cứ dùng theo suy đoán. N. kể: “Loại này có vị chua chua, ngang ngang khó uống. Khi dùng, mình bị đi ngoài mất nước, người cứ như trên mây”. Thấy rằng cách này có vẻ không ổn nên N. cũng ngừng sử dụng ngay sau đó. 

Nếu như D. và N. chọn sử dụng loại thực phẩm chức năng giảm béo có mức giá rẻ và trung bình thì N.T.C. (năm cuối, trường ĐH Lao động – Xã hội) quyết “đầu tư” một loại trà nhập ngoại có mức giá rất cao: 750.000 đồng/hộp. Theo phần giới thiệu sản phẩm thì uống một hộp có thể giảm từ 5 – 8 kg nhưng thực tế thì C. uống hết 3 hộp, kết hợp với ăn kiêng, không ăn cơm mà chỉ giảm được 3 kg. Hiệu quả không như mong muốn, C, đành tạm ngừng một thời gian để tìm kiếm sản phẩm khác. “Mình không ngờ là sau khi ngưng dùng, mình ăn uống trở lại bình thường, không phải kiểu ăn uống “thả ga” thì cần tăng chóng mặt, béo hơn cả trước khi uống trà”, C. ấm ức kể.

Không quan tâm hàng thật, hàng giả

Có một thực tế là loại thực phẩm chức năng giảm béo này được bày bán tràn lan trên thị trường. Lên mạng và ra các hiệu thuốc, người sử dụng đều dễ dàng mua được thứ mình cần. Hầu hết sinh viên trước khi quyết định mua hàng thường chỉ quan tâm đến hiệu quả giảm cân được “tô vẽ” trên quảng cáo, mức giá có phù hợp hay không. Còn những yếu tố quan trọng như thành phần hay nhãn mác… thì các bạn hầu như không để ý tới. Như trường hợp của N., đến hiệu thuốc, mua được sản phẩm là vội vàng về ngay, không hề quan tâm đến việc sản phẩm sản xuất ở đâu, có được gián tem mác cẩn thận hay không. Thậm chí, không biết dùng vào thời điểm nào thì N. cũng không hỏi lại người bán cho rõ ràng.

Trên nhiều topic bán hàng online, các chủ hàng thừa nhận: “Hiện nay, trên thị trường đã xuất hiện hàng nhái, hàng kém chất lượng hoặc hàng bị rút ruột không đủ 18 gói, lại bán với giá cao. Các bạn, khi mua hàng nên chú ý!”; hay: “Để tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng, các bạn nên xem xét kỹ bao bì”… Tất nhiên, những dòng khuyến cáo ấy không đủ để chứng tỏ họ bán đúng hàng “chuẩn” song điều đáng nói là hầu hết các bạn khi mua hàng đều rất thiếu quan tâm phân biệt hàng thật, hàng giả. Như C. chia sẻ: “Mình lên mạng chỉ xem giá cả, hiệu quả, thấy nơi nào bán giá mềm hơn thì mua chứ nhìn bao bì sản phẩm chỗ nào chẳng giống nhau”.

TS Ninh Thị Nhung (Phó Trưởng bộ môn Dinh dưỡng và Vệ sinh an toàn thực phẩm, trường ĐH Y Thái Bình): Giảm cân bằng thực phẩm chức năng là không bền vững.

Trước khi bàn về hiệu quả của các mặt hàng thực phẩm chức năng giảm béo hoặc hỗ trợ giảm béo thì nên hiểu về nguyên tắc giảm cân: Phải tạo ra cân bằng âm về năng lượng, nghĩa là năng lượng đầu vào phải ít hơn năng lượng đầu ra. Còn ít hơn bao nhiêu thì phải tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, nhằm đảm bảo người đó vẫn làm việc và sinh hoạt bình thường. Khi quyết định sử dụng bất cứ một sản phẩm nào, người tiêu dùng nên kiểm tra nguồn gốc, xuất xứ của sản phẩm xem có đủ tiêu chuẩn không, có được các cơ quan có thẩm quyền cho phép lưu thông trên thị trường không?... Thị trường thực phẩm chức năng hiện nay rất sôi động, nó lại không phải là thuốc, vì vậy phần chỉ định, nhà sản xuất không được phép công bố nó điều trị bệnh này hay bệnh kia.

Cơ thể chúng ta có tới 70% là nước, làm mất nước cũng là một hình thức giảm cân. Từ chỗ mất nước cấp dẫn đến rối loạn nước điện giải, làm xuất hiện các triệu chứng phù nề, mệt mỏi… là điều có thể xảy ra. Sử dụng các sản phẩm giúp giảm cân dẫn đến tiêu chảy cũng có thể là một trong những cơ chế của sản phẩm mà nhà sản xuất mặt hàng này chọn. Nhưng nếu giảm cân theo cơ chế này thì không bền vững, ảnh hưởng đến sức khỏe, khả năng lao động và học tập. Khi dùng mà gặp phải triệu chứng trên thì người sử dụng nên ngừng dùng ngay.

Giảm cân là một quá trình, phải thực hiện một cách thường xuyên. Khi đã cân đối được mức năng lượng nạp vào cơ thể, có được cân nặng như ý thì người sử dụng phải duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt đó. Nếu chúng ta chỉ cần buông lỏng kỷ luật, chẳng hạn như ăn tăng lên gấp đôi thì cân nặng sẽ tăng lên gấp ba lần. Để giảm cân bền vững và có hiệu quả, đòi hỏi phải có sự quyết tâm cao của người bệnh và sự giúp đỡ về chuyên môn của bác sĩ dinh dưỡng chứ không chỉ đơn thuần là dùng thuốc hay thực phẩm chức năng. Chúng chỉ hỗ trợ điều trị nên nếu sử dụng khi chưa có tư vấn về chuyên môn sẽ làm giảm hiệu quả của việc điều trị. Người bệnh phải thực hiện chế độ ăn uống và luyện tập hợp lý, đồng thời, phải phối hợp nhiều biện pháp chứ không đơn giản là chỉ thực hiện từng biện pháp riêng lẻ.

Tháng 6/2012, 3 tổ công tác của Đội 6 – Phòng Cảnh sát PCTP về môi trường (CATP Hà Nội) phối hợp lực lượng QLTT , công an phường sở tại, kiểm tra cơ sở đóng gói thực phẩm chức năng nằm trong ngõ 37 phố Mạc Thị Bưởi (P. Vĩnh Tuy, Q.Hai Bà Trưng). Lực lượng chức năng phát hiện cơ sở đang xuất bán một lượng lớn cà phê giảm cân hiệu “Green Coffe”, không có hóa đơn chứng từ chứng minh ngồn gốc, xuất sứ. Kiểm tra khu vực đóng gói của cơ sở này, cảnh sát phát hiện 3 nhân viên đang miệt mài dập ép, đóng gói các sản phẩm cùng loại, hiệu “Coffee weight loss” và “Greem Coffe”. Hàng chục nghìn bao bì sản phẩm, một lượng lớn cà phê giảm cân không rõ nguồn gốc, xuất xứ, đựng trong các túi nilon lớn bị phát hiện, thu giữ.