"Mèo mả gà đồng" mới dùng bao cao su?

Theo TS Tâm lý Huỳnh Văn Sơn, khi bắt gặp người quen bước vào hiệu thuốc mua bao cao su, mọi người thường đoán già đoán non rằng họ đang “mèo mả gà đồng”, hay giải trí với mấy “bông hoa dại”.

Trong khi Việt Nam là quốc gia tìm kiếm sex nhiều nhất trên Google và có tỷ lệ nạo phá thai ở trẻ em vào loại cao nhất thế giới thì thật nghịch lý khi đa phần người Việt lại cảm thấy ngại khi nhắc đến bao cao su...

 Tâm lý người Việt rất ngại nhắc đến vấn đề tình dục (Ảnh minh họa)

Tại sao lại có nghịch lý đó? Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với PGS. TS Huỳnh Văn Sơn – Phó Chủ tịch Hội Tâm lý học xã hội Việt Nam để lý giải vấn đề này dưới góc độ tâm lý giới trẻ.

Thưa ông, được biết ông từng có đề tài nghiên cứu về hành vi sử dụng bao cao su của giới trẻ. Ông có thể đưa ra một vài con số đánh giá về vấn đề này không?

Đúng vậy, năm 2012, chúng tôi tiến hành tổng kết hành vi sử dụng bao cao su trong dự án Giáo dục sức khỏe sinh sản cho sinh viên ĐH Sư Phạm. Những số liệu cơ bản trong nghiên cứu do tôi chủ trì cho thấy thanh niên Việt Nam vẫn chưa có thói quen sử dụng bao cao su trong quan hệ tình dục.

Cụ thể, nghiên cứu trên nhóm mẫu 182 thanh niên có thừa nhận quan hệ tình dục trong toàn mẫu 545 khách thể cho ra kết quả, chỉ có 12% thanh niên từ 18 – 30 tuổi có sử dụng bao cao su khi quan hệ.

Ngoài ra, một số nghiên cứu khác cũng nêu rất rõ hiện trạng này. Trong một báo cáo được đưa ra vào tháng 3/2013, ông Nguyễn Đức Vinh, Phó Vụ trưởng Vụ Sức khỏe bà mẹ và trẻ em, Bộ Y tế cho biết, 1/3  thiếu niên Việt Nam dưới 18 tuổi cho rằng, sử dụng bao cao su là hành vi "không phù hợp" và có tới 16% nói rằng: Bao cao su chỉ dành cho gái mại dâm và những người ngoại tình.

Còn theo kết quả Điều tra Quốc gia về Vị thành niên và Thanh niên Việt Nam lần 2, cũng có tới 95% các em khi được hỏi thừa nhận: Biết đến bao cao su nhưng lại không dùng vì e ngại, xấu hổ hoặc sợ bị người khác thấy sẽ nghĩ là mình không đứng đắn.

Qua những số liệu đó cho thấy rằng, văn hóa bao cao su của giới trẻ Việt vẫn còn rất kém.

Dưới góc độ tâm lý, ông lý giải sao về việc giới trẻ Việt không thích dùng bao cao su trong khi lại rất thích sex?

Tôi cho rằng, chính thái độ e ngại khi tiếp cận bao cao su và sự hiểu lầm về các mối quan hệ do chiếc bao cao su gây nên là nguyên nhân tạo nên những con số nói trên.

Có thể bắt đầu từ chuyện bà vợ “gặp” chiếc bao cao su ở túi quần của ông chồng sẽ suy luận ngay rằng chồng mình “ăn chả - ăn nem”. Khi bắt gặp một người quen bước vào tiệm thuốc tây mua chiếc bao cao su, mọi người sẽ đoán già, đoán non rằng họ đang “mèo mả gà đồng”, “ăn uống ngoài luồng”, thậm chí là giải trí với mấy “bông hoa dại”… Tóm lại là mọi người sợ phải mua, phải chạm đến chiếc bao cao su.

Chính những người bán bao cao su đôi khi cũng có tâm lý e ngại. Họ bán một mặt hàng thiết thực mà như bán một sản phẩm cấm kỵ vậy.

Một nghiên cứu mới được công bố mới đây của các học giả thuộc Học viện RMIT Việt Nam cho biết, hầu hết các chủ cửa hàng thuốc trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh được phỏng vấn đều cho rằng, bao cao su là một sản phẩm cấm kỵ. Nghiên cứu cũng khẳng định, 6/10 nhà thuốc được khảo sát đặt bao cao su trong các hộc tủ đã khóa hoặc không trưng bày tại những nơi dễ nhìn thấy. Đa phần người bán cảm thấy xấu hổ khi trưng bày những sản phẩm được cho là “nhạy cảm” này.

Còn nữa, ngay cả việc quan niệm bao cao su sẽ chi phối độ hưng phấn của người dùng cũng khiến các chàng trai, cô gái e ngại khi dùng bao cao su. Lâu dần, bao cao su trở thành cái gì đó ghê gớm, không quen thuộc trong tâm trí người Việt.

PGS. TS Huỳnh Văn Sơn – Phó Chủ tịch Hội Tâm lý học xã hội Việt Nam

Trong nghiệp tư vấn, ông có gặp nhiều trường hợp các bạn trẻ chia sẻ về tâm lý ngại dùng bao cao su? Và lý do họ thường đưa ra là gì?

