Người thầy của những phạm nhân trốn trại

Mỗi lần thấy có người hớt hải chạy trong rừng, dáng vẻ lo sợ, ông đoán chắc ngay là phạm nhân trốn trại. Ông đưa về nhà lấy nước cho uống, lấy cơm cho ăn rồi hỏi chuyện, thuyết phục… Nhiều người đã theo chân ông tình nguyện về lại trại giam.

Ông là Nguyễn Văn Trưởng (59 tuổi, ở Cam Lộ, Quảng Trị). Chiều 30 tết, có người gọi điện thoại báo cho tôi: “Có một đứa phạm nhân vừa trốn trại, ông Trưởng bắt được và giao cho cán bộ quản giáo rồi…”.

Tôi tìm về nhà ông Trưởng. Đến nay, ông đã có hơn 20 năm sống trong rừng. 40 năm trước, vì gây ra cái chết cho hai người và làm một người bị thương tật nên ông phải đi tù về tội giết người. Đáng lẽ hành vi của ông phải nhận mức án tử hình nhưng do có nhiều tình tiết giảm nhẹ nên được nhận mức án 20 năm tù. Năm 1992, được ra tù nhưng ông thấy chán đời. Sợ ông tiếp tục làm những chuyện tội lỗi, các cán bộ trại giam Hoàn Cát đến nhà động viên rồi giao cho ông một mảnh đất trong trại giam để trồng cây cà phê, chăn nuôi bò…. Hơn 20 năm gắn bó với núi rừng nên ngõ ngách nào ở đây ông cũng biết. Và cũng vì quen địa hình nơi đây, ông đã nhiều lần giúp các cán bộ quản giáo thuyết phục những phạm nhân trốn trại quay trở lại trại giam.

Dùng đòn tâm lý với phạm nhân

Ông kể, chiều 30 tết vừa rồi, đang từ rẫy về nhà thì gặp một thanh niên chừng 20 tuổi chạy hớt hải trong rừng, hỏi ông rằng đi đường nào nhanh nhất để ra đường mòn bắt xe về Nghệ An. Đoán chắc là phạm nhân trốn trại, ông đưa về nhà lấy nước cho uống, nấu cơm cho ăn rồi mới hỏi đầu đuôi câu chuyện. Cậu thanh niên cho biết mình phạm tội cướp giật tài sản nên phải đi tù, không chịu được cuộc sống trong tù, mấy ngày tết nhớ nhà nên tìm cách trốn trại. “Chú thương cháu thì cho cháu con đường sống. Trốn được rồi, cháu hứa sẽ sống tốt hơn và sẽ không quên ơn chú. Mong chú làm ơn, làm phước” - cậu thanh niên năn nỉ.

“Không được. Mình có tội thì phải nhận tội. Không thể trốn được cả đời đâu!” - ông Trưởng nói. Nam thanh niên vừa nói vừa khóc: “Không đâu chú ơi! Cháu không quay lại. Người ta không tha cho cháu đâu. Chú không giúp, cháu sẽ tự tử”. Giọng ông đanh thép: “Ừ. Cứ đi tự tử đi!”. Rồi ông dịu giọng phân tích: “Cha mẹ cháu có đứa con đi tù họ đã buồn rồi, giờ mà biết cháu trốn trại thì họ sẽ ra sao. Chú hứa, nếu cháu theo chú về trại thì sẽ không có ai đánh cháu hết”. Phân vân một hồi, người thanh niên theo ông về trại.

Hơn 20 năm kinh nghiệm ở rừng, ông đã biết hết mọi lối đi trong rừng. Ảnh: NGỌC THÂN

Làm sao để biết được một phạm nhân trốn trại, sức ông yếu, lỡ không may bị đánh thì sao? Ông cười: “Mình phải đánh vào tâm lý của họ chứ mang sức mình ra mà đánh, làm sao lại”. Để trốn trại, phạm nhân chuẩn bị rất kỹ, từ việc nắm bắt địa hình đến quần áo. Một lần có một phạm nhân đang thụ lý án buôn ma túy trốn trại có mang súng theo sự sắp xếp của đàn em bên ngoài, khi thấy ông thì giơ súng lên yêu cầu phải chỉ đường, nếu không sẽ bắn. Ông nói: “Từ đây ra đường mòn xa lắm, phải đi qua bốn ngọn núi với địa hình rừng hiểm trở. Phía sau cậu đang có quản giáo, công an đuổi theo. Một mình cậu có chống lại được họ không khi sức đã kiệt. Bây giờ, cậu vào chỗ tôi ở nghỉ ngơi uống nước, ăn cơm đã rồi bỏ trốn cũng không muộn”. Đưa  phạm nhân về đến chỗ ở, nấu cơm cho ăn rồi ông thuyết phục để đưa về lại trại giam.

Vào trại giam làm thầy

Suốt hơn 20 năm ở rừng, ông đã nhiều lần bắt phạm trốn trại thành công, nhận được nhiều bằng khen của cơ sở giáo dục Hoàn Cát trao tặng. Mỗi khi có dịp gặp các phạm nhân, ông hay đến trò chuyện, động viên họ phải cải tạo tốt. Có phạm nhân đã cảm ơn ông vì qua lần bị ông bắt về họ biết cải tạo tốt để sớm về nhà. Có người vì nghe lời ông mà được giảm án trước thời hạn.

Cũng vì ông hay dùng đòn tâm lý bắt phạm nhân thành công nên được phía trại giam mời đi tâm sự, nói chuyện với những phạm không chịu cải tạo, quậy phá, tìm cách bỏ trốn. Năm 2010, ông được mời đến trại giam ở Nghệ An để giao lưu với các phạm nhân ở đây. Lần đó, ông giống như là một người thầy đứng lớp giảng bài cho học trò vậy. Ông ngồi ở giữa, các phạm nhân ngồi xung quanh, họ đặt câu hỏi và ông trả lời.

Đa số các phạm tâm sự rằng họ chán cuộc đời, ghét cuộc sống trong tù và sau khi mãn hạn tù thường rơi vào bế tắc. Có phạm lại nói ra tù sẽ chẳng biết làm gì nên tiếp tục phạm tội. Sau khi nghe hết những lời tâm sự, ông lấy luật nhân quả ra để giảng giải, ông phân tích hãy biết nghĩ đến cha mẹ. Cha mẹ thì ngày càng già còn mình thì càng ngày càng lớn. Sinh đứa con ra, nó phải tù, phải tội là cha mẹ ai cũng buồn nhưng họ biết vượt qua tất cả để mà sống, chờ con mình trở về. Vì thế, là con thì đừng phụ lòng cha mẹ. Nghe xong, có những phạm còn hỏi địa chỉ nơi ông ở để khi ra tù sẽ ghé vào thăm.