Là "không có", "không chuẩn bị", "không có thói quen dùng nên không mang theo" và cũng "không có kế hoạch sẽ “sex”". Có nhiều bạn trẻ cũng không dám vào tiệm mua bao cao su vì theo họ như vậy “kỳ lắm”.

Có bạn gái còn tâm sự với tôi, thường xuyên đem theo bao cao su bên mình để khi cần thì sẵn. Nhưng đến khi quan hệ lại không dám đưa ra vì sợ bạn trai nghĩ rằng: "Mình ham sex nên mới chuẩn bị trước".

Cũng có trường hợp, cô gái rất nhiều lần khuyên bạn trai dùng bao cao su khi quan hệ nhưng anh chàng không chịu vì sợ mất tự nhiên. Cô gái không dám ép rồi đến khi xảy ra sự cố lại phải một mình gánh chịu hậu quả.

Có phải tâm lý chung của người Việt là ngại nhắc đến tình dục, vì vậy người ta cũng rất ngại khi phải nói đến những thứ xung quanh như bao cao su, thưa ông?

Thực tế, văn hóa phương Đông làm người ta cảm thấy chuyện tình dục là chuyện gì đó rất “kỳ cục” và “nhạy cảm”. Phần đa đều cho rằng, quan hệ chỉ để duy trì nòi giống chứ không phải để thỏa mãn nhu cầu sinh lý. Tình dục chỉ được xảy ra trong hôn nhân, những người chưa kết hôn thì không có quyền năng được quan hệ.  Bởi vậy, những người trẻ thường phải quan hệ một cách “lén lút”, mà đã lén lút thì sao dám chềnh mặt ra tiệm mua bao cao su?

Vẫn là quan niệm sai lầm về chiếc bao cao su. Mang bao cao su bên mình là xấu, là ngoại tình, là sống thử… Ngay cả những y tá, dược sỹ ở nhà thuốc đôi khi còn tủm tỉm cười và quét ánh mắt đầy nghi ngờ khi đưa chiếc bao cao su cho một khách hàng trẻ nào đó, vậy thì làm sao giới trẻ đủ “dũng cảm” dùng bao?

Việc giới trẻ quan hệ “thoáng” mà không sử dụng bao cao su dẫn đến những hậu quả gì, thưa ông?

Gọi là hệ lụy mới đúng. Cái dễ thấy nhất là các bạn gái sẽ mang bầu khi chưa đủ điều kiện làm mẹ. Rồi phá thai, ảnh hưởng cả về thể xác lẫn tinh thần. Thêm nữa là việc có nguy cơ mắc nhiều bệnh qua đường tình dục… Những hệ lụy khủng khiếp ấy không chỉ cho một con người, một đời người mà cả một thế hệ.

Có phải nước ta còn hạn chế về tuyên truyền, giáo dục cho giới trẻ về bao cao su?

Phải nói là giáo dục trong gia đình, trong nhà trường và cả xã hội về vấn đề này đều mang tính chất nửa vời.

Thử hỏi, ở nước ta có mấy gia đình bố mẹ con cái dám trao đổi thẳng thắn về việc quan hệ tình dục và sử dụng bao cao su. Trong nhà trường, mấy khi thầy giáo và học sinh có những tiết học thật sâu về sinh lý… Rồi cả xã hội, họ nhìn những người cầm quả dưa, quả chuối cùng chiếc bao cao su đi tuyên truyền như những kẻ lập dị… Bảo sao, văn hóa bao cao su ở giới trẻ Việt thấp.

Việc tuyên truyền chưa hệ thống, chưa đồng bộ, chưa chuyên nghiệp là nguyên nhân không nhỏ khiến cho hành vi sử dụng bao cao su của giới trẻ thiếu hẳn sự ổn định.

Vì sao ở những nước khác có hẳn việc mở quầy phát bao cao su miễn phí? Và chúng ta có kỳ vọng về một dự án tương tự?

Chúng ta thấy ở các siêu thị, trung tâm giải trí nước ngoài, các máy bán bao cao su hay phát bao cao su đều được đặt một cách “trang trọng” ở các nhà vệ sinh.

Với quan niệm hướng dẫn không có nghĩa là xúi giục, phát bao cao su miễn phí không có nghĩa là khuyến khích… nên vấn đề bao cao su trở nên rất bình thường với những người bình thường. Còn việc này nếu chúng ta làm ở Việt Nam, liệu sự bền bỉ và sự chân thật cũng như hành vi sử dụng đích thực sẽ được bao nhiêu?

Hy vọng về một dự án tương tự thì hoàn toàn có thể. Cái quan trọng nhất là sự quản lý chiến lược hay quản lý dự án sao cho hiệu quả, có đích đến, đúng đối tượng thì mọi sự sẽ thành công.

Cảm ơn những chia sẻ của ông!

Xem thêm các bài viết liên quan:

“Em bảo anh dùng bao, sao anh không dùng?”	Hậu phá thai... đêm nào cũng nghe thấy tiếng dao kéo	6 cách "ép" chàng dùng bao cao